Læknablaðið - 01.10.1970, Page 58

162
LÆKNABLAÐIÐ
(konglomerat) í papilluvefnum framan við lamina cribrosa. Liggi
klasarnir hins vegar djúpt í vefniun, getur útlitið líkzt staspapill-
um, er staðið hafa um langan tíma, og því valdið greiningai'örðug-
leikum.
ORSAKIR
Á venjidegri augndeild (móttökuMutanum) eru 60—70% af
þeim staspapillmn, sem fyrir koma, af völdum lieilaæxla eða
skyldra sjúkdóma, er valda hækkun á mænuvökvaþrýstingi. Hér
um bil 60% allra heilaæxla hafa í för með sér staspapillur. Ein
tegund shkra æxla veldur þó nálega aldrei staspapillum, en það
er adenom i heiladingli. Æxli neðan tentorimn valda yfirleitt
staspapillum á hærra stigi en þau, sem eru ofan við það. Verða
nú taldar nokkrar helztu orsakir staspapillunnar:
1) Æxli (neoplasma).
2) Igerðir. Granulom. Epi- eða subduralblóðsafn. Subaraclmoidal-
Jjlæðingar. Blóðsafn í cerebrum. Aneurism. Cystur.
3) Aukið magn mænuvökva við hydrocephalus internus.
4) Hækkaður mænuvökvaþiýstingur vegna blóðtappa í sinus
durae matris.
5) Misræmi milli stærðar heilabúsins og innihaldsins eins og við
dysostosis cranio-facialis.
Hér skal drepið á einkennilegt fyrirbæri, sem nefnt hefur verið
pseudotumor cerebri. Við ástand þetta fiimast staspapillur, og
sjúklingarnir kvarta margir um höfuðverk. Staspapillurnar geta
komizt á hátt stig, og mænuvökvalþrýstingurinn hækkar, en or-
sakirnar eru á huMu þrátt fyrir víðtækar athuganir. Ástand þetta
getur varað mánuðum saman, en að lokum lækkar mænuvökva-
þrýstingurinn, staspapillurnar hverfa og allt kemst í samt lag
nema í þeim fáu tilfellum, þegar bjúgurinn veldur rýrnun og
sjónskerðingu.
Staspapilla á öðru auganu einvörðungu getur átt sér ýmsar
skýringar. önnur papihan hefur e. t. v. rýrnað, og bjúgur getur
því ekki myndazt í vef hennar. Þetta sjáum við m. a. í Foster-
Kennedy syndrominu, þegar æxli, vegna þrýstings, veldur rýrnun
i annarri sjóntauginni, en stasödemi í hinni (æxli á olfactorius-
og sphenoidalsvæðunum). Við einliliða nærsýni á háu stigi mynd-
ast ekki bjúgur þeirn megin vegna anatómiskra eiginda papill-
nnnar. Við lágþrýsting i auga getur myndazt það, sem kallað er
staspapil ex vacuo, t. d. eftir gat á auga vegna slyss eða aðgerða,
sem opna augað.