Læknablaðið - 01.06.1943, Page 24

146
LÆKNABLAÐIÐ
á afkvæmin 'og jafnvel heilsu kon-
unnar.
Þá kem ég loks ah því, hvernig
unnt sé aö varast slys af þessum
orsökum. Þaö er engan veginn
hlaupiö að því„ aö ganga úr
skugga um hvort maður eöa kona
sé Rh-þ eöa -f-. Við höfum enga
apa hér og getum ekki framleitt
þaö serum sem til þarf. Og á þess-
tim tímum er ekki auðvelt aö fá
þaö frá Ameríku.
Samt sem áður getur þekkingin
á þessum efmtm foröaö okkur frá
slysum, ef viö höfum þennan
möguleika í huga,
í fyrsta lagi her aö fara sérstak-
lega varlega, þegar gefa skal konu
transfusion, sem er gravid eöa in
puerperio. Og i þvi sambandi má
minnast þess, aö maðurinn hennar
er líklegur til aö vera hættulegur
donor. Einkum ef anamnesis bend-
ir til að konan sé Rh-=-, en mað-
urinn +., nl. ef hún hefir aborter-
aö, eöa haft graviditetstoxicosis,
að maöur nú ekki tali um ef hún
hefir átt barn meö erytliroblastosis.
Ef gefa þarf slíkri lconu trans-
fusion, verður hún aö fá blóö úr
einhverjum sem ér Rh~. Þar sem
blóö konunnar er oröiö rneira eða
ntinna ríkt af isoagglutinini
gegn Rh, er venjttlega hægt að
finna þaö í blóöi hennar. Einfald-
ast er þá aö taka blóökorn frá
manni hennar og prófa með ser-
um konunnar. Þótt bæöi séu af
santa flokki, t. d. O, getur maöur
venjulega fundiö aö serum kon-
tinnar agglutinerar blóö ntannsins.
Ef þannig stendur á. veröur að
finna Itlóö, sent er RliH-, og þá er
hægt aö taka blóð úr a. m. k. 10
manneskjum af sama flokki og
konan, eöa O-flokki og prófa blóö-
korn þeirra nieð sertim konumtar.
bæöi viö 370, stofuhita og í kttlda.
Maöur velur þá úr það blóö, sem
ekki sýnir vott af agglutination
með serunt konunnar.
Annars vil ég taka þaö frant, aö
ef slíkt tilfelli kæmi fyrir, væri
111 jög áriðandi aö ná i serunt frá
konunni, því aö veriö gæti að þaö
væri svo sterkt aö unnt væri að
nota þaö til aö prófa marga
ntenn, sent mætti skrá hjá sér
með tiliti til Rh-eiginleikans.
Vegna allra blóðgjafa er nefnil.
nauðsynlegt að ltafa aögang aö
nokkrunt ntönnum, sent eru af O-
flokki og unt leiö Rh~. Þeirra
blóð niá n'ota undir öllutn kring-
umstæöum, ekki aðeins ltanda van-
færtint og sængurkonum, heldur
einnig ltanda öörunt, þegar svo
stendur á, aö gefa þarf transfusion
oftar en einu sinni; því getur á-
vallt fylgt liætta fyrir sjúklinginn.
en hún verður lítil, ef þess er gætt,
að donor sé Rh-f-.
Annars ættu nienn, við allar
transfusionir, einlægt að prófa
Itæöi serunt og blóðkorn Iteggja að-
iia, og viö endurteknar transfusion-
ir aö gera direkte prófun á sertim
sjúklingsins og Itlóökoriium don-
ors, bæði viö likamshita og i kulda.
í því er afarntikið öryggi. Eg fer
hér ekki út í aukafktkkana og ó-
reglulegar agglutinationir í sam-
bandi viö A-agglutinogeniðá), en
minni aðeins á að þær eru til, en
komast upp viö krossprófanir. Þær
eru þó svo sjaldgæfar, að ef menn
taka Rh-eiginleikann meö í reikn-
inginn, ætti að vera sáralítil hætta
á slysum af öðrum orsökum út frá
transfusion.
Nýlega hafa Fisk og Foord6)
bent á vissa örðugleika við aö á-
kveöa Rh í nýfæddum börnum,
sem öll reyndust Rh-þ, ef ekki var
sérstakrar varúöar gætt. Hér skal
ekki nánar út í þaö farið, heldur
aöeins visað til ritgerðar þeirra.
Enginn efi er á því, að þessi