Læknablaðið - 15.09.1980, Page 5

LÆKNABLADID
195
Helga Hannesdóttir, *) Jón, G. Stefánsson 2)
GEÐLÆKNISFRÆÐILEG RANNSÓKN Á
FJÖLSKYLDUM TOGARASJÓMANNA
INNGANGUR
Kunnugt er, aö meðal peirra sem stunda
fiskveiðar, er mjög há slysatíðni og einnig há
tíðni innlagna á geðsjúkrahús (6, 10, 12, 14). Þá
er einnig margt, sem bendir til að sjúkdóma-
tíðni sé aukin hjá eiginkonum og börnum
pessara sjómanna. Fugelli (4) rannsakaði geð-
heilsu meðal íbúa fiskibæja í Norður-Noregi.
Hann komst að þeirri niðurstöðu, að algengi
geðsjúkdóma væri þar mjög há og taldi, að um
væri að kenna þeirri hættu og óvissu er væri
samfara starfi sjómannsins svo og því, að
vegna starfsins væri ekki um að ræða venju-
legt fjölskyldulíf. Tiller (13) rannsakaði, hvaða
áhrif fjarvera föður hefur á persónuþroska
barna í norskum sjómannafjölskyldum. Hann
komst að þeirri niðurstöðu, að bæði drengir
og stúlkur í þessum fjölskyldum væru ó-
þroskaðri, ofverndaðri og háðari mæðrum
sínum en börn i samanburðarhóp. Aðrar rann-
sóknir á áhrifum fjarveru annars foreldris
benda í sömu átt (8, 11, 9).
í rannsókn þeirri er hér greinir frá, eru
borin saman heilsufarsleg vandamál eigin-
kvenna og barna hóps íslenskra togarasjó-
mannaoghópsverksmiðjustarfsmanna.Sérstök
áhersla er lögð á samanburð geðheilsufars-
legra vandamála.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐ
Rannsókn þessi er hluti viðameiri athugunar á
hópi togarasjómanna frá læknisfræðilegu, sál-
fræðilegu og félagsfræðilegu sjónarmiði (5).
Rannsóknin var undirbúin í samvinnu við
sjómannafélög og samtök togaraeigenda. Fór
gagnasöfnun fram á árunum 1976 og 1977 og
úrvinnsla gagna á árunum 1978 og 1979. Alls
voru skoðaðar áhafnir 5 togara og fór athugun-
in fram um borð í togurunum í byrjun veiði-
ferðar. Þeir áhafnarinnar er voru í sambúð
voru beðnir að segja konum sínum frá rann-
l)Geðdeild Barnaspítala Hringsins, 2)Geðdeild Landspítal-
a.ns. Greinin barst ritstjórn 09/01/1980. Sampykkt i endan-
legu formi 07/02/1980.
sókninni og um leyfi til að hafa mætti samband
við þær af rannsakendunum.
Samanburðarhópur var valinn úr starfs-
mönnum fjögurra verksmiðja sambærilegur
með tilliti til kyns, aldurs, menntunar og
ábyrgðar í starfi við þær fjórar togaraáhafnir
er skoðaðar voru fyrr. Var samanburðarhópur-
inn einnig skoðaður á vinnustað og farið að á
sama veg og við togarasjómennina.
Haft var samband við konur þeirra er voru í
sambúð og ákveðinn tími til að eiga við þær
viðtal heima hjá þeim og reynt að koma því
svo fyrir, að eins margir meðlimir fjölskyldunn-
ar og mögulegt var yrðu þá heima. Læknir (H.
H. eða J. G. S.) átti síðan tal við konuna og
aðra fjölskyldumeðlimi eftir ástæðum. Notað
var hálf kerfisbundið viðtalsform til að fá
sambærilegar upplýsingar frá konunum. Við
börnin var rætt á opinn og ókerfisbundinn
hátt og þeim gefið tækifæri til að tjá sig með
teikningum og í leik. í lok viðtalsins var konan
látin fá eyðublað með spurningum um almennt
heilsufar (Cornell Medical Index Health Que-
stionnaire) (3) og beðin að fylla það út. Það var
síðan sótt af rannsakanda eða sent til hans í
pósti.
Að viðtalinu loknu var heilsufar hvers ein-
staklings metið og gengið frá sjúkdómsgrein-
ingu fyrir þá sem það átti við.
Þeir tveir læknar er að rannsókninni unnu,
skoðuðu saman 15 fjölskyldur og báru síðan
saman mat hvors um sig til þess að reyna að
tryggja sem best samræmi í mati.
NIÐURSTÖÐUR
Áhafnir togaranna voru alls 116 menn og af
þeim var 61 í sambúð. í samanburðarhópnum
var 81 maður og af þeim 59 í sambúð. Af
þessum 120 fjölskyldum var 21, sem ekki vildi
taka þátt í rannsókninni eða ekki tókst að
ná sambandi við konuna. Fjórtán þeirra er
ekki voru skoðaðar voru sjómannafjölskyldur.
Meðalaldur sjómannakvennanna var 3.6 árum
hærri en kvenna í samanburðarhópnum, en