Læknablaðið - 15.09.1980, Page 41

LÆKNABLADID
223
10. Möller, P. Oral health survey of pre-school
children in lceland. Acta Odontol. Scand. 21: 47-
97, 1963.
11. Möller, P. Cleft lip and cleft palate in Iceland.
Arch. Oral Biol. 10:407-420, 1965.
12. Möller, P. Epidemiologic and genetic study of
cleft lip and palate in lceland. Ala. J. Med. Sci. 9:
121-136, 1972.
13. Norwegian Public Health Service. Kariesepide-
miologisk undersökelse av folke-tannröktas frie
klientell. Nor. Tannlaegeforen. Tid. 83: 2-6, 1973.
14. Samuelson, G., Grahnen, H. & Lindstrom, G. An
epidemiological study of child health and nutri-
tion in a northern Swedish county. Odont. Revy.
22: 1-32, 1971.
15. Schleisner, A. P. Forsög til en nosographie av
lsland. Kaupmannahöfn, 1849.
16. Sigurjónsson, J. Mataræði og heilsufar á íslandi.
Reykjavik, 1943.
17. Steffensen, J. Pjórsdælir hinir fornu. Reykjavik,
1941.
18. Thylstrup, A. Caries forekomsten blandt foröske
börn i alderen 5 til 13 ár. Doktorsrit, Árhúsum,
Danmörku, 1974.
m
■ ■]
LÆKNABLAÐIÐ
'sraV- •
Ks
THE ICELANDIC MEDICAL JOURNAL
>ai
Læknaíclag íslands* og LlR
Lxknafclag Reykjavikur
66. ARG. - SEPTEMBER 1980
HJARTASKURÐLÆKNINGAR
Þróunarsaga hjartaskurðlækninga er ekki
löng, þó að segja megi að brjóstholsskurðlækn-
ingar sé elzta sérgrein læknisfræðinnar, ef trúa
má biblíunni, en þar stendur: »Pá lét Drottin
Guð fastan svefn falla á manninn, og er hann
var sofnaður tók hann eitt af rifjum hans og
fyllti aftur með holdi«.
Hér var um að ræða aðgerð í tvíþættum
tilgangi, í fyrsta lagi forvarnarstarf, (að mann-
kynið dæi ekki út) og í öðru lagi lækning við
einmanakennd, því einmana hlýtur Adam að
hafa verið í fyrstu.
Aðgerðir á hjarta er aftur á móti yngsta
svið brjóstholsskurðlækninga, en þær eru tald-
ar hefjast, þegar Robert Gross undirbatt
ductus Botalli 1939. Að vísu voru gerðar
einstaka aðgerðir á hjarta áður, þó einkum við
hjartaáverka, en árangur varð vitaskuld léleg-
ur, enda lét hinn frægi skurðlæknir Billroth
p>au orð falla á sínum tíma, að skurðlæknir sem
gerði tilraun til að sauma sár í hjarta ætti
skilið að glata virðingu starfsbræða sinna.
í dag eru viðhorfin önnur, enda hafa framfar-
ir hjartaskurðlækninga síðan 1939 verið mjög
stórstígar, einkum eftir að hjarta- og lungna-
vél var fundin upp. Heiðurinn af pví hefur
fallið í skaut Bandaríkjamönnunum Gibbon og
Maly. (Hún varð síðar eiginkona Gibbons).
Aðdragandinn var pannig, að Gibbon fór árið
1932 að kanna möguleika á pví að bjarga
sjúklingum með blóðtappa í lungum. I sam-
bandi við pær rannsóknir kom hugmyndin um
hjarta- og lungnavél og var fyrsta vélin
smíðuð árið 1934. Það var pó ekki fyrr en 1953
að vélin var notuð við hjartaaðgerð á manni,
en pá var gerð með góðum árangri lokun á opi
milli forhólfa hjartans (atrial septal defect).
Hjartaskurðlækningar eru ein allra fjölpætt-
asta sérgrein læknisfræðinnar, en margir að-
ilar eru í samstarfi, bæði fyrir, í og eftir aðgerð,
en pað eru læknar og annað starfslið skurð-,
lyflækninga-, svæfinga-, gjörgæzlu-, eðlisfræði,
tækni- og röntgendeilda, svo eitthvað sé nefnt,
en hjartaskurðlækningar krefjast mikillar og
góðrar samvinnu pessarra aðila og annarra,
sem of langt mál yrði að rekja hér.
Sjúkdómsgreining og val sjúklinga til að-
gerða er ekki í höndum skurðlækna einna,
heldur einnig sérmenntaðra lyflækna sem sjá
um forrannsóknir. Þessir læknar (skurð- og
lyflæknar) purfa að vega og meta, hvort
árangurs sé að vænta af skurðaðgerð. Til að
axla pessa ábyrgð, parf sérþekking og reynsla
læknanna að vera sem bezt, pví í ákvarðana-
töku verða þeir m.a. að hafa í huga eftirfar-
andi:
A — þeir verða að pekkja vel til einkenna og
eðli hjartasjúkdóma, pannig að peir geti
á raunsæan hátt gert sér grein fyrir
ávinningi væntanlegrar skurðaðgerðar.
B — pekkja vel áhættupætti aðgerðar.