Læknablaðið - 15.02.1992, Side 5

LÆKNABLAÐIÐ 1992; 78: 43-7.
43
Jónas Magnússon', Páll Helgi Möller', Þórarinn Sveinsson2
ENDAPARMSKRABBAMEIN Á
BORGARSPÍTALANUM 1975-1987.
HORFUR EFTIR AÐGERÐ
ÁGRIP
Endaþarmskrabbamein er nokkuð algengt
krabbamein hérlendis, þrettánda í röðinni hjá
konum og níunda hjá körlum. Skurðaðgerð
er tæknilega erfið og tíðni staðbundinna
afturkomu æxlis (local recidiv) er há.
Upplýsingar um lífshorfur og tíðni
staðbundinnar endurkomu eftir aðgerð vegna
endaþarmskrabbameins liggja ekki fyrir
hérlendis. Tilgangur rannsóknarinnar var að
ákvarða lífslíkur (probability of survival) og
tíðni staðbundinnar endurkomu eftir aðgerð
vegna endaþarmskrabbameins á skurðdeild
Borgarspítalans.
Afturvirk rannsókn var gerð á þeim
sjúklingum skurðdeildar Borgarspítalans,
sem greindust með endaþarmskrabbamein
árin 1975-1987. Dukes flokkun var notuð við
stigun sjúkdómsins. Lífslíkur voru metnar með
líftöflu að hætti Kaplan-Meyer og miðast við
1. janúar 1989. Alls fundust 63 sjúklingar,
25 konur og 38 karlar. Sex sjúklingar féllu í
Dukes stig A, 20 sjúklingar í Dukes stig B og
10 í Dukes stig C. Tuttugu og sjö sjúklingar
voru taldir ólæknandi, þar af 15 vegna þess
að æxlin voru vaxin föst í grindarholi. Þrettán
sjúklingar af 36 með læknanlegan sjúkdóm
(36%) og tíu sjúklingar af 27 með ólæknandi
sjúkdóm (37%) höfðu æxlið innan 10 cm frá
endaþarmsopi. Dánartala eftir aðgerð var 1.6%
(einn sjúklingur).
Sjúklingar virtust læknaðir eftir aðgerð ef um
stig Dukes A var að ræða. Líkindin á fimm
ára lifun eftir aðgerð vegna stigs Dukes B
reyndist kringum 55%, en í kringum 25%
við Dukes stig C. Ef um líknandi aðgerð
var að ræða voru líkindi á lifun miklu lakari.
Staðbundin afturkoma kom ekki fyrir við stig
Frá skurðdeild Borgarspítalans1, krabbameinslækningadeild
Landspítalans2. Fyrirspurnir, brófaskipti: Jónas Magnússon.
Dukes A, en í tveimur tilfellum við Dukes stig
B (2/20) og sjö við Dukes stig C (7/10).
Við greiningu voru 43% sjúklinga (27/63)
ólæknandi. Aðeins 42% sjúklinga féllu í hóp
Dukes A eða B með sæmilegar batahorfur.
Tuttugu og þrjú æxli 37% (23/63), voru
innan 10 cm frá endaþarmsopi en tíu þeirra
ólæknandi þegar við greiningu. Ef einhver
breyting til batnaðar á að verða á lifun við
þennan sjúkdóm, verður að greina hann fyrr,
sem ætti að vera þrautalaust þegar þriðjungur
æxlanna er innan 10 cm frá endaþarmsopi.
Tíðni staðbundinna afturkoma er mikið
vandamál (2/20 við Dukes stig B og 7/10 við
Dukes stig C).
Þegar niðurstöður þessarar rannsóknar eru
dregnar saman er ljóst að þessi æxli greinast
fremur seint, dánartala tengd aðgerð er lág,
lifun er í samræmi við stigun og staðbundin
afturkoma er verulegt vandamál hérlendis sem
og erlendis.
INNGANGUR
Að frátöldum tveimur athugunum frá
Landspítala (1,2) hefur lítið verið fjallað um
endaþarmskrabbamein hérlendis, þrátt fyrir
að sjúkdómurinn er þrettánda algengasta
krabbamein í konum og níunda í körlum
(1988) (3). Tíðni þessa krabbameins fer
vaxandi með aldrinum, og með auknum fjölda
gamalmenna í landinu má búast við fjölgun
tilfella á næstu árum. Lífshorfur eftir aðgerð
hérlendis eru ekki þekktar. Við verðum því að
styðjast við erlendar rannsóknir við forspá um
lifun eftir aðgerð við hin ýmsu sjúkdómsstig
krabbameinsins. Staðbundin afturkoma er
vandamál í kjölfar læknandi aðgerða vegna
endaþarmskrabbameins, en tíðni þeirra er ekki
þekkt hérlendis.
Það er hæpið að reyna að gera sér grein fyrir
aðdraganda veikinda, sjúkdómseinkennum