Læknablaðið - 15.02.1980, Blaðsíða 50

28
LÆKNABLADID
Bretland
Lengi vel var eftirlit og framkvæmd sérnáms í
Bretlandi í höndum eins konar klúbba aða svæðafél-
aga en á síðustu árum hefur verið komið föstu og
sanrræmdu formi á framhaldsmenntum lækna í
Bretlandi og Norður-írlandi.
í handlæknisfræðum er þjálfunarkerfið í megin-
atriðum lokað, með verulegri miðstýringu, einkum I
seinni hluta sérfræðinámsins, f>ar sem heilbrigðis-
yfirvöld ákvarða tölu þeirra, sem ftjálfun fá og hafa
hana í meginatriðum í samræmi við áætlaða pörf.
Það er heilbrigðismálaráðuneytið, sem rnetur
ftörfina á sérfræðingum, en sameiginleg nefnd skurð-
læknafélaganna; The Joint Committee for Higher
Surgical Training, sem sér um framkvæmd og eftirlit
ftjálfunarinnar, svo og veitir sérfræðiréttindi —-
accreditation. Þessi nefnd hefur samræmt ftjálfunar-
áætlanir og fært ftjálfun I mun fastari skorður en
hún áður var og er ftjálfunaráætlun skv. síðustu
skýrslu nefndarinnar frá 1/9 1976, að ýmsu leyti
ítarlcgri en aðrar fáanlegar sérfræðiáætlanir, par
með taldar bandarískar áætlanir.
Brezku kröfurnar virðast vera nokkru strangari
en gerðar eru meðal annarra pjóða, fyrir ftá, sem full
sérréttindi hljóta. Þar er ítarlegar lýst en annars
staðar, hvað menn eigi að leggja áherzlu á I
f>jálfuninni og hvernig.
Skv. brezku reglurium er fijálfuninni skipt í tvö
stig, þ.e.a.s. fyrri hluta þjálfunar, sem lýkur með
»fellowship«-prófi og hins vegar í æðri skurðlækn-
ingaþjálfun — »higher surgical training« — sem
ekki lýkur með prófi, heldur umsögn.
Fellowship-prófi er skipt í tvennt, þ.e. »primary«
og »final examination«.
Leyfilegt er að ganga upp til »primary examina-
tion« eftir að lokið hefur verið 1 árs starfi á
tilteknum deildum eftir læknapróf, þ.e. þegar hlut-
aðeigandi hefur lokið hliðstæðu námi og kandidat-
sár er hérlendis.
Viðfangsefni prófsins, sem er að mestu í fjölvals-
formi, en að nokkru leyti munnlegt, er líffærafræði,
þar undir vefjafræði, fósturfræði, svæðalýsing og
samanburðarlíffærafræði, lífeðlisfræði og grundvall-
aratriði meinafræði, eins og þessar greinar tengjast
cliniskri læknisfræði. Ætlazt er til að læknakandídat-
inn kunni skil á grundvallaratriðum vísindalegra
aðferða og kunni að meta árangurinn með frumatrið-
um staðtölufræði og viti skil á nútima rannsóknar-
aðferðum. Prófverkefni siðari ára eru fáanleg á
prenti til frekari glöggvunar.
Er læknirinn hefur unnið 4 ár á tilteknum
spítaladeildum, í aðstoðarlæknisstöðu, leyfist honum
að ganga upp til »final examination. Á þessum
aðstoðarlæknisárum fær hann talsverða þjálfun I
aðgerðatækni, en ætlazt er til þess, að hann haldi
áfram að afla sér þekkingar á grundvallarfögum I
tengslum við cliniska meðferð.
Verkefni »final examination« eru handlæknis-
fræði, þar undir talin líffærafræði og meinafræði, að
því leyti, sem þessar greinar tengjast handlæknis-
fræðinni. Prófið er skriflegt, munnlegt og cliniskt.
»Fellowship«-próf veitir ekki sérfræðiréttindi,
en er hins vegar skilyrði þess, að menn fái að halda
áfram i síðari hluta námsins — »higher surgical
training«. Ekki komast þó þar að allir sem vilja og
hafa lokið »fellowship«-prófi, því aðgangur að
seinni hluta námsins er mjög takmarkaður og að
öllu leyti miðstýrður. Þeir sem hætta að loknum fyrri
áfanga munu yfirleitt hverfa að almennum lækning-
um eða flytjast úr landi, enda er verulegur hluti
þeirra frá samveldislöndum breta. Fram að þessu
hafa auk þess sumir hverjir unnið á spítölum meira
eða minna sjálfstætt, án þess þó að hafa yfirlækn-
isstöðu.
Eitt ár skal líða frá »fellowship«-prófi þar til
læknirinn nrá hefja whigher surgical training«. Þar er
þjálfunartími, nokkuð mislangur eftir því hver undir-
grein handlæknisfræðinnar á I hlut, en t.d. yfirleitt
4 ár í alm. handlækningum og bæklunarlækningum,
3 ár í lýtalækningum og 5 ár í taugaskurðlækningum
o.s.frv. Þjálfunin miðar að því að gera menn hæfa til
að gegna yfirlæknisstöðu og kennslustöðu (consul-
tant). Þjálfunin fer fram á háskóladeildum eða
háskóladeildufn og svæðisspítölum þeim tengdum
og er það æskilegast. Reiknað er með því að allt að
einu ári af þessu tímabili sé varið I rannsóknarstarf-
semi, annaðhvort grundvallarrannsóknir eða clini-
skar rannsóknir. Lögð er áherzla á vaxandi sjálfstæ-
ði og ábyrgð þess, sem í þjálfun er og alhliða þjálfun
í greininni. Þjálfunarstöðurnar eru tengdar yfirlæ-
knum (consultants).
Til þess að fá alhliða þjálfun þurfa menn því að
vera I læri hjá nokkrum »consultants«. Að loknum
þjálfunartíma gefa leiðbeinendurnir (consultants)
umsögn um hlutaðeigandi lækni, sem þá fær sérfræði-
réttindi, ef hann hefur staðið sig vel. þau réttindi
hafa fram að þessu ekki tryggt mönnum »consul-
tant’s«-stöðu þar eð fram að þessu hafa stöðurnar
verið færri en umsækjendurnir.
Þjálfun I handlæknisfræðum í Bretlandi tekur því
u.þ.b. 9 ár frá læknaprófi, ef hlutaðeigandi er svo
heppinn að geta haldið áfram á þeirri braut hindrun-
arlaust. Þetta segir þó ekki alla söguna, þar eð
Bretar telja æskilegt, að meðalvinnutími á viku í
þjálfun sé 80 klst. Er þetta augljóslega lengri
vinnutími en tíðkanlegur er í skandinavisku löndu-
num. en svipaður því vinnuálagi, sem venjulegt er í
Bandaríkjum Norður-Ameríku. Sérstök nefnd í
hverri sérgrein kannar og metur menntunarhæfni
einstakra spítala, einstakra spítaladeilda og sér í lagi
einstakar aðstoðarlæknisstöður. Ekki verður séð að
nefndirnar, a.m.k. í alm. handlækningum og
bækl.lækningum, hafi sett sér algerlega fastar reglur,
sem kennsluhæfnin sé metin eftir.
I fyrra hluta náms I alm. handlækningum, þ.e.a.s.
fyrir »fellowship«-próf, eru þessi helztu atriði, sem
tekin eru tillit til:
Staðan á að vera til þess fallin, að veita
kandídatinum góða þekkingu og reynslu I skurðlækn-