Læknablaðið - 01.09.1976, Blaðsíða 65

LÆKNABLAÐIÐ
163
TAFLA IX
Helztu óæskileg viðbrögð kransæðasjúklings við líkamlegri áreynslu.
1. Hjartsláttur 110-120/mín.
2. Alvarleg hjartsláttaróregla.
3. Leiðslutruflanir.
4. Breyting á ST-T bili.
5. Vaxandi verkur í brjósti eða mæði.
6. S3 eða S4 „gallop“ við hlustun.
7. Miðbláæðaþrýstingur hækkar verulega.
8. Sýstólískur blóðþrýstingur breytist 20-
30 mm Hg. (hækkun eða lækkun) frá
því í hvíld.
unarkonu að kvöldi. Hjartsláttur og blóð-
þrýstingur er mældur fyrir og eftir æfing-
ar og skráð ásamt öðrum athugasemdum.
Til að dreifa athygli sjúklings og vinna
bug á þunglyndi, er honum gefin létt iðja
eða leikir til að stunda í herbergi sínu, og
er lögð áherzla á, hvað hann getur gert,
frekar en hvað hann ekki má gera.
2. stig: í lok fyrstu viku er sjúklingur
fluttur af hjartagæzludeild á almenna lyf-
læknisdeild, þar sem hann nýtur nokkru
minni hjúkrunar, og hjartasíritun er
minnkuð til muna. Stigvaxandi æfingum
er haldið áfram, eins og áður var lýst
(tafla VIII). Jafnframt er farið að leggja
á ráðin um langtímameðferð og endur-
hæfingu. Sjúklingi og fjölskyldu hans er
gerð grein fyrir eðli sjúkdómsins, hvernig
megi bezt vinna gegn honum með læknis-
meðferð á háþrýstingi, ofmagni fitu í blóði
og sykursýki, með réttu fæðuvali og
megrun, með því að hætta sígarettureyk-
ingum, taka upp réttar líkamsæfingar og
forðast spennu í daglegu lífi. Félagslegar
aðstæður eru nú kannaðar, einkum með
tilliti til heimilisaðstæðna og atvinnu
sjúkl. og lagt á ráðin um hverra breyt-
inga er þörf. Andlegt ástand og styrkur,
áhugi á fullri endurhæfingu er metinn og
viðeigandi meðferð og uppörvun veitt.
í lok 3ju viku ættu flestir sjúklingar,
sem ekki fengu alvarlega fylgikvilla krans-
æðastíflu, að vera færir um að stunda alla
þá iðju, sem krefst minni orku en sam-
svarar 3-4 MET á mínútu (4-5 h.ein/mín),
og eiga því að vera færir um að sinna
persónulegum þörfum sínum, ganga rólega
um gólf í 5-10 mínútur og hægt upp 10-15
þrep í stiga, án óæskilegra viðbragða (tafla
IX).
3. stig: í lok 3ju eða byrjun 4. viku er
sjúklingur útskrifaður og fer venjulega
heim, en stöku sinnum á hjúkrunar- eða
endurhæfingardeild, einkum ef um erfið
tilfelli er að ræða. Markmið endurhæfing-
ar á þessu stigi er, að sjúklingur verði
hæfur til að hefja á ný alla fyrri iðju,
þar með vinnu. Hér reynir minna á lækna
og hjúkrunarlið, en meira á félagsráðgjafa,
sjúkra- og iðjuþjálfa, matarfræðinga, fjöl-
skyldu, vini og síðast en ekki síst á sjúkl-
ing sjálfan. Leyfileg orkunotkun hækkar
nú í 4-5 MET. Honum eru ráðlagðar stað-
æfingar og gönguæfingar, sem smálengjast,
ef hjartsláttur fer ekki yfir 110-120 slög
á mín, hann finnur ekki til mæði eða brjóst-
verkjar og óæskileg viðbrögð (tafla IX)
koma ekki fram. Sjúklingur framkvæmir
sjálfur æfingarnar heima daglega og 2-
3svar í viku á æfingadeild með sjúkra-
þjálfa. Haldið er áfram fræðslu um áhættu-
þætti kransæðastíflu, og fjölskyldunni er
hjálpað að aðlagast breyttum heimihshátt-
um og mataræði. Ef fyrra starf er metið
of erfitt fyrir sjúkling, er hafizt handa
um að fá vinnuháttum breytt eða finna
annað starf við hæfi hans. Þótt kvíði og
þunglyndi víki helzt, þegar sjúklingur
finnur, að honurn vex líkamlegt ásmegin,
þarf hann þó á ríkulegri hughreystingu
að halda og jafnvel aðstoð geðlæknis og
róandi lyfjum. Nákvæma læknisskoðun,
sérstaklega á hjarta- og æðakerfi, með
þrekprófi upp að orkunotkun 5 MET, ætti
að framkvæma 6-7 vikum eftir kransæða-
stíflu og veitir fátt sjúkl. meiri kjark en
góð niðurstaða.
4. stig: 8-10 vikum eftir kransæðastíflu
ætti sjúklingur að hafa náð aftur þreki
til að stunda þá vinnu og daglegu iðju,
sem hann áður var vanur, a. m. k. hluta
úr degi. Hvort svo er, er metið af klínísku
ástandi hans og viðbrögðum við áreynslu.
Hér reynist því enn nauðsynlegt að fram-
kvæma þrekpróf upp að orkunotkun, sem
samsvarar starfi hans eða ráðlagðri vinnu
og iðju. í USA er talið, að 20-30% krans-
æðasjúklinga snúi ekki aftur til vinnu,