Læknablaðið - 15.04.1986, Blaðsíða 35

LÆKNABLAÐIÐ 1986; 72: 99-103
99
Jón Karlsson, Brynjólfur Mogensen, Grímur Sæmundsen & Kristján Sigurjónsson
LÆRLEGGSBROT. ÁRANGUR MEÐFERÐAR Á
LÆRLEGGSBROTUM
á Slysadeild Borgarspítalans 1972-1982
INNGANGUR
Mergnegling, opin eða lokuð, hefur verið
meginaðferð við meðhöndlun á lœrleggs-
brotum á slysadeild Borgarspítalans síðan í
upphafi sjöunda áratugsins.
Markmið þessarar samantektar er að gera
grein fyrir árangri mergneglinga á lœrleggs-
brotum með Kuntschernöglum á slysadeild
Borgarspítalans 1972-1982.
Árið 1940 lýsti Ktintscher notkun merg-
nagla til neglingar á lærleggsbrotum (1).
Hann ráðlagði lokaða réttingu, ef unnt var,
fyrir mergneglingu, með aðstoð gegnumlýs-
ingar. Aðferðin náði mikilli útbreiðslu og
árangurinn var upphaflega talinn góður (2).
Fljótlega upp úr seinni heimstyrjöldinni,
eftir að fjölmörgum fylgikvillum og tækni-
legum vandamálum hafði verið lýst, s.s. erfið-
leikum við lokaða réttingu, óhóflegum geisl-
unartima, æða- og taugasköddun, sýkingum
og röskun á grósku (delayed union, nonuni-
on, pseudarthrosis), hurfu margir að tog-
meðferð að nýju (2, 3). Með tilkomu hreyfan-
legs skyggnimagnara, bættrar aðgerðartækni
og aðstöðu, ruddi mergneglingin sér þó til
rúms á nýjan leik.
Ýmsir höfundar hafa á síðari árum lýst
betri árangri eftir mergneglingu en eftir
togmeðferð (4, 5, 6), þótt ekki séu allir á eitt
sáttir (7). Aðrir hafa ennfremur bent á kosti
lokaðrar mergneglingar fram yfir opna, eink-
um hvað varðar ígerðarhættu og röskun á
grósku (6, 8, 9).
MEÐFERÐ
Aðgerðin var framkvæmd svo fljótt, sem
auðið var. Framkvæmd var lokuð rétting á
lærleggsbrotinu, ef hægt var, en annars opin.
Aðgerðin var gerð með sjúklinginn liggj-
1) Slysadeild Borgarspítalans. 2) Röntgendeild Borgarspítalans.
Barst ritstjórn 14/01/1986. Samþykkt og send i prentstniðju
01/02/1986.
andi á baki, á strekkborði í svæfingu eða
mænudeyfingu. Færanlegur skyggnimagnari
er notaður í öllum tilvikum.
Gerður var stuttur skurður yfir lærhnútu
(trochanter major) og merghol efri hluta
lærleggs opnað með handbor, til að koma
fyrir leiðara í mergholinu. Merghol lærleggs
var síðan víkkað með þar til gerðum
loftþrýstidrifnum mergbor yfir leiðaranum,
þar til heppilegri vídd var náð. Brotið var
síðan fest með mergnagla, sem rekinn var yfir
Ieiðarann. Eftir að naglanum verið komið
fyrir, var leiðarinn fjarlægður. Venjulega var
notaður 12-15 mm gildur nagli.
Fótaferð og sjúkraþjálfun var hafin á fyrsta
degi eftir aðgerð, ef aðrir áverkar leyfðu. Með
því móti var reynt að draga úr hættu á
segamyndun í bláæðum neðri útlima og
blóðreki til lungna.
Þungaálag að sársaukamörkum var lagt á
fótinn frá fyrsta degi væri ekki um að ræða
kurlbrot. Væri um kurlbrot að ræða og
veruleg hætta talin á styttingu, var þungaálagi
frestað um allt að 4-6 vikur.
EFNIVIÐUR
Kannað var hvernig sjúklingum, sem negldir
voru vegna lærleggsbrots með Kúnts-
chernöglum á slysadeild Borgaspítalans árin
1972-1982, reiddi af. Eftirrannsóknin var
gerð að meðaltali 6,7 árum (2-12,3) eftir
áverka.
Eftirrannsóknin fólst í almennri skoðun,
einkum m.t.t. óþæginda, helti, hreyfiferils
mjaðmar og hnés. Jafnframt var gerð rönt-
genrannsókn.
Sjúklingarnir voru 63, en eftirrannsóknin
nær til 51 sjúklings. Af þeim 12, sem ekki
komust til eftirrannsóknar reyndust fjórir
sjúklingar látnir, og ekki tókst að ná til
fjögurra.