Læknablaðið - 15.04.1992, Page 35

LÆKNABLAÐIÐ
149
Hlutfall
i —i Sjálf eöa aörir E553 Sjálf ■ Foreldri
Bísa Aörir
Mynd 4. Hverjir taka til hádegismatinn fyrir börnin.
Hlutfall
Skólaár
i j Hvorugt sssa Vítamín
V7,y.\ Bæöi ■ Lýsi
Mynd 5. Taka börnin vítamín eöa lýsi.
tilvika á öllum tímabilunum. Hér er lítill
munur (NS) milli þessara þriggja tímabila.
Spurt var hvort bömin tækju lýsi og/eða
vítamín daglega. A mynd 5 má sjá, að það
er nokkuð stöðugt hlutfall, sem tekur lýsi
eða vítamín á öllum tímabilunum þremur
eða að meðaltali 86%. Fæst tóku lýsi eða
vítamín skólaárið 1984-85 og reyndist vera
marktækur munur hvað þetta varðar (p<0.05)
borið saman við skólaárið 1986-87.
UMRÆÐA
Okkur er ekki kunnugt um sambærilegar
kannanir hér á landi eða erlendis. Athyglisvert
er hve gott samræmi er á milli ýmissa þátta á
tímabilunum þremur, sem við teljum að auki
gildi könnunarinnar.
Ljóst er samkvæmt könnuninni að mjög
stór hluti níu ára barna eru ein eða ein að
hluta fyrir eða eftir skóla. Þau fá jafnvel
það verkefni að passa yngri systkini, eða
alls í fjórum tilvikum. Þau taka oft sjálf til
morgunmat og hádegisverð. Athyglisvert
er að á tímabilinu 1989-90, þar sent börnin
voru minnst ein, var skólinn orðinn einsetinn,
en áður voru yngstu bömin, sex og sjö ára,
eftir hádegi í skólanum. Það að skólinn varð
einsetinn auðveldaði mæðrum, sem áttu fleiri
en eitt bam í skólanum og vildu vinna hálfa
vinnu, að velja vinnutíma með tilliti til þess
að bömin væru öll í skólanum fyrir hádegi.
Höfundar telja að einveru barna heimavið
hafi ekki verið gefin nauðsynleg athygli
við heilsufarseftirlit í skólum. Mikill tími
skólalækna og hjúkrunarfræðinga hefur farið í
að framkvæma líkamlegar skoðanir en minna
verið sinnt fyrirbyggjandi starfi. Því er brýnt
að þessir þættir séu teknir inn í reglulegt
heilbrigðiseftirlit allra skólabarna. Hér þarf
að koma til teymisvinna fagfólks, sem sinnir
börnunum í skólanum auk samvinnu við
foreldra og menntamálayfirvöld.
Þeirri spumingu er hins vegar ekki vel svarað
hvort einvera og sú ábyrgð að passa yngri
systkini geti skaðað böm. í einni könnun í
Bandaríkjunum kom fram að óráðlegt væri
að skilja níu ára gömul böm eftir einsömul
lengur en 15 mínútur í senn (8). í ljósi þessa
er brýnt að hérlendis verði kannað hvaða
áhrif einvera í lengri eða skemmri tíma
hafi á börn bæði andlega og félagslega.
Hvernig einstaklinga komum við til með að
ala upp, sem búa við slíkar aðstæður? Eru
þau líklegri til grípa til óknytta eða lenda
í afbrotum? Hvemig gengur þeim í skóla?
Hvemig foreldrar verða þau sjálf? Hvernig
er aðbúnaður barna á íslandi almennt? Hér er
einungis úrtak úr einum skóla í Reykjavík,
í hverfi, þar sem efnahagur og aðstæður
eru líklega með því betra sem við þekkjum.
Hvemig er ástandið annars staðar í Reykjavflc,
þar sem aðstæður og efnahagur foreldra eru
bágborin? Líkur eru til þess að þar séu böm
meira ein og foreldrar vinni meira.
Könnun þessi hefur svarað fáeinum
spumingum en vakið upp margar fleiri. Ljóst
er að hvetja þarf foreldra til umhugsunar,