Bændablaðið - 24.04.2013, Blaðsíða 36

Bændablaðið - 24.04.2013, Blaðsíða 36
36 Bændablaðið | Miðvikudagur 24. apríl 2013 Syðra-Skörðugil í Skagafirði: Minkaræktin á sér einnig verðmætar aukaafurðir – vísbendingar um heilnæmi minkafitunnar Á Syðra-Skörðugili í Skagafirði er rekið minkabúið Urðarköttur ehf. Skinnin sem þar eru framleidd eru verkuð á staðnum til sölu á markaði – auk skinna frá öðrum bændum. Við verkunina falla til mörg tonn af minkafitu sem ábú- endur hafa haft augastað á að gera sér mat úr og áralöng handavinna við verkun skinnanna hefur sann- fært þá um að fitan hafi góð og græðandi áhrif á húðina. Vinnan við vöruhönnun úr fitunni er nú á frumstigi en leitað hefur verið sam- starfs við Matís við öflun styrkja svo formleg vöruþróun geti farið í gang. „Við höfum fullan hug á að gera nýtar vörur úr fitunni,“ segir Ásdís Sigurjónsdóttir ábúandi á Syðra-Skörðugili og starfsmaður Urðarkattar. Vonandi verða niður- stöðurnar hjá Matís jákvæðar og þá fer í gang formleg vinna við þróun á vinnsluaðferðum og vöruþróun. Markmiðið er að finna leiðir til að gera fituna að verðmætri og nýtilegri vöru.“ Lengi verið rætt um að góðu hráefni sé sóað „Hér á Skörðugili erum við búin að tala um það lengi hvað við förum illa með gott hráefni, þ.e. að urða fituna. Á hverju hausti höfum við dásamað hana, því þeir sem hafa unnið við fláningu dýranna hafa alltaf verið alsælir með hvað þeir fá mjúkar hendur og hvað öll sár og skurfur á höndunum gróa vel. Minkarækt hófst hér á bæ árið 1983 þannig að þessir hlutir hafa gerst hægt. Það eru líklega 3 ár síðan Einar, maðurinn minn, kom heim með fitu í fötu og við ákváðum að bræða hana og búa okkur til hand- áburð úr henni. Síðan fórum við að bæta í blönduna ýmsum jurtum sem löng reynsla er fyrir að séu græðandi og bólgueyðandi. Svo notum við þaramjöl frá Reykhólum sem þráa- vörn. Þetta er því lífrænt smyrsl án nokkurra aukaefna. Það má segja að góðir hlutir gerist hægt. Okkur líkaði áburðurinn vel og fórum að gefa vinum og vandamönnum prufur og þeir létu vel af og sögðu öðrum frá. Svona byrjaði nú boltinn að rúlla,“ segir Ásdís. Urðarköttur verður framleiðandi vörunnar sem hefur fengið heitið Sárabót, en eigendur þess eru þau Einar E. Einarsson, sonur Ásdísar, og kona hans Sólborg Una Pálsdóttir. En það er nú svo lítið magn sem fer í nokkrar dósir af Sárabót að það eitt og sér markar lítið spor í fitumagnið sem til fellur. „Sonur okkar, Sigurjón Pálmi, er dýralæknir og hann fór að prófa Sárabótina á múkk á hestum [innsk. blm.: húðsjúkdómur með bólgu og útbrotum, einkum í kjúkubót]. Þar gaf hún svo góða raun að í kjölfarið var farið að þrýsta á okkur að framleiða smyrslið og hafa það til sölu einhvers staðar. Í dag má því kaupa þessa tilraunaframleiðslu okkar í hestavöruverslun Kaupfélags Skagfirðinga á Sauðárkróki og í Top Reiter í Kópavogi. Smyrslið virðist einnig hafa eiginleika til að græða ýmis sár og fleiður á fólki sem aðrir áburðir hafa ekki getað grætt. Þannig hefur það auglýst sig sjálft og ef það gengur vel með vöruþróunina er stefnt á fleiri vörur og/eða að framleiða hreina olíu sem gæti gengið inn í aðra vöruflokka þar sem minkafita er notuð; eins og í snyrtivörur. Það má því segja að framleiðsla á húð- vörum fyrir fólk sé á áætlun. En öll þróun tekur tíma og kostar peninga og því þarf að leita fleiri styrkja til að greiða sérfræðiþekkinguna sem þarf til að móta slíka framleiðslu.“ Frekari úrvinnsla Ásdís segir að fyrsta hugmyndin að því að vinna úr fitunni gangi út á að þróa vörulínu fyrir hestamenn í samvinnu við Matís og fleiri aðila en ætlunin er að sú vörulína innihaldi bæði smyrsl, sápur og leðuráburð. „Síðan þarf að hafa húsnæði tilbúið þegar framleiðsla hefst. Við höfum nú þegar fengið styrkveitingar til verkefnisins frá Framleiðnisjóði landbúnaðarins og Nýsköpunarmiðstöð Íslands/Impru.“ Vinnsluaðferðir og fjármögnunarleiðir Að sögn Ásdísar er einn liður í samstarfinu við Matís að finna út hagkvæmustu vinnsluaðferðina á fitunni. „Öll skinn sem eru verkuð hér í skinnaverkuninni þarf að skafa holdrosamegin áður en þau eru þurrkuð og það er sú fita sem kemur við skröpun skinnanna sem er notuð. Til að fullvinna hana þarf síðan að bræða hana og sía því mikið sag er notað þegar skinnin eru hreins- uð. Það kemur svo ekki í ljós hver kostnaður inn við vinnsluna verður fyrr en sérfræðingarnir hjá Matís verða búnir að finna út fyrir okkur hvaða tæki og tól henta best til fram- leiðslunnar. Einnig þarf að gera ráð fyrir kostnaði við tínslu jurtanna því það er mikil vinna. Markmiðið með samstarfi við Matís er að fá inn sérfræðinga á mismunandi sviðum til að þróa vinnsluaðferðir en einnig að greina sem best afurðina og hjálpa okkur við að tryggja gæði á þeirri vöru sem við viljum að lokum setja á markað. Eitt svið Matís ohf. er staðsett á Sauðárkróki og þangað leituðum við eftir ráðleggingum og var vel tekið. Það að fara að framleiða vöru sem á að markaðssetja hérlendis og í útlönd- um kallar á mikla sérfræðiþekkingu og til að geta farið í samstarf um slíkt, við aðila eins og Matís, þarf að afla styrkja. Í augnablikinu er því unnið að fjármögnun svo formleg vöruþróun geti hafist.“ Verðmætið í aukaafurðunum Ásdísi er umhugað um að aukaafurðir séu fullnýttar. „Fitan er aukaafurð sem nauðsynlegt er að gera að nýtri vöru og styrkja með því stoðir minka- ræktar innar. Það trúir enginn minka- bóndi á að þessi mikla eftirspurn sem núna er á skinnum eigi ekki eftir að taka einhverja dýfu og þá getur verið góður stuðningur við hana ef hægt er að breyta fitunni í seljanlega vöru. Það eru ekki mörg ár síðan farið var að fullnýta fisk- og sláturúrgang en nú er sú aukaafurð vel nýtt til góðra hluta. Svo vona ég að ekki líði mörg ár áður en fundin verður leið til að umbreyta minkaskrokkunum í fiska- eða gæludýrafóður. Það er hrein verðmætasóun að breyta ekki skrokkunum í einhverja nýtilega vöru. Dýrin eru fóðruð og hirt eins og best verður á kosið því við fáum ekki úrvals skinn nema dýrinu líði vel. Kannski kemur að því þegar við verðum búin að fullnýta minka fituna að við setjum upp niðursuðuverk- smiðju. Vantar ekki víða mat í heim- inum bæði fyrir menn og dýr?“ spyr Ásdís að lokum. /smh Ný bygging sem tilheyrir byggðasafninu hefur verið tekin í notkun á Skógum undir Eyjafjöllum. Um er að ræða 1.400 fermetra stálgrindarhús með 400 fermetra millilofti. Allt er þetta byggt án nokkurrar lántöku eða opinberra fjárveitinga. „Þessi framkvæmd er alfarið fjármögnuð af rekstrartekjum Skógasafns og engin lán tekin vegna hennar. Mun það vera eins- dæmi þegar um safnahús eða aðrar opinberar framkvæmdir er að ræða sem ekki eru á fjárlögum. Gert er ráð fyrir að framkvæmdum við húsið verði að fullu lokið haustið 2013 og hefur það þá verið fjögur ár í byggg- ingu. Húsið verður vígt á þessu ári en vígsludagurinn hefur ekki verið ákveðinn,“ sagði Sverrir Magnússon, framkvæmdastjóri Skógasafns. Hann hefur haft yfirumsjón með fram- kvæmdinni og annast fjármál vegna hennar. Í suðurenda hússins er verkstæði og áhaldahús safnsins. Er það með eldvarnarvegg sem skilur það frá geymslusal. Í norðurenda geymslunnar er 40 fermetra milli- gólf þar sem geymdir verða minni safnmunir, en í aðalsal verða bílar og önnur stærri tæki varðveitt. Þar má m.a. finna bíla- og tækjasafn Samgöngusafnsins og Vegagerðarinnar sem varðveitt er að Skógum. Byggingarstjóri við fram- kvæmdina var Viðar Bjarnason, en hann er umsjónarmaður fasteigna Skógasafns. /MHH Nýtt 100 milljóna hús reist á Skógum: Byggt án lántöku eða ríkisframlags Rottum og músum eytt án eiturefna: Einungis notað rafmagn við að drepa meindýrin Danskt fyrirtæki, Wisecon, setti fyrir fáeinum árum á markað tvær gerðir af tækjum sem bylta starfsemi er snýr að eyðingu rotta og músa án notkunar eiturefna. Ekki er talið ólíklegt að íslenskir bændur muni sýna þessari tækni áhuga. Hér er um nýjar afkastamiklar og umhverfisvænar lausnir að ræða sem eru hægt og rólega að breiðast um heiminn, að því er segir í tilkynningu frá fyrirtækinu BR ehf., sem hefur einkaleyfi á vörum frá Wisecon á Íslandi. Er verið að skoða hvort þessi tækni henti ekki jafn vel hérlendis sem erlendis. Um tvö tæki er að ræða, annað heitir WiseBox og vinnur ofanjarðar og hitt, WiseTrap, vinnur í brunnum fráveitukerfa. Ekkert eitur, bara rafmagn Í dag er enn notast við eitrun víða um heim og enginn veit hversu lengi slíkt hefur verið stundað. Sú lausn er engan veginn viðunandi, því bæði kvelst dýrið nokkurn tíma og einnig berst eitrið áfram út í náttúruna og veldur þar frekari skaða. Wisebox, sem er kassalaga og vinnur ofan jarðar, er staðsett við útvegg. Á því er inngönguleið fyrir rottur eða mýs. Fari dýrið inn í gildruna fær það í sig 4.000 volta spennu og drepst samstundis. Að því loknu lyftir tækið hræinu upp og veltir yfir í sorppoka við hlið lyftunnar. Allt fer þetta fram innan kassans. Eyðing í skólpræsum WiseTrap er bogalaga og staðsett í brunnum fráveitukerfa. Það er einkum hannað fyrir rottur. Neðri hluta tækisins er komið fyrir inni í fráveituröri og fari rottan eftir rörinu og undir tækið skynjar það hitann frá henni og skýtur samstundis niður oddum og drepur rottuna. Oddarnir dragast til baka og inn í tækið en hræið heldur áfram eftir lögninni og til næstu hreinsistöðvar eða til sjávar. Í flestum tilfellum dugar ekki ein slík gildra sem slík heldur þarf að vinna kerfisbundið með þremur til fjórum gildrum. Hægt er að koma fyrir kvikmyndavél niður í brunninn til þess að staðfesta að um rottu sé að ræða. Tækjunum fylgir tölvubúnaður sem sendir boð til spjaldtölvu umsjónarmanns þegar aflífun hefur farið fram. Tölvubúnaðurinn telur tilfellin, lætur vita ef rafhlaðan er að klárast, fylgjast með hitastigi og svo framvegis. Á heimasíðu fyrirtækisins www. wisecon.dk má sjá myndbönd sem sýna betur hvernig þessi tæki virka. Sólborg Una Pálsdóttir og Einar E. Einarsson, eigendur Urðarkattar. Wisebox er til WiseTrap er bogalaga og staðsett i Mynd / MHH
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Bændablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Bændablaðið
https://timarit.is/publication/906

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.