Læknablaðið - 15.08.1986, Side 48

182
LÆKNABLAÐIÐ
Number
»■ *U
Fig. 5. Annual number of coronary arteriographies and
sex distribution of the patients.
varð heildarfjöldi hjartaþræðinga 461 eða
um 190 þræðingar á hverja 100.000 íbúa. Á
árinu 1984 varð enn aukning, en þó óveruleg.
Þótt ekki sé fullljóst hvert stefnir verður að
teljast líklegt, að hámarki hafi verið náð.
Hin mikla starfsemi síðustu ára á þessu sviði
hefur þurrkað út biðlista, unnið úr sam-
ansöfnuðum efniviði fyrri ára, þannig að
þræðingafjöldinn nú endurspeglar nokkurn
veginn nýgengi þeirra vandamála sem leiða
til hjartaþræðinga.
Þótt kransæðaþræðingar hafi verið í örum
vexti víðsvegar um heim á undanförnum
árum (4) og kannanir á meðferðarháttum
lækna á sjúklingum, sem fengið hafa krans-
æðastíflu, sýni ljóst, hversu örum breyt-
ingum þetta meðferðarsvið er háð (5), bend-
ir samanburður við önnur lönd til þess að
á íslandi hafi kransæðarþræðingum verið
beitt í óvenjuríkum mæli hin síðustu ár. Þó
eru Bandaríki Norður Ameríku undanskilin,
en þar hefur fjöldi þræðinga í hlutfalli
við fólksfjölda verið enn hærri en hérlendis.
Hins vegar hefur þræðingarfjöldinn verið
stórum lægri á öllum hinum Norðurlönd-
unum. Sem dæmi má nefna Vestur-Noreg,
en þar hófust nýlega hjartaaðgerðir í Þránd-
heimi. Árið 1983 voru hjartaþræðingar þar
um 45 á hverja 100 þúsund íbúa á ári, en
áætluð þörf um 65 þræðingar á hverja 100
þúsund íbúa (6). Erfitt er að fullyrða um
ástæður fyrir þessum mun, en sennilega eru
þær margar og samofnar. Krans-
æðasjúkdómar eru algengir á íslandi og
aðgangur alls almennings að sérhæfðri
þjónustu, með eða án milligöngu heimilis-
lækna, er mjög greiður. Sennilega skiptir
þó mestu afstaða þeirra, sem beina fólki í
slíkar rannsóknir.
Af mörgum þáttum, sem áhrif hafa á
horfur kransæðasjúklings vegur útbreiðsla
sjúkdómsins þyngst, þ.e. hvaða greinar
kransæðakerfisins eru þrengdar og í hve
ríkum mæli (7). Næst þyngst vegur síðan
ástand vinstra slegils (8, 9). Hjartaþræðing
gefur þvi langfyllstu upplýsingar allra
rannsókna um það, hvort sjúklingurinn hef-
ur kransæðasjúkdóm og hverjar horfur
hans eru. Sú staðreynd dregur ekkert úr
mikilvægi annarra athugana, sem oft er einn-
ig þörf, svo sem áreynsluprófs og ísótópa-
rannsókna auk nákvæms mats á klínískum
einkennum. Á hinn bóginn er röng greining
kransæðasjúkdóms stórslys, sem veldur
þjáningum, vinnutapi, óþarfa sjúkra-
húsinnlögnum og leiðir til stórtjóns fyrir
þjóðfélagið. Nákvæm könnun á viðhorfum
þeirra, sem beina sjúklingum í hjarta-
þræðingu hér á landi hefur ekki verið gerð,
en telja verður líklegt, að áþekk sjónarmið
þeim, sem að framan er lýst, hafi ráðið miklu
um þá fjölgun kransæðaþræðinga sem fram
kemur í mynd 5. Á þeim árum sem fjölgunin
er mest, hafa upplýsingar einnig verið að
berast um jákvæð áhrif kransæðaaðgerða á
lífshorfur þeirra sem útbreiddastan hafa
sjúkdóminn (10, 11) og nýtt meðferðarform
hefur rutt sér til rúms, kransæðarvíkkun,
sem virðist henta vel sjúklingum með tak-
markaða útbreiðslu kransæðaþrengsla, en
kallar einnig á nákvæmt mat á kransæðar-
kerfinu (12). í þessum samanburði milli
landa er athyglisvert, að hlutfall þeirra ein-
staklinga, sem gangast undir krans-
æðaþræðingu á íslandi og reynast hafa
eðlilegar kransæðar er 9%, sem er svipað eða
lægra hlutfall en birt hefur verið í öðrum
rannsóknum (13, 14). Mælir það gegn því,
að rannsókninni sé beitt hér á landi í ein-
hverju hugsunarleysi.
Mikilvægastur lærdómur sem dreginn
verður af uppgjöri þessu er um eðli og tíðni
fylgikvilla. Alls fengu 27 einstaklingar fylgi-
kvilla, sem teljast alvarlegir eða 1,35%. í
þeim hópi voru nýburarnir þrír, sem segja
má að hafi látist þrátt fyrir hjartaþræðing-
una en ekki vegna hennar. Allir höfðu þeir
alvarlega meðfædda hjartagalla og áttu sér
þá einu lífsvon að með hjartaþræðingu væri
hægt að bjarga lífi þeirra. Þetta undirstrikar