Læknablaðið - 01.09.1976, Blaðsíða 36

142
LÆKNABLAÐIB
ingurn, sem hafa peritonitis og fá öndun-
arbilun, lifa aðeins 20% (16).
Sjúklingar, sem hljóta mikil meiðsli á
brjóstkassa, fá öndunarbilun ef brjóstkass-
inn verður óstöðugur með mikilli paradoxi-
cal öndun. Þeir eru yfirleitt hafðir í volume
cycled öndunarvélum í 10 til 14 daga.
Aðrar orsakir öndunarbilunar eru marg-
ar, svo sem myasthenia gravis, offita, „ne-
onatal respiratory distress syndrome“,
„adult respiratory distress syndrome“,
status asthmaticus, lungnabjúgur, lungna-
fylgikvillar eftir skurðaðgerðir, drukkn-
anir, svefn- og deyfilyfjaeitranir, status
epilepticus, tetanus, polyneuritis, poliomye-
litis, höfuðslys og heilaaðgerðir. Loks má
nefna sjúklinga með langvarandi bron-
chitis og emphysema. Þeir fá auðveldlega
öndunarbilun við nýjar sýkingar í öndun-
arfærum. Meðferð er mjög vandasöm, tekur
oft langan tíma og batahorfur eru slæmar
(1).
í mörgum tilfellum er ekki vafi á, hvort
nota þurfi öndunarvélar, en oft getur verið
erfitt að ákveða slíkt eða hvort eigi að
reyna áfram venjulega meðferð, svo sem
öndunaræfingar, lyf, súrefni og fleira, og
hefur reynsla mikið að segja í þessu sam-
bandi.
Til viðmiðunar má þó styðjast við eftir-
farandi, og er trúlegt, að setja þurfi sjúkl-
ing í öndunarvél ef efíirfarandi atriði eða
fleiri en eitt þeirra eru til staðar: Öndun
er hraðari en 35 á mínútu, vital capacitet
er minna en 15 ml/kg, innöndunarkraftur
(inspiratory force) minni en 25 cm H._,0,
súrefnisþrýstingur í slagæðablóði (Pa02
eðlil. 80-100 mm/Hg) er lægri en 70 mm/
Hg með súrefnisgjöf, mismunur á súrefnis-
þrýstingi í alveolum og slagæðablóði
(P(A-aD0._,) eðlil. 25-65 mm/Hg) meiri en
450 mm/Hg eftir að sjúklingur hefur feng-
ið hreint súrefni í 15 mínútur, koldíoxyd
þrýstingur í slagæðablóði (PaC02 eðlil. 35-
45 mm/Hg) hærri en 70 mm/Hg, pH lægra
en 7,25.
Gæta skal þess vandlega, að þessar tölur
eru aðeins til viðmiðunar og ekki skal taka
hvert atriði of bókstaflega, heldur fylgjast
með ástandi sjúklings og breytingum á
gildum. Þannig skal á það bent, að sjúkl-
ingar með langvarandi lungnasjúkdóma
hafa oftast hækkaðan koldíoxyd þrýsting
í slagæðablóði.
NOKKUR HAGNÝT ATRIÐI VARÐANDI
MEÐFERÐ SJÚKLINGA
í ÖNDUNARVÉLUM
Ef gert er ráð fyrir, að einungis þurfi að
nota öndunarvél í nokkra daga, er sjúkl-
ingur hafður með barkaslöngu um munn
eða nef. Slangan er oft sett niður í stuttri
svæfingu, en stundum er slíks ekki þörf,
svo sem þegar sjúklingur er meðvitundar-
lítill eða meðvitundarlaus. Barkaskurður
er sjaldan gerður sem bráðaaðgerð og er
notaður, ef sjúklingur þarf öndunarvélar
með um lengri tíma.
Til eru töflur sem sýna, hve mikil önd-
unin þarf að vera, en þær eru miðaðar við
gjúklinga með heilbrigð lungu. Bezt er, að
öndunarmagnið (minute volume) sé til að
byrja með stillt um það bil 25% hærra en
gert er ráð fyrir, að sjúklingur þurfi
(venjulega 7-10 lítrar/min.). Öndunar-
hraði er í byrjun hafður 15 til 20 á mínúíu.
Þegar sjúklingur hefur verið í vélinni
nokkra stund, eru gerðar blóðgasmælingar
til að athuga, hvort öndunin sé hæfileg og
útiloka hypoxemiu. Blóðgasmælingar þarf
yfirleitt að gera nokkuð þétt í byrjun með-
ferðarinnar, en síðan aðeins eftir þörfum.
Miklu máli skiptir, að sjúklingurinn
haldist í takt við öndunarvélina. Er oft
nægilegt að hreinsa slím úr öndunarfær-
um eða auka loftmagnið aðeins til að svo
megi verða. Þá má gefa róandi lyf, svo
sem Diazepam eða narkotika, svo sem mor-
fin eða fentanyl í litlum skömmtum í æð.
Dugi ekkert af ofangreindum atriðum, er
stundum nauðsynlegt að nota vöðvaslapp-
andi lyf.
Koldíoxíð-útskilnaður: Hæfileg öndun er
talin það magn á mínútu (tidal volume x
hraði), sem nægir til að halda eðlilegum
koldíoxíð þrýstingi í slagæðablóði. Rann-
sóknir hjá sjúklingum með öndunarbilun
hafa leitt í ljós, að öndunarþörfin (ventil-
ation requirement) er yfirleitt mjög aukin.
Það stafar oftast af auknu dauðarúmi og
auknu hlutfalli milli andartaksmagns og
dauðarúms (VD/VT ratio, eðlil. 0,3) eða
auknum efnaskiptum (14). Stundum er
öndunarþörfin svo mikil, að 20 lítrar á
mínútu eru nauðsynlegir.