Læknablaðið

Árgangur

Læknablaðið - 15.08.1986, Síða 34

Læknablaðið - 15.08.1986, Síða 34
172 LÆKNABLAÐIÐ blokkar, kólinesterasahemjarar) eða trufl- aðrar starfsemi dultaugakerfisins (í Guil- lain-Barré heilkenninu). Segamyndun á af- töppunarstað getur valdið lungnablóðreki. Blóð. Fall ýmissa blóðþátta, einkum blóðflögufjölda, er algengt, en hefur sjaldan nokkra þýðingu. Við meðhöndlun 27 sjúklinga við tauga- sjúkdómadeild háskólasjúkrahússins í Ber- gen með 49 vikukúrum af blóðvatnsskiptum komu fram eftirfarandi vandamál: Næstum allir kvörtuðu yfir einkennum kalkskorts í blóði. Þau hurfu er hægt var á blóðgjöf. Sex sjúklingar fengu væg ofnæmishvörf. Tveir fengu skammvinnt blóðþrýstingsfall, annar sennilega vegna ofnæmishvarfs, hinn vegna lækkaðs blóðrúmmáls af völdum of hraðrar aftöppunar og þurrks. Einn fékk inflúensu- einkenni að afloknum blóðvatnsskiptum. Einn fékk væga blóðeitrun, sem auðvelt reyndist að meðhöndla með sýklalyfjum samkvæmt næmisprófi (endi æðaleggsins var alltaf sendur í ræktun að lokinni meðferð). Hjá tveim sjúklingum komu upp vandamál sem rekja mátti beint til aftöpp- unaraðferðarinnar. Annar hlaut loftbrjóst við ísetningu æðaleggjarins. Hjá hinum var stungið á hálsslagæð. í hvorugu tilvikinu var þörf á að grípa til sérstakrar meðferðar. ÁRANGUR Blóðvatnsskipti hafa verið notuð við meðhöndlun mjög margra kvilla (sjá töflu). Hér verður aðeins stiklað á stóru og verður fyrst fjallað um taugasjúkdóma og siðan um aðra sjúkdóma. Taugasjúkdómar Vöðvaslensfár (myasthenia gravis). Vöðva- slensfár er sjálfnæmissjúkdómur, þar sem mótefni eyðileggja nema asetýlkólíns í tauga- endaflögum (motor end-plates) og trufla þar með boðflutning til beinagrindarvöðva og valda óeðlilegri vöðvaþreytu. Meðhöndl- lun vöðvaslensfárs með blóðvatnsskiptum var fyrst lýst af John Newsom-Davis og félögum árið 1976 og hefur síðan víða verið beitt í meðferð sjúkdómsins með góðum árangri. í Bergen tók ég þátt í að meðhöndla 17 sjúklinga með vöðvaslensfár með samtals 38 vikukúrum af blóðvatnsskiptum. Meg- inábending fyrir blóðvatnsskiptunum var ófullnægjandi árangur af and-kólinester- ösum, brottnámi hóstarkirtils og prednisóni. Prednisónskammtinum var ekki breytt í tengslum við meðferðina. Þótt styrkur mótefnanna byrjaði að falla þegar á fyrsta degi blóðvatnsskiptanna, þá komu klinísku áhrifin yfirleitt ekki fyrr en á öðrum eða þriðja degi, sem bendir til þess að áhrif mótefnanna séu ekki binding við ase- týlkólínnemana heldur eyðing þeirra og nýmyndun eftir blóðvatnsskiptin. Tólf sjúklinganna hlutu verulegan bata, þrír nokkurn en tveir engan. Af 105 sjúklingum með vöðvaslensfár, sem meðhöndlaðir hafa verið við sjúkrahúsið án blóðvatnsskipta, hafa 29 fengið sambærilegan bata, en aldrei á nándar nærri jafn stuttum tíma. Árangur- inn hlýtur því að vera blóðvatnsskiptunum að þakka. Skipta má sjúklingunum í tvo hópa m.t.t. þess hversu langvarandi áhrif blóðvatnsskiptanna voru. Hjá níu reyndust áhrifin tiltölulega skammvinn, eða þrjár til fjórar vikur. Hjá sex voru þau hins vegar langvinn, frá fimm mánuðum upp í fjögur ár. Einn sjúklinganna hafði hvorki verið meðhöndlaður með prednisóni né brottnámi hóstarkirtils, og einn notaði aðeins 10 milli- grömm prednisóns annan hvern dag, sem ekki getur talist ónæmisbælandi skammtur (4). Niðurstaðan af ofanskráðri reynslu er því sú, að blóðvatnsskipti hafi oft hagstæð áhrif á einkenni vöðvaslensfárs og að þau geti stundum haft bein áhrif á sjálfan sjúk- dómsferilinn, þótt oftast þurfi jafnframt ónæmisbælandi lyf til að ná langvinnum bata. Meginábendingin er að hjálpa sjúk- lingum yfir erfitt skeið í sjúkdómnum, þeg- ar önnur meðferðarform duga ekki til. Auk þess má nýta blóðvatnsskipti til að undirbúa mjög veika sjúklinga fyrir hóstarkirtilsskurð eða til að bæta ástand þeirra eftir slíka aðgerð. Vöðvaslenssjúkdómur Eatons og Lam- berts. Þessi sjúkdómur, sem sést gjarnan samfara öðrum sjálfnæmissjúkdómum og krabbameini, einkennist af óeðlilegri vöðva þreytu, magnleysi og skertum sinavið- brögðum, sem stafar af trufluðum boðflutningi frá taugum til vöðva. Orsökin virðist vera mótefni, sem truflar losun ase- týlkólíns úr taugaendunum. Blóðvatnsskipti eru oft gagnleg, en einnig er þörf ónæmis- bælandi lyfja eigi að nást langvinnur bati (5, 6). Vöðva- og húðbólga (polymyositis, der-

x

Læknablaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.