Læknablaðið - 15.02.1992, Blaðsíða 31

LÆKNABLAÐIÐ
65
fyrstur manna sett fram hugmyndir um
þátt fjölhringa kolvetnissambanda og
jafnframt látið gera mælingar í fæðu.
Margir höfðu áður gert dýratilraunir en
enginn virðist hafa gefið dýrum reyktan
eða saltaðan mat. Athuganir á íslendingum
á tengslum atvinnu og magakrabbameins,
þ.e. há tíðni í bændum og lág í sjómönnum,
voru taldar frumlegar. í þessarri
samanburðarrannsókn voru höfð persónuleg
viðtöl við magakrabbameinssjúklinga og
samanburðarhópa á þessum fjórum svæðum
og farið eftir samræmdum spumingalista.
Spurt var um fjölda félagslegra þátta, atvinnu,
lifnaðarhætti, sjúkrasögu almennt og ýmislegt
fleira, en fyrst og fremst var spurt náið um
neyslu fæðutegunda af hinni fjölbreyttustu
gerð.
Athugunin náði til 168 sjúklinga með
magakrabbamein í Japan, 154 í New York,
57 á Islandi og 51 í Slóveníu.
Engin skýr niðurstaða varð úr öðrum þáttum
rannsóknarinnar en þeim sem sneru að
mataræði. Ekki fannst marktækur munur á
fæðuneyslu allra magakrabbameinssjúklinga í
heild og þeirra í samanburðarhópnum. Annað
kom á daginn við samanburð milli landanna.
Neysla ávaxta og grænmetis var minnst en
brauðs, koms og kartaflna mest á Islandi.
Neysla mjólkur og osts var mest á íslandi,
kjötneysla í meðallagi og fiskneysla mest.
Neysla reyktrar fæðu var mest í Slóveníu en
nokkuð minni á Islandi. Varðandi reyktan mat
var sá vamagli sleginn að ekki væri um sömu
fæðutegundir að ræða, t.d. var mest af reykta
matnum á Islandi fiskur og kindakjöt, sem
hinar þjóðimar notuðu lítið í þeirri mynd, t.d.
Japanir. Innan Islands fannst ekki marktækur
munur milli hópanna á neyslu skyrs, mysu,
hákarls, harðfisks eða sláturs.
í niðurstöðu rannsóknarinnar kom fram að
enginn marktækur munur væri á fæðuneyslu
fólks með eða án magakrabbameins í hverju
landi fyrir sig. Hvað Island snerti var talið
að lítil neysla ávaxta og grænmetis ásamt
mikilli neyslu reyktra fæðutegunda kynni að
vera mikilvæg og einnig hlutfallslega há tíðni
magasára í íslendingum.
í lok greinarinnar vom tekin saman
nokkur atriði sem þóttu gefa vissar
vísbendingar. Sameiginlegt með þjóðum
sem höfðu háa tíðni magakrabbameins
var mikil neysla mjölmikillar fæðu, svo
sem kartaflna, hrísgrjóna og brauðs ásamt
lítilli neyslu ferskra ávaxta og grænmetis.
Hjá sömu þjóðum var stundum mikil
neysla heimareyktrar og kolagrillaðrar
fæðu. Magakrabbamein var algengara
meðal þeirra sem voru lægra settir
félagslega og fjárhagslega. Tannleysi var
algengara hjá fólki með krabbamein en
hjá fólki í samanburðarhópum og var
það tengt næringarskorti. Tóbaks- og
áfengisneysla virtust ekki skipta máli í
myndun magakrabbameins. Sama gegndi
um kryddneyslu, hversu hratt máltíðir gengu
fyrir sig, tyggingu fæðu og hversu heit
fæðan var. Bent var á takmarkanir á gildi
faraldsfræðilegra rannsókna, sérstaklega hvað
snerti fæðutegundir.
Olafur Bjarnason ritaði kafla um krabbamein
í Islendingum í fyrsta hefti ritanna Cancer
Incidence in Five Continents sem kom út
árið 1966 (22). Er efnið byggt á fyrstu níu
árum Krabbameinsskrárinnar, 1955-63. Á
þessu tímabili var magakrabbamein 33.8%
allra krabbameina í körlum og 16.5% í
konum, algengasta krabbamein meðal karla
en næstalgengast á eftir brjóstakrabbameini
meðal kvenna.
Olafur Bjarnason ritaði síðan kafla í bók sem
kom út árið 1967 og fjallaði um ólíka tíðni
krabbameina eftir löndum (23). Var þar fjallað
um fyrstu 10 ár Krabbameinsskrárinnar eða
frá 1955-64. Á þessu timabili lækkaði nýgengi
magakrabbameins í körlum úr 75.3 í 60.6 á
100.000 íbúa og var það tölfræðilega marktæk
lækkun. Á sama tíma breyttist nýgengi í
konum nánast ekkert eða úr 36.1 í 35.0 á
100.000 íbúa.
N.W. Choi ritaði tvær greinar um
magakrabbamein í Vestur-Islendingum
í Manitoba-fylki í Kanada, þá fyrri um
faraldsfræði og þá síðari um könnun á
mataræði.
Fyrri greinin var birt árið 1968 um
1727 manns sem höfðu dáið af völdum
magakrabbameins á árunum 1956-1965 (24).
Innflytjendur frá Norðurlöndum (sérstaklega
frá Islandi), Sovétríkjunum (flestir frá
Úkraínu) og frá Póllandi virtust vera í