Læknablaðið - 15.03.1984, Blaðsíða 9

LÆKNABLADID
89
verið tekið í réttum skömmtum og á réttum
tímum á hverjum degi, og heldur ekki hvort
allir horfnir skammtar hafi verið teknir inn af
sjúklingi sjálfum.
Ætla má að könnunin gefi góða mynd af
heildarsýklalyfjanotkun í læknishéraðinu á
þessu 3ja mánaða tímabili. Er notkunin ívið
minni en í fyrri könnunum í dreifbýli hér á
landi og margfalt minni en í könnun í Reykja-
vík (5). Eru hér þó taldir með lyfseðlar frá
tannlækni, en það mun ekki hafa verið gert í
hinum rannsóknunum (munnlegar upplýsingar
frá landlækni). Ekkert í þessari rannsókn
bendir til að um vannotkun á sýklalyfjum hafi
verið að ræða. Sýkingamynstur var ekki ósvip-
að og í könnun í Stykkishólmi 1978, nema
heldur meira var um þvagfærasýkingar og
minna af berkjubólgu. Einnig var notað minna
af lyfjum til að fyrirbyggja sýkingar í þessari
könnun. Hlutfallsleg notkun sýklalyfja eftir
tegundum var hér svipuð og í fyrri dreif-
býliskönnunum (5).
Niðurstaða könnunarinnar var að 2/5 hlutar
sjúklinganna sýndu ófullnægjandi heldni, og er
það í samræmi við erlendar rannsóknir (6, 7,
8). Betri árangur hefur að vísu náðst annars
staðar, enda hafði ég sem skammtíma afleys-
ingamaður, á móti mér þann þátt sem einna
sterkast samband hefur sýnt við góða með-
ferðarheldni, að sjúklingur telji sig þekkja
lækninn vel og geti treyst honum (4, 7). Þar
eð sýkingamynstur, heildarlyfjanotkun og hlut-
fallsleg notkun einstakra lyfja er hér sam-
bærilegt við fyrri íslenskar kannanir verður
þó vart hjá því komist að álykta að léleg með-
ferðarheldni sé staðreynd hér á landi sem ann-
ars staðar. Er því full ástæða fyrir alla ís-
lenska lækna að hafa þetta í huga og hagnýta
sér eftir megni þau atriði, sem vitað er að
bæta meðferðarheldni, sbr. yfirlitsgrein í þessu
blaði.
Önnur atriði í niðurstöðunum sem ástæða
er til að benda á eru eftirfarandi:
— Svipað hlutfall meðferðarheldni var í öllum
aldursflokkum upp að 70 ára og engu betra
hjá börnum, þar sem foreldrar sjá um
lyfjagjöfina. Þeir þrír sem voru eldri en 70
ára og uppfylltu skilyrði könnunarinnar
sýndu hins vegar fullnægjandi heldni.
— Furðu stór hluti þeirra sem fengu lyf voru á
aldrinum 20-40 ára eða samtals tæp 40 %.
Hef ég ekki neina augljósa skýringu á
þessu.
Tafla III. Sjúkdómar sem medhöndladir voru.
Hlut-
Fjöldi fall (%)
Þvagfærasýkingar .................. 19 22
Miðeyrabólga........................ 9 11
Lungnabólga ........................ 1 1
Berkjubólga ....................... 16 19
Kjálka- og ennisholubólga........... 3 4
Kynsjúkdómar (lekandi) ............. 1 1
ígerðir I eða undir húð............ 12 14
Fyrirbyggjandi meðferð
(óhrein sár)..................... 2 2
ígerðir í munni (tönnum,
tannholdi)*..................... 14 16
Hálsbólga(tonsillitis).............. 9 10
Alls 86 100
*) Flestir lyfseölanna vegna ígeröa í munni eru útgefnir af
tannlækni.
Tafla IV. Hlutfallsleg notkun sýklalyfja eftir tegund-
um.
Hlut-
Fjöldi fall
Penicillin V (fenoxymetylpenicillin) .. 41 48
Ampicillin og önnur semisyntetisk
penicillin ....................... 17 20
Sulfa/Trimetroprim-sulfa.............. 6 7
Tetracyklin og afbrigði pess ........ 11 12
Annað................................ 11 13
Alls 86 100
Tafla V. Ástædur brottfalls.
Lágu á sjúkraskýlinu............................. 6
Fékk lyf vegna acne ............................. 1
Voru á langtímameðferð vegna þvagfæra-
sýkinga....................................... 2
Náðist ekki í.................................... 6
Úr fjölskyldu spyrjanda.......................... 1
Lyfið helltist niður að hluta; fengin ábót ...... 2
Fékk nýjan kúr áður en þeim fyrri
lauk v. áframhaldandi einkenna................ 1
Taka lyfin óreglulega, yfirleitt 1-3 daga í senn
þegar einkenni eru verst (þ.e. »e. þörfum«) .. 6
Alls 25
Tafla VI. Meðferðarheldni m.t.t. kyns.
Tóku lyfin skv. Tóku ekki lyfin
forskrift skv. forskrift
Konur.................... 22 11
Karlar .................. 15 13