Læknablaðið - 01.09.1976, Blaðsíða 61

LÆKNABLAÐIÐ
159
ingum, svo sem göngu, skokki, hlaupi,
sundi, hjólreiðum, fjallgöngu, dansi, skíða-
göngu, skautahlaupi, róðri o. s. frv., sem
hraða hjartslætti upp að æskilegu marki,
venjulega 120-150 slögum á mínútu eða
70-85% af mesta (maximum) hjartsláttar-
hraða, en það er skilyrði til að þrek og
þol aukist. Rétt er að halda æfingunum
áfram í 30-40 mínútur, en að lokum skal
svo aftur gera léttar æfingar, svo kólnun
verði ekki of skyndileg og bláæðablóð
staðni ekki í útlimum. Sjúklingi skal alltaf
ráðlagt að rembast ekki við æfingar, því
slíkt (Valsalva maneuver) getur valdið
hjartsláttaróreglu.
Það er talið, að æfingar, sem hækka
hjartsláttarhraða í 120-150 slög á mínútu,
sé nóg að stunda 3svar sinnum í viku í
30-40 mín eða í 15 mín daglega, til að
viðhalda eða auka þrek og vellíðan, þótt
vísindalegar athuganir á þessu skorti.
Ekki er sérlega mikilvægt, hverjar af
ofangreindum þolæfingum sjúklingur vel-
ur. Fyrir mestu er, að þær miði að settu
marki, séu ánægjulegar og henti honum
vel, svo hann fái áhuga á að halda þeim
áfram reglulega. Flestum líkar betur við
hópæfingar, sem hafa marga kosti, þótt
þær leiði stundum til óþarfa og óæski-
legrar samkeppni. Á æfingastöðvum fyrir
hjartasjúklinga, og jafnvel, þar sem mið-
aldra og eldra fólk æfir sig, eiga öll
áhöld og lyf til endurlífgunar að vera til-
tæk og starfsfólk þjálfað í meðferð þeirra.
Árangur æfingarmeðferðar er nauðsyn-
legt að meta öðru hverju með þrekprófi
og mælingum á hjartslætti og blóðþrýst-
ingi í hvíld og við æfingu. Sjúklingi og
lækni ætti báðum að vera vel ljóst, að
markmið æfinganna er ekki að gera sjúkl-
ing að þjálfuðum keppnismanni, heldur að
heilbrigðari og hamingjusamari einstakl-
ingi.
ENDURHÆFING EFTIR KRANSÆÐA-
STÍFLU
Með vaxandi tíðni kransæðastíflu í vest-
rænum iöndum hafa augu manna opnazt
fyrir hinum geypilega kostnaði, sem hún
veldur, hvort sem menn heldur lifa af
eða deyja. Að slenptu öllu bví tjóni og
óhamingju, sem fylgir dauða ástvinar, fyr-
irvinnu og þjóðfélagsþegns, nægir að benda
á: Með ört hækkandi sjúkrahúskostnaði er
hver legudagur mjög kostnaðarsamur og'
því æskilegt, að geta útskrifað sjúkling
sem fyrst. Fjarvera frá vinnu kemur nið-
ur á vinnuveitanda sem greidd laun fyrir
enga vinnu, og þá einnig í minni fram-
leiðslu eða vinnuafköstum. Ef sjúklingur
á ekki afturkvæmt til vinnu einhverra
hluta vegna, þarf ríkið venjulega að greiða
honum öryrkjalaun og missir auk þess
af þeim skatti, sem hann annars hefði
greitt af reglulegum launum sínum. Þá
er ónefndur enn hinn ómældi kostnaður,
sem felst í óhamingju og þunglyndi sjúkl-
ings, sem getur ekki tekið upp fyrri lífs-
hætti, og auðvitað fara þær raunir ekki
fram hjá fjölskyldu og vinum.
Það eru einkum tveir þættir, sem hindra
sjúkling að snúa aftur til fyrri lífshátta.
Annars vegar eru það líkamlegar tak-
markanir, en hins vegar þau andlegu
vandamál, sem fylgja aðlögun við flesta
alvarlega sjúkdóma. Það var lengi talið,
að fyrst eftir kransæðastíflu þyldi hjartað
nær enga áreynslu, og var því sjúklingi
haldið rúmföstum í margar vikur. Nú er
hins vegar ljóst, að jafnvel á fyrstu dög-
um eftir kransæðastíflu þolir hjartað tölu-
vert álag. Löng rúmlega hefur mjög óæski-
leg áhrif á bæði líkamlega og andlega
líðan sjúklings. Margir hafa sýnt fram á
kosti hóflegrar smávaxandi líkamsáreynslu
með fótavist þegar á fyrstu viku eftir
kransæðastíflu, og hafa því mörg sjúkra-
hús-!l 30 31 hafið markvissa endurhæfingu
þessara sjúklinga með greinilegri styttingu
á legutíma og skjótari endurbata.
Endurhæfingarlækningar sem grein af
orkulækningum fást einkum við sjúklinga
bæklaða af völdum sjúkdóma eða slysa
á hreyfikerfi líkamans. Meðferðin miðar
að því að veita sjúklingi á ný sem mesta
líkamlega, andlega og félagslega hæfni,
svo hann verði hamingjusamari, byrðir
fjölskyldu hans verði léttari og samfélagið
hagnist. Um aldaraðir var það hlutskipti
heimilislæknis eða ættingja að sjá um
þetta, en nú á öld sérfræðinga og æ flókn
ara þjóðfélags hefur það sýnt sig, að sam-
vinna fólks með sérkunnáttu á ýmsum svið-
um heilbrigðismála hefur reynzt mun
árangursríkari til lausnar vandamála sjúkl-
inga. Það er nokkuð háð vandamálum