Fréttatíminn - 08.04.2011, Page 38

38 viðhorf Helgin 8.-10. apríl 2011
Austurströnd 3, 170 Seltjarnarnesi. Sími: 531 3300. ritstjórn@frettatiminn.is Ritstjóri: Jón Kaldal kaldal@frettatiminn.is Framkvæmda-
stjóri: Teitur Jónasson teitur@frettatiminn.is Fréttastjóri: Óskar Hrafn Þorvaldsson oskar@frettatiminn.is Ritstjórnarfulltrúi: Jónas Haraldsson jonas@frettatiminn.is.
Auglýsingastjóri: Valdimar Birgisson valdimar@frettatiminn.is. Fréttatíminn er gefinn út af Morgundegi ehf. og er prentaður í 82.000 eintökum í Landsprenti.
Ef Sjálfstæðisflokkurinn hefði ekki farið úr
ríkisstjórn í ársbyrjun 2009 væri Icesave-
samningur við Hollendinga og Breta löngu
klappaður og klár. Um það er óþarfi að efast.
Þetta tröllaukna deilumál væri afgreitt og
orku þjóðarinnar hefði ekki verið sóað í stagl-
sömustu leiðindi lýðveldistímans.
Síðla hausts 2008 var sáttahugurinn
óumdeildur í röðum lykilmanna Sjálfstæðis-
flokksins. Til dæmis má rifja upp skynsamleg
orð þáverandi stjórnarþingmannsins Bjarna
Benediktssonar á Alþingi í nóvember 2008.
Þá óskaði hann, sem formaður utanríkis-
málanefndar, eftir heimild til að „leiða til
lykta samningaviðræður“ um Icesave og lét
jafnframt þessi orð falla: „Ég
held að það sé afskaplega mikil
einföldun á þessu máli öllu
saman að telja í raun og veru að
það hafi verið valkostur fyrir
íslensk stjórnvöld að standa stíf
á lögfræðilegri túlkun og halda
henni til streitu, jafnvel fyrir
dómstólum, hvort sem það væri
á alþjóðlegum vettvangi eða
hér heima fyrir íslenskum dóm-
stólum.“ Í sama mánuði lýsti
Björn Bjarnason, þáverandi dómsmálaráð-
herra í ríkisstjórn Geirs Haarde, sambærilegu
sjónarmiði í grein á heimasíðu sinni: „Ég hef
aldrei hallast að þeirri skoðun að samningar
séu svik, þegar deilur á milli þjóða eru leystar
... Það er siðaðra þjóða háttur að ljúka deilum
með samkomulagi.“
Þeir frændur eru greindir menn og mátu
stöðuna rétt á sínum tíma. Í byrjun sumars
2009, innan við hálfu ári eftir stöðumatið
í nóvember 2008, höfðu þó báðir skipt um
skoðun. Samningaleiðin um Icesave var ekki
lengur í anda siðaðra manna – nú var dóm-
stólaleiðin sú eina rétta.
Að hjóla í mál sem maður er
samþykkur
Hvað hafði breyst? Jú, Sjálfstæðisflokkurinn
var ekki lengur í ríkisstjórn.
Stjórnarandstöðuhlutverkið hafði sem sagt
valdið u-beygjunni. Þeim megin var flokkur-
inn ekki vanur að vera. Engu að síður var til
hugmyndafræði um hvernig ætti að hegða sér
í stjórnarandstöðu. Höfundur hennar var
Davíð Oddsson, fyrrverandi formaður flokks-
ins, og hann lýsti henni í viðtalsbókinni „Í
hlutverki leiðtogans“ sem Ásdís Halla Braga-
dóttir tók saman og Vaka-Helgafell gaf út árið
2000. Gefum Davíð orðið:
„Sumir hafa sagt að ég yrði óhæfur í
stjórnarandstöðu á Alþingi vegna þess að
ég myndi ekki finna mig í því hlutverki. Vel
getur verið að það tæki mig tíma að átta mig
á þeirri stöðu en þó ég segi sjálfur frá þá stóð
ég mig ekki illa í stjórnarandstöðu í borginni
áður en ég varð borgarstjóri. Ég þótti jafn-
vel ósvífinn og kosningabaráttan sem stóð
frá 1980 til 1982 var mjög hörð. Ég gerði öll
mál tortryggileg og fylgdi þeirri reglu veiði-
mannsins að maður má ekki einungis kasta
flugu sem manni finnst falleg því að maður
veit aldrei hvaða flugu laxinn tekur. Ég tók því
upp öll mál, jafnvel þó að ég væri í hjarta mínu
samþykkur þeim, og hjólaði í þau því ég leit á
stjórnarandstöðu sem stjórnarandstöðu.“
Icesave er ljóta flugan hans Davíðs
Davíð er ábyggilega enn á sömu skoðun, rétt
eins og hans nánustu fylgismenn sem hafa
hvað ákafast blásið í glæður andstöðunnar við
samningaleiðina um Icesave. Einn af hinum
innmúruðu og innvígðu, Styrmir Gunnars-
son, fyrrverandi ritstjóri Morgunblaðsins,
setti einmitt fram mjög svipaða hugsun í
byrjun febrúar á þessu ári þegar hann skrifaði
að „með því að samþykkja Icesave-sam-
komulagið nú missir Sjálfstæðisflokkurinn þá
vígstöðu, sem hann þó hefur haft undanfarna
mánuði gagnvart ríkjandi vinstri stjórn.“
Þessi orð féllu í kjölfar þess að Bjarni
Benediktsson lýsti yfir stuðningi við að ljúka
Icesave með samningi og var þar með kominn
aftur á sömu skoðun og ríflega tveimur árum
fyrr. Efst í huga Styrmis var sem sagt ekki
hvort niðurstaða Bjarna væri réttmæt leið út
úr Icesave-vandanum, heldur að með þessu
væri Bjarni að aðstoða ríkisstjórnina.
Regla veiðimannsins hafði verið brotin.
Bjarni hafði fylgt hjartanu. Og það þótti langt
í frá sjálfsagt, eins og fram kom í útvarps-
viðtali við Ólöfu Nordal, varaformann Sjálf-
stæðisflokksins, skömmu eftir ákvörðun
hans: „Formaður flokksins stígur það skref,
sem er mjög óvenjulegt, tel ég, fyrir foringja
í stjórnarandstöðu, að standa bara nákvæm-
lega fyrir því sem hann telur rétt fyrir þjóðina
og af því finnst mér hann hafa stækkað,“ sagði
Ólöf Nordal.
Kannski er það bláeygur barnaskapur að
vonast til að fólk gefi kost á sér til stjórnmála-
starfa í því skyni að verða samfélagi sínu og
þjóð að gagni. Hitt er á hreinu að pólitík sem
snýst grímulaust um völd og hag flokks um-
fram þjóðar er aldrei skaðlegri en á óvissu-
tímum.
Icesave er ljóta flugan hans Davíðs. Málið
hefur fyrst og fremst verið notað sem vopn
til þess að berja á núverandi ríkisstjórn. En
hvaða skoðun sem maður hefur á stjórnarhátt-
um Steingríms og Jóhönnu, er það geggjað
hættuspil að nota þetta mál til þess að koma
þeim frá völdum.
Pólitík á versta kanti
Regla veiðimannsins er útbreidd í stjórnmála-
lífi annarra landa þótt nafnið sé séríslenskt.
Einar Már Jónsson, sagnfræðingur og fyrr-
verandi kennari við Sorbonne í París, rifjaði
upp í blaðagrein í fyrra reynslu Frakka af
slíkum baráttuaðferðum sem í beinni þýðingu
nefnast pólitík á versta kanti: „Í stuttu máli
táknar þetta hugtak þá stefnu í stjórnmálum
að róa að því öllum árum að allt fari á versta
veg, stuðla ekki að því að leysa þau vandamál
sem kunna að vera fyrir hendi, heldur reyna
þvert á móti að koma í veg fyrir að nokkur
lausn finnist, hindra menn í að ráða bót á
ástandinu, magna sem mest upp vandamálin
og gera þau óleysanleg. Stefnu af þessu tagi
eiga stjórnmálamenn til að taka upp þegar
þeir húka valdalausir í stjórnarandstöðu, eða
kannske þegar staða þeirra er á einhvern
annan hátt tæp, og með því að fylgja henni
sem fastast hyggjast þeir höndla það sem
þeim er kærast, Völdin,“ skrifaði Einar Már í
Fréttablaðið í janúar 2010, nokkrum dögum
eftir fyrri ákvörðun forsetans um að vísa
Icesave til þjóðarinnar.
Einar sagði frá því að de Gaulle og fylgis-
menn hans í stjórnarandstöðunni hefðu
iðkað slíka pólitík þegar Frakkar stóðu í
stórræðum í Indókína og síðar Alsír. Þeir
sökuðu stjórn völd um linkind, svik og jafnvel
þjónkun við einhverja annarlega hagsmuni.
Á endanum hrökklaðist stjórnin frá og de
Gaulle tók við. Hann varð þá – eins og Einar
rakti – að reyna að framkvæma það sem
hann sagði hina vera ófæra um. Það gekk
ekki hjá de Gaulle. Hans hlutskipti varð
að horfast í augu við veruleikann og gera
nánast allt það sama og hann hafði hamast
á hinum fyrir að ætla að gera. Arfleifðin var
klofin þjóð, skaðinn var óafturkræfur, dýr-
mætur tími hafði farið í súginn.
Þetta er lýsing sem við þekkjum vel, en
með því að segja já á laugardag er hægt að
lágmarka það tjón sem þegar er orðið af Ice-
save. Nei heldur málinu hins vegar á lífi um
ófyrirséða framtíð.
Hugmyndafræði hinna innmúruðu og innvígðu
Regla veiðimannsins
Jón Kaldal
kaldal@frettatiminn.is
E
Fært til bókar
Enginn lokaður inni
Hæstiréttur seinkar fyrstu tölum í Icesave-
kosningunum á morgun en þó ekki meira
en svo að kosninganóttin ætti að verða
hefðbundin fyrir þá sem hafa gaman af
slíku. Það er líklega eina gamanið sem
hafa má af hinu alræmda Icesave-máli.
Kjörstjórnir í Reykjavík ætla ekki að láta
reka sig heim, eins og varð hlutskipti
landskjörstjórnar í kosningunni til stjórn-
lagaþings síðastliðið haust. Fram til þessa
hafa talningamenn verið lokaðir inni um
kvöldmatarleytið til að hefja flokkun og
talningu atkvæða. Enginn hefur mátt fara
út þaðan fyrr en eftir lokun kjörstaða
klukkan 22. Nú hefst talningin hins vegar
ekki fyrr en eftir að kjörstaðir verður
lokað enda skal hún fara fram fyrir opnum
tjöldum. Kosningin er hins vegar einföld,
já eða nei, svo að hún gengur væntan-
lega hratt fyrir sig. Þrátt fyrir allt má því
búast við fyrstu tölum fyrir kl. 23 og að
talningu ljúki í höfuðborginni um klukkan
2 um nóttina. Talning tekur án efa eitt-
hvað lengri tíma í strjálbýlli kjördæmum
landsins. Þeir sem hafa þrek og þor geta
því vakað fram undir morgun. Hvort
gleðin verður mikil þegar endanleg úrslit
liggja fyrir skal ósagt látið enda hvorugur
kosturinn sérstakt yndi.
Breytt afstaða?
Þórður S. Gunnarsson hæstaréttarlög-
maður hefur verið skipaður dómari við
Héraðsdóm Reykjavíkur. Það er ekki í
frásögur færandi nema fyrir þær sakir að
í röksemdafærslu hans fyrir hönd skila-
nefndar Glitnis kom fram að íslenskir dóm-
stólar hefðu ekki burði til að ráða við mál
af þeirri stærðargráðu sem mál nefndar-
innar gegn „sjömenningaklíku“ Jóns Ás-
geirs Jóhannessonar fyrir dómstóli í New
York er. Hver ætli afstaðan sé nú?
Gamlar tölur skjóta upp kollinum
Í hallærinu sem staðið hefur hérlendis frá
árinu 2008 hafa einkum tíðkast tölur um
tap og gjaldþrot. Milljarða- og tugmillj-
arðagróði hins meinta góðæris, sem náði
hápunkti hjá fjölda fyrirtækja árið 2007,
er löngu liðinn – eða svo héldu menn þar
til þeir sáu uppgjör bankanna þriggja.
Landsbankinn, Íslandsbanki og Arion
högnuðust samanlagt um 70 milljarða í
fyrra. Velgengni bankanna er vissulega
fagnaðarefni enda gerir hún þeim kleift að
borga bærilega skatta og arð í ríkissjóð,
eða 26,5 milljarða. Ekki veitir af á þeim
bænum. Í fréttum af hagnaði bankanna
kom ekki skýrt fram á hverju hann byggð-
ist. Það orð hefur legið á að erfitt sé að
fá lán til framkvæmda og fjárfestingar.
Kannski græða bankarnir mest á því að
ávaxta sitt pund í Svörtuloftum hjá Má?
Hjörleifi flökurt
Flökurleiki sækir að
hluta VG-liða vegna
hernaðaríhlutunar í
Líbíu undir forystu
NATO og afstöðu
ríkisstjórnar Íslands
í málinu. Þessi hópur
hittist á fundi í Kópavogi
fyrr í vikunni. Þar sagði
Hjörleifur Guttormsson, fyrr-
verandi alþingismaður og ráðherra, að
það vekti með sér ógleði að því hefði verið
beitt sem agni að árásirnar væru vörn
fyrir mannréttindi, að því er Ríkisútvarpið
greindi frá. Ráðherrann fyrrverandi spurði
hvenær það væri að mannúðarsjónarmið
ættu að ráða því hvort ráðist væri inn í
eitt af aðildarríkjum Sameinuðu þjóðanna
með vopnavaldi eins og þarna væri gert.
Hvers vegna væru ekki gefnar opnar og
skýrar yfirlýsingar um það, þeirra sem
að máli stæðu, hver væri afstaðan. Síðan
væri þróunin yfir í það að NATO yfirtæki
þennan hernað og Ísland, VG sem aðili að
ríkisstjórn, hefði ekki uppi með neinum
skýrum hætti andmæli við þessu nema
eitthvert yfirklór eftir á. Þar var spjót-
unum væntanlega beint að Steingrími J.
Sigfússyni flokksformanni sem sagði að
ekkert samband hefði verið haft við VG
um aðkomu NATO. Í framhaldinu benti Jó-
hanna Sigurðardóttir forsætisráðherra
Steingrími á að Össur Skarphéðinsson
utanríkisráðherra færi með málið.
Betra brauð með
pastaréttinum!