Læknablaðið - 15.03.1984, Blaðsíða 30

102
LÆK.NABLADID
langoftast við sögu banvænna eitrana (í 23
málum af samtals 35). Er það í samræmi við
niðurstöður annarra, sem rannsakað hafa
dauðsföll af völdum geðdeyfðarlyfja (12, 13,
14). Amítriptýlín hefur og væntanlega verið
notað mest allra geðdeyfðarlyfja. Nortriptýlín
og maprótilín komu næst. Hvort pessara lyfja
um sig var talið hafa valdið, með eða án
annarra lyfja, fjórum dauðsföllum. Ímípramín
kom aðeins við sögu í tveimur málum. Skýtur
pað skökku við efnivið Ólafs Stephensen (2).
Þar voru eitranir af völdum ímípramíns algeng-
astar. Kann petta að stafa af pví, að í safni
hans voru eingöngu börn og ímípramín hafi
par verið gefið við rúmmigu (enuresis noctur-
na, sbr. að framan).
Þéttni geðdeyfðarlyfja í líffærum hinna
látnu var svipuð og aðrir hafa fundið við
banvænar eitranir (12, 13, 14, 15). Aðeins einn
pessara höfunda hafði pó ákvarðað geð-
deyfðarlyf í heila (15). Niðurstöðutölur okkar
sýndu mun minni sveiflur í samanlagðri péttni
amítriptýlíns og nortriptýlíns í heila en öðrum
líffærum. Ef samanlögð péttni amítriptýlíns og
nortriptýlíns í heila er umfram 30 pg/g benda
niðurstöðutölur okkar eindregið til pess, að
um banvæna eitrun sé að ræða (sbr. töflu II, 3.
dálk).
Þrátt fyrir miklar sveiflur í péttni amítriptý-
líns og nortriptýlíns í blóði, lifur og pvagi,
reyndist pó vera staðtölulega marktæk fylgni
(P<0,05) milli samanlagðrar péttni pessara
lyfja í heila annars vegar og blóði og lifur hins
vegar. Þéttni geðdeyfðarlyfja í blóði gefur
pannig vísbendingu um, hvort um eitrun sé að
ræða ekki. Lægsta samanlögð blóðpéttni amí-
triptýlíns og nortriptýlíns, sem ákvörðuð var í
»hreinni« amítriptýlíneitrun, var 1,1 pg/ml. Er
pað að minnsta kosti fjórföld péttni pessara
lyfja í blóði eftir töku amítriptýlíns í venju-
legum lækningaskömmtum. Hebb et al. (14)
telja, að blóðpéttni geðdeyfðarlyfja, sem er
umfram 1 pg/ml, bendi til banvænnar eitrunar.
Lægsta samanlögð péttni amítriptýlíns og
nortriptýlíns í blóði við eitrun af völdum amí-
triptýlins og annarra lyfja var aðeins 0,2 pg/ml
(tafla III). Er pað innan marka pess, sem
er í blóði eftir töku lækningalegra skammta af
amítriptýlíni. Hér að framan er lýst banvænni
eitrun af öldum amítriptýlíns og alkóhóls par,
sem samanlögð blóðpéttni amítriptýlíns og
nortriptýlíns var 0,2 pg/ml (í safninu voru tvö
önnur mjög ápekk dauðsföll). Hlutaðeigandi
hafði tekið amítriptýlín, væntanlega í lækn-
ingalegum skömmtum, en hafði auk pess
drukkið umtalsvert magn áfengis nokkru
fyrir andlátið. Magn alkóhóls í blóði (1,44 °/oo)
og í pvagi (2,27 %o) var pó miklu minna en
svo, að valdið gæti banvænni eitrun eitt sér.
Engin lyf eða eiturefni önnur en alkóhól, amítrip-
týlín og nortriptýlín fundust í líffærum hinnar
látnu. Verður pví að álykta, að neysla áfengis
samfara töku geðdeyfðarlyfja í lækningaleg-
um skömmtum gæti leitt til banvænnar eitrun-
ar. Aðrir höfundar (12, 13) hafa birt svipuð til-
felli. Þá er rétt að benda á, að líklegt er talið,
að benzódíazepínsambönd geti aukið á eitur-
hrif geðdeyfðarlyfja (16). í safni okkar má og
finna vísbendingu í pessa átt.
í dæmi pví, sem að framan var tekið um
hreina amítriptýlíneitrun, gæti sem best hafa
verið um sjálfsmorð að ræða. Þá voru og í
dæmi pví, sem tekið var um banvæna eitrun af
völdum amítriptýlíns og maprótilíns, verulegar
líkur á, að hlutaðeigandi hefði viljað svipta sig
lífi. Enda pótt pað liggi utan ramma pessarar
ritgerðar að kanna, hvernig eitranir af völdum
geðdeyfðarlyfja verða, benda niðurstöður okk-
ar til pess, að í að minnsta kosti nokkrum
tilvikum hafi lyf pessi verið tekin viljandi í
banvænum skömmtum. í pessu sambandi er og
vert að minnast pess, að innlæg geðdeyfð og
meðferð með geðdeyfðarlyfjum felur í sér
nokkra sjálfsmorðshættu (17).
SUMMARY
During the ten year period 1972-1981 35 cases of
fatal poisoning involving antidepressant drugs were
referred to the Department of Forensic Medicine
and the Department of Pharmacology, University of
Iceland, for legal post mortem examination.
Twenty four were females and eleven were males.
Ages ranged from 20 months to 71 years, with an
average of 46 years±15 S.D. (fig. 1). Most deaths
occurred in the years 1978 and 1979, seven and six,
respectively. During the last two years only females
suffered death from antidepressant drugs (fig. 2).
Seven different antidepressant drugs were involved.
Amitriptyline poisoning was the most common
cause of death (23 cases). Amitriptyline alone was
the cause of death in nine cases, twelve cases were
due to amitriptypine and other non-antidepressant
drugs and two were due to amitriptyline and
maprotiline, another antidepressant drug (table I).
Organ levels of amitriptyline and its main metaboli-
te, nortriptyline, were highest in liver and then in
brain, urine and blood in that order. Significant
correlation was found between the levels of
amitriptyline plus nortriptyline in brain on one hand
and blood and liver on the other. Levels of