Bændablaðið - 24.04.2013, Qupperneq 20

20 Bændablaðið | Miðvikudagur 24. apríl 2013
Orkumál
Efnahagsleg áhrif eldsneytisframleiðslu innan Eyjafjarðar:
Margir kostir við að reisa gasgerðarstöð miðsvæðis
í Eyjafirði til að vinna metangas
Alls falla til um 139 þúsund
tonn af mykju árlega á þeim 98
kúabúum sem starfrækt eru á
Eyjafjarðarsvæðinu. Hlutfall
lífræns þurrefnis í mykjunni er lágt,
eða aðeins um 7%, afgangurinn
er vökvi. Ef allur þessi lífmassi
er nýttur til metangasgerðar yrði
hægt að vinna úr honum um 2,2
milljónir normalrúmmetra (Nm3)
af metangasi. Orkuinnihald þess
metangass jafngildur um 2,3
milljónum lítra af bensíni.
Þetta kemur fram í verkefni
sem Níels Sveinsson á Hofsárkoti
í Svarfaðardal hefur unnið að með
Atvinnuþróunarfélagi Eyjafjarðar
(AFE) en það ber heitið Efnahagsleg
áhrif eldsneytisframleiðslu innan
Eyjafjarðar. Er í skoðun að
útvíkka verkefnið svo það nái til
Norðausturlands í heild. Verkefnið
leggur grunn sem ákvarðanir um
næstu skref geta byggt á.
Níels er fæddur og uppalinn
á Árskógsströnd, en fór tæplega
tvítugur til náms í rafvirkjun á
Ísafirði þar sem hann var við nám
og störf í fjögur ár. Að því loknu
hélt hann til Skotlands og lærði
atvinnuköfun sem hann hefur starfað
við síðan þá, en mest í lausamennsku
síðustu ár. Árið 2006 lauk Níels
BS-prófi í viðskiptafræði og árið
2011 meistaranámi í sjálfbærri
orku og viðskiptum frá REYST
(Reykjavík Energy Graduate School
of Sustainable Systems). REYST
byrjaði sem samvinnuverkefni
Háskólans í Reykjavík, Háskóla
Íslands og Orkuveitu Reykjavíkur
en er í dag í umsjá HR og
OR. Lokaverkefni Níelsar var
arðsemismat fyrir sjávarfallavirkjun
í minni Hvammsfjarðar. Var það
verkefni unnið í samvinnu við
fyrirtækið Sjávarorku ehf. Hugmynd
Níelsar að umræddu orkuverkefni
kviknaði fyrst í meistaranáminu
og eftir að hann flutti aftur til
heimahagana, kringum áramótin
2011-2012, hefur hann að mestu leyti
einbeitt sér að því að skoða möguleika
til framleiðslu á umhverfisvænu
eldsneyti innan Eyjafjarðar. Hann
hefur kynnt verkefnið fyrir bændum
í héraðinu og segir þá áhugasama um
framgang málsins.
Íslensk kúamykja hentar vel til
metanframleiðslu
Níels segir að hann njóti m.a. í sínu
verkefni góðs af meistaraverkefni
sem Svanhildur Ósk Ketilsdóttir vann
við Landbúnaðarháskóla Íslands
fyrir fáum árum en hún kannaði
m.a. hæfni íslenskrar kúamykju til
metanframleiðslu, mögulegt framboð
á mykju á Eyjafjarðarsvæðinu og
hversu mikið metan hægt væri að
framleiða í einni miðlægri stöð.
Niðurstöður rannsóknar hennar voru
þær að gæði íslenskrar kúamykju
til metanframleiðslu væru nokkuð
mikil í samanburði við mykju
annarra kúakynja. Þá væri mögulegt
að auka framleiðsluna með því að
bæta í ferlið öðrum lífrænum úrgangi
frá landbúnaði og/eða öðrum iðnaði.
Sláturúrgangur sem dæmi er mjög
orkumikill í þessu samhengi og er
mögulegt að auka gasframleiðslu
umtalsvert með blöndun á lífrænum
úrgangi sem fellur til innan svæðis
saman við mykjuna.
Metanstöð verði miðsvæðis
Níels segir marga kosti við það
að reisa gasgerðarstöð miðsvæðis
í Eyjafirði til að vinna metangas
úr lífmassa. Augljós fyrsta nálgun
væri að hún yrði staðsett við Moltu
í landi Þverár í Eyjafjarðarsveit
þar sem nú þegar er safnað saman
nokkuð stórum hluta þess lífræna
úrgangs sem fellur til árlega. Best
fari á því að hún sé sem næst þétt-
býli vegna kostnaðar við flutning
gassins til notenda. Annar kostur við
þá staðsetningu er að um 65% allar
mykju innan Eyjafjarðar er innan 30
kílómetra frá Moltu.
Ljóst er að óhagkvæmt er að
flytja mykju um langan veg þar sem
hún er um eða yfir 90% vatn. Níels
segir að nokkrar leiðir séu til að fella
þurrefnið í mykjunni til að hækka
þurrefnisinnihald hennar og auka
þannig hagkvæmnina við flutninga.
Sem dæmi er nokkuð einföld tækni
sem getur aukið þurrefnisinnihald
mykjunnar í um 35% sem þýði
að einungis þurfi að flytja um 48
þúsund tonn í vinnslustöðina í stað
139 þúsund tonna og spara þannig
umtalsverða fjármuni. Samkvæmt
verkefni Svanhildar Óskar þyrfti
um 112 þúsund lítra af eldsneyti til
að flytja alla mykju Eyjafjarðar til
Moltu. Ef þurrefnisinnihaldið yrði
hins vegar aukið í um 35% þyrfti
aðeins um 39 þúsund lítra í sömu
flutninga miðað við einfalda nálgun.
Eldsneytiskostnaður við flutningana
yrði því aðeins um 6,5 milljónir króna
í stað 18,5 milljónir miðað við þær
forsendur og eldsneytisverð í dag.
Eyfirsk eldsneytisframleiðsla sem
nægir um 1.500 bílum
Úr þeirri mykju sem til fellur innan
30 km frá Moltu er hægt að vinna
eldsneyti sem dugar á yfir 1.000
fólksbíla sé miðað við meðaleyðslu
og meðalakstur. Norðurorka áformar
að opna metanáfyllingarstöð á
Akureyri síðsumars en metangas
verður unnið úr fyrrverandi urðunar-
stað bæjarins á Glerárdal. Er talið
að hægt sé að vinna rúmlega 600
normalrúmmetra á ári. Það magn
dugar um 430 bílum á ári. Níels segir
að þegar Norðurorka hafi opnað á
metanmarkaðinn norðan heiða sé
ljóst að halda verði í honum lífi
áfram. Því sé nauðsynlegt að huga
að næstu skrefum í tíma. Talið er
að unnt verði að vinna metangas úr
urðunarstaðnum í um 20 ár. „Það
verður að styðja við og viðhalda
þeim markaði sem búin verður til
og bjóða áfram upp á þennan valkost.
Þetta á ekki síst við þegar horft er
til hækkunar á bensínverði síðustu
misseri,“ segir Níels.
Græn ferðaþjónusta
Mögulegt er að auka magnið sem
framleitt er með því að bæta slátur-
úrgangi og/eða öðrum lífrænum
úrgangi saman við mykjuna en að mati
Níelsar er ekkert því til fyrirstöðu að
taka næsta skref í málinu innan tíðar,
þ.e. að hefjast handa við undirbúning
og ítarlega skoðun á kostnaði við að
reisa gasgerðarstöð við hlið Moltu í
Eyjafjarðarsveit.
„Sú nálgun sem ég er mjög
áhugasamur um að skoða í tengslum
við gerð gasgerðarstöðvar í Eyja firði
snýr að auknum notkunarmöguleikum
og stuðningi við aðrar atvinnugreinar
svæðisins. Hægt er að gera allar
byggingar og nærsvæði aðlaðandi og
lágmarka lyktar mengun. Svokölluð
græn ferða mennska hefur aukist
mikið síðustu ár og má nefna sem
dæmi að um hundrað þúsund gestir
og ferðamenn komu til Hellisheiðar-
virkjunar árið 2009. Það mætti gera
alla aðstöðu þannig úr garði að
hægt sé að kynna fyrir gestum hvað
þarna fer fram og hversu miklum
árangri Eyjafjarðarsvæðið hefur
náð í endurnýtingu/vinnslu lífræns
úrgangs. Ég er ekki í vafa um að
sú sérstaða sem Eyjafjörður getur
byggt upp í þessum málaflokki
hefur möguleika til að skapa ímynd
fjarðarins sem eitt grænasta svæði
Íslands. Þeirri ímynd geta fylgt ótal
tækifæri, ferðamennska er aðeins eitt
þeirra,“ segir Níels.
Lífrænn áburður sem lokaafurð
úr lífmassanum
Níels bendir á að eftir gasgerð sé
samt sem áður allur lífmassinn enn til
staðar og vill skoða þann möguleika
að vinna úr honum lífrænan áburð
og fullnýta þannig allt hráefni og
næringarefni sem í lífmassanum er.
Slík framleiðsla sé þekkt erlendis og
ekkert því til fyrirstöðu að nýta þær
lausnir hér á landi einnig. Hægt sé
að bæta ákveðnum næringarefnum
við til að fá æskilegt magn næringar-
efna í áburðinn. Níels nefnir að
miklum fjármunum sé árlega
verið til áburðarkaupa, en nýting á
lífmassanum til framleiðslu áburðar
gæti því verið ákjósanleg leið til að
hámarka verðmæti hráefnisins.
Samkvæmt Hagstofunni voru flutt
til landsins alls um 16.000 tonn af
tilbúnum áburði árið 2011. Sé miðað
við að hvert tonn sé selt á 70.000 kr.,
sem er frekar lágt viðmiðunarverð
að sögn þeirra bænda sem Níels
hefur rætt við, er söluverðmæti
þess áburðar ríflega 1,1 milljarður
króna. Þó að þetta sé tala fyrir Ísland
í heild er ljóst að mikið fjármagn er
notað árlega til áburðarkaupa innan
Eyjafjarðar og því til mikils að vinna.
/MÞÞ
Gæði íslenskrar kúamykju til metanframleiðslu eru samkvæmt rannsókn
sem gerð hefur verið nokkuð mikil í samanburði við mykju annarra kúakynja.
Níels Sveinsson á Hofsárkoti í Svarfaðardal hefur undanfarna mánuði unnið að verkefni með Atvinnuþróunarfélagi
Eyjafjarðar sem ber heitið Efnahagsleg áhrif eldsneytisframleiðslu innan Eyjafjarðar. Er í skoðun að útvíkka verkefnið
svo það nái til Norðausturlands í heild.
M
etan-ökutækjaeldsneyti (CH
4
) er selt í mælieiningunni
normalrúmmetri, Nm3. Mælieiningin er skilgreind sem rúmmetri af
lofti við hitastigið 0 °C og þrýstinginn 1 bar (eina loftþyngd, 1013,25
mbar). Með því að þjappa metani undir þrýstingi er unnt að geyma meiri orku
í sama rúmmáli (geymi). Á afgreiðslustöðum er metaneldsneyti þjappað á
metangeymi ökutækja upp í allt að 220 bara þrýsting (220 loftþyngdir) og því
unnt að tryggja gott drægi ökutækja á metanbirgðum. – Af vefnum metan.is
Níels bendir á að eftir gasgerð sé samt sem áður allur lífmassinn enn til
staðar og vill skoða þann möguleika að vinna úr honum lífrænan áburð og
fullnýta þannig allt hráefni og næringarefni sem í lífmassanum er.
vinna metangas úr lífmassa. Augljós fyrsta nálgun væri að hún yrði staðsett
við Moltu í landi Þverár í Eyjafjarðarsveit, þar sem nú þegar er safnað saman
nokkuð stórum hluta þess lífræna úrgangs sem fellur til árlega.