Læknablaðið - 01.06.1964, Blaðsíða 24

56
LÆKNABLAÐIÐ
má nota til nautna. Notkun
þessara efna getur líka orðið
að ávana eða ástriðu. Sum
teljast til lyfja, önnur ekki. Yf -
ir notkun sumra, sem teljast til
lyfja, liafa læknar lítið að
segja, og yfir hinum, sem telj-
ast ckki til lyfja, hafa þeir
ekkert að segja. Ég á við á-
fengi annars vegar og hins veg-
ar róandi og verkjastillandi
lyf, sem eru seld án lyfseðils.
Um áfengið er ekki ætlunin
að ræða að sinni, en ekki er
unnt að skiljast við nautna-
sýki án þess að fara nokkrum
orðum um lyf án lyfseðils og
verkeyðandi lyf (analgetica),
sem jafnframt eru kælandi lyf
(antipyretica). Þetta eru ekki
ný lyf, þvert á móti, og ávana-
hættan, sem fylgir sumum
þeirra, hefur lengi verið þekkt,
eins og t. d. bróms. Bróm er
ágætt róandi lyf, sem oft orlc-
ar vel á kvíða, sem önnur lyf
liafa jafnvel ekki verkað á.
Hins vegar er erfitt að
skammta hróm, nema með til-
liti til þess salts, lclóríðs, sem
sjúklingurinn notar, þar eð
hrómið safnast í líkamann. Ef
hlutfallið hrómið/klórið stækk-
ar of mikið, veldur brómið
eitrunareinkennum. Bróm-
notkuninni fylgir nokkur á-
vanahætta, sumir verða háðir
verkuninni og eiga erfitt með
að hætta notkuninni. Alls kon-
ar hrómmixtúrur eru seldar
án lvfseðils, en kváðu nú aðal-
lega vera notaðar af eldri kyn-
slóðinni.
Á seinni árum hefur horið æ
meira á almennri ásókn í lyf,
sérstaklega töfJur. Fólk hefur
eklci mátt finna til liarðsperra,
liöfuðverlcjar um stundarsakir
eða gigtar án þess að rjúka til
og taka einhver lyf. Margir láta
sér nægja asperín eða magnyl,
en sumum þykir skömm til
þeirra lyfja koma og glevpa
coffiplex, brúna slcammta eða
codeiplientöflur við minnstu
óþægindum eða Jiara, ef þeir
eru illa upplagðir. Fóllc Jiefur
auðvitað gert þetta í góðri trú
og talið saklaust fyrir sál og'
líkama. Margir þykjast ekki
geta hyrjað daginn nema með
einhverri slilcri „hressingu“.
Sagt er, að á veitingaliúsum i
Sviss séu einliverjar töflur
með coffein og phenacetin
hornar með morgunkaffinu.
Nú hefur liins vegar lcomið i
Ijós, að þessi lyf eru engan veg-
inn eins saklaus og lialdið var.
Notkun þeirra getur liæglega
orðið að ávana, sem erfitt er
að uppræta með líkamlegum
og andlegum einkennum. Það
eru sérstaklega lyf, sem í
eru plienacetin og acetani-
lid, sem eru liættuleg í þessu
tilliti. Við codeiplien er liættan
auðvitað tvöföld, annars vegar
af codeini og hins vegar af
phenacetini. Talið er, að um
hætlulega misnotkun sé að
ræða, ef notað er meira en 1