Læknablaðið - 15.11.1988, Blaðsíða 15

LÆKNABLAÐIÐ 1988; 74: 359-65
359
Guðmundur Björnsson, Guðmundur Viggósson, Þórður Sverrisson
ORSAKIR SJÓNSKERÐINGAR HJÁ SJÚKLINGUM
MEÐ HÆGFARA GLÁKU
INNGANGUR
Grein þessi er rituð í þeim tilgangi að kanna
augnhag glákusjúklinga á íslandi, með sérstöku
tilliti til orsaka sjónskerðingar. Gláka hefur til
skamms tíma verið aðal orsök alvarlegrar
sjónskerðingar og blindu hér á landi. Orðið gláka
er notað um sjúklegt ástand i auga þar sem
skemmd verður á taugaþráðum í sjóntaugarósi
vegna hækkaðs þrýstings í auganu. Orsakir
þrýstingshækkunar í auga eru margar en flestar
óþekktar. Lang algengasta tegund gláku er svo
köíluð hægfara gláka (Primary Open Angle
Glaucoma = POAG). Afleiðingar sjúkdómsins
eru vel þekktar, svo sem rýrnun á taugaþráðum í
sjóntaugarósi með tilsvarandi skerðingu á
sjónvídd, sem smám saman leiðir til blindu, sé
ekkert að gert. Þróun sjúkdómsins er yfirleitt
mjög hæg og veldur hann venjulega engum
umtalsverðum óþægindum á fyrstu stigum. Það
er því oft ekki fyrr en á lokastigum sjúkdómsins
sem fólk leitar fyrst læknis. Þar sem
glákuskemmdir verða aldrei bættar, er
nauðsynlegt að greina sjúkdóminn á byrjunarstigi
til að koma í veg fyrir alvarlegar skemmdir á sjón.
Með það að leiðarljósi var glákudeild formlega
stofnuð við Augndeild Landakotsspítala í
október 1973.
Með auknu forvarnarstarfi og bættri
læknismeðferð hefur á síðari árum orðið mikil
breyting til batnaðar. Mönnum hefur líka lengi
verið ljóst, að fleira en glákuskemmd veldur
sjónskerðingu og blindu hjá glákusjúklingum,
enda eru þeir vel flestir í elstu aldurshópum, þar
sem tíðni annarra blinduvaldandi sjúkdóma er
há. Við könnunina kom reyndar í ljós, að
einungis um helmingur sjónskerðingar var af
völdum glákuskemmdar. Aðrar algengar orsakir
reyndust, ellidrer (cataracta senilis) og ellirýrnun i
miðgróf sjónu (degeneratio macularis senilis).
Þetta mun vera í fyrsta skipti sem orsakir
sjónskerðingar hjá glákusjúklingum hér á landi
Frá glákudeild augndeildar Landakotsspítala. Barst ritstjórn
16/03/1988. Samþykkt 12/09/1988.
eru kannaðar og skráðar samkvæmt tilmælum
Alþjóðaheilbrigðisstofnunarinnar (WHO).
Niðurstöður ættu að endurspegla allvel almennan
augnhag glákusjúklinga, þar sem ætla má að
kannaðar hafi verið sjúkraskýrslur um 40% allra
sjúklinga með hægfara gláku hér á landi (1).
Vonumst við til að birting þeirra hér megi varpa
frekara ljósi á þennan illviga sjúkdóm, sem
blindað hefur fleiri íslendinga en nokkur annar
sjúkdómur. Höfundum hefur ekki tekist að finna
upplýsingar um sambærilegar rannsóknir
annarsstaðar frá.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Greint er frá glákusjúklingum sem voru í eftirliti á
Glákudeild Augndeildar Landakotsspítala 31.
júní 1987. Farið var yfir sjúkraskrár allra skráðra
sjúklinga, hvort heldur þeir voru með óyggjandi
gláku eða glákugrun (glaucoma suspectum).
Einungis þeir glákugrunssjúklingar, sem meðferð
fá, voru teknir með í uppgjöri þessu og þá
flokkaðir með hægfara gláku, þótt ekki væru
dæmigerðar sjónsviðsbreytingar til staðar.
Flokkun sjónskerðingar. Tafla þessi er einfölduð útgáfa
af »Classification of severity of visual impairment
recommended by WHO Study Group on the Prevention
of Blindness, Geneva, 6-10 November 1972». WHO
Technical Report Series 518. International
Classification of Diseases, Revision WHO General
1977.
Flokkun Sjónskerpa með besta gleri
Besta sjón Minnsta sjón
sjón-
skerðingar minni en jöfn eða betri en
í 6/18 6/60 Sjóndepra
2 6/60 3/60 (low vision)
3 4 5 3/60 1/60 1/60 Ljósskynjun Engin ljósskynjun Blinda (blindness)
9 Sjón óviss
Auk þess skipast þeir í flokk blindra, sem hafa mjög
þröngt sjónsvið, enda þótt sjónskerpa sé óskert. í 3.
flokk þeir sem hafa sjónvídd minni en 10° frá sjónmiðju
(central fixation) og í 4. flokk sé sjónvídd ekki meiri en
5°.