Læknablaðið - 01.09.1976, Síða 64

162
LÆKNABLAÐIÐ
sj., hverjir eiga hlut að slíku teymi, en
það getur haft innan sinna vébanda auk
læknis, sjúkraþjálfa, orkuþjálfa, hjúkrun-
arkonur, sálfræðinga, félagsráðgjafa,
vinnuþjálfa, talfræðinga, gervilimasmiði
o. s. frv. Á síðustu árum hefur þessari
tegund samvinnu verið beitt við endur-
hæfingu sjúklinga með annars konar
vandamál en frá hreyfikerfi, og má þá
einkum nefna krabbamein, lungnasjúk-
dóma og hjarta- og æðasjúkdóma. Sem
betur fer nær mikill meiri hluti sjúklinga,
einkum þeir með vægari einkenni, góðri
heilsu og fullri endurhæfingu með venju-
legri læknishjálp, en oft þarf þekkingu
utan sviðs læknisins eða hjálp, sem aðrar
heilbrigðisstéttir gætu leyst á hagkvæm-
ari hátt. Þótt ýmsir hafi talið, að slíkt
teymi sé of kostnaðarsamt og þungt í vöf-
um til að koma að notum við endurhæf-
ingu hjartasjúklinga, hafa flestar rann-
sóknir sýnt kosti þess með styttri legu-
tíma og meiri líkamlegri hæfni endur-
hæfðra sjúklinga.
Endurhæfing sjúklings eftir kransæða-
stíflu byggist á ýpisu því, sem áður hefur
verið minnzt á, en mjög mikilvæg eru
einkum jafngildirig orkunotkunar í sam-
ræmi við áreynsluþol og síritun hjarta-
rafrits við nýjar æfingar.
Endurhæfingunni má skipta í 5 stig:
1. stig: Fyrsta vika eftir kransæðastíflu.
Sjúkl. dvelst á hjartagæzludeild (C.C.U.).
2. stig: Önnur og þriðja vika. Sjúkl.
dvelst á lyflækningadeild. Byrjar á léttri
iðju og sinnir nauðsynlegum daglegum
þörfum.
3. stig: 4.-8. vika. Sjúkl. dvelst heima
eða á hjúkrunardeild. Heldur áfram léttri
iðju og sinnir daglegum þörfum.
4. stig: 8.-10. vika. Endurbati. Sjúklingur
snýr aftur til vinnu og/eða flestra þeirra
verka, sem hann stundaði áður.
5. stig: Eftir 10. viku. Hefur reglulegar
líkamsæfingar til að auka þrek og þol, svo
það verði jafnvel betra en fyrir krans-
æðastífluna.
Þessi tímamörk gilda í frávikalausum
gangi mála eftir kransæðastíflu, en ef
sjúklingur fær alvarlega aukakvilla, seink-
ar endurhæfingu venjulega að sama skapi.
Hvert stig endurhæfingar einkennist af
sérstöku markmiði, leyfilegri orkunotkun,
þáttum, sem þarf að mæla og fylgjast
með, ábendingum um ofreynslu og af því
starfsliði, sem þarf, til að mæta líkam-
legum, andlegum og félagslegum þörfum
sjúklings.
1. stig: Fyrstu vikuna eftir kransæða-
stíflu dvelst sjúklingur í flestum tilvikum
á hjartagæzludeild, þar sem meðferð bein-
ist einkum að því að meðhöndla og koma
í veg fyrir hjartsláttaróreglu og hjarta-
bilun. Engu að síður er þá þegar nauð-
synlegt að beina athygli að ýmsum vægari
fylgikvillum kransæðastíflu, svo sem geð-
breytingum og versnandi ástandi líkam-
ans í heild vegna rúmlegu. Af geðbreyt-
ingum á þessu stigi eru helztar kvíði,
þunglyndi eða jafnvel afneitun sjúkdóms-
ins, og kemur þetta fram bæði í orðum og
athöfnum. Fyrstu dagana hræðist sjúkl-
ingur einkum dauða, en frá 3.-4. degi sækja
að honum þunglyndishugsanir um lang-
varandi eða ævarandi heilsubrest og ör-
yrkju. Versnandi almennt líkamsástand
lýsir sér með hraðari hjartslætti við
áreynslu, blóðþrýstingsfalli, þegar hann
stendur upp, minnkuðu blóðmagni og
vöðvastyrk.
Strax á öðrum eða þriðja degi er endur-
hæfingarstarfið (program) kynnt sjúkl-
ingi stuttlega. Létt iðja og æfingar í 12
stigum (tafla VIII) með vaxandi orku-
neyzlu á að gera sjúklingi kleift að annast
allar daglegar þarfir sínar við útskrift
innan 3ja vikna. Hver ný æfing eða iðja,
sem krefst aukinnar orku, er aðeins fram-
kvæmd í stuttan tíma í byrjun, en fer
síðan vaxandi að lengd, ef þol sjúkl.
batnar og engin óæskileg viðbrögð koma
fram.
Byrjað er á ,,passívum“ æfingum 1. stigs
(tafla VIII) um leið og sjúklingur er tal-
inn vera í líkamlegu jafnvægi með tilliti
til hjartastarfsemi, og annað stig er haf-
ið um svipað leyti og hann yfirgefur hjarta-
gæzludeildina. Læknir segir ávallt til um,
hvenær skuli byrjað á nýju stigi í sam-
ræmi við viðbrögð sjúklings. Óæskileg við-
brögð (tafla IX) benda til þess, að of
hratt sé haldið áfram og sjúkl. þoli ekki
orkunotkun í slíku magni. Sjúkraþjálfi
kennir sjúklingi æfingar hvers stigs og
hjálpar honum með þær daglega, en síðan
eru þær endurteknar með aðstoð hjúkr-