Læknablaðið - 15.10.1992, Blaðsíða 15

LÆKNABLAÐIÐ 1992; 78; 323-9
323
Björn Guðbjörnsson1), Roger Hállgren1), Gunnar Birgegárd2), Leif Wíde3)
RAUÐKORNAVAKI GEGN BLÓÐSKORTI AF
VÖLDUM LANGVINNRAR LIÐAGIGTAR
ÁGRIP
Ellefu sjúklingar með langvinna liðagigt og
einkenni vegna blóðskorts (Hb<105 g/1) voru
meðhöndlaðir í sex vikur með rauðkomavaka
(recombinant human erythropoietin). Gefnar
voru undir húð 50 alþjóðlegar einingar/kg
fimm daga í viku. Allir sjúklingamir höfðu
virka liðagigt. Níu sjúklingar svöruðu
meðferðinni með aukningu í blóðrauða
með meira en 15 g/1. Meðal blóðgildið
jókst frá 93,0 ± 8,0 g/1 til 115,0 ± 12,0 g/1
eftir sex vikna meðferð (p<0,001). Ekkert
samband fannst milli rauðkomavaka í sermi
og svömn við meðferð. Niðurstöður benda til
að sjúklingar sem þjást af blóðskorti vegna
langvinnrar liðagigtar svari meðferð með
rauðkomavaka gefnum undir húð.
INNGANGUR
Blóðskortur er oft fylgikvilli langvinnra
bólgusjúkdóma (1-3). Orsök þessa blóðskorts
er ekki að fullu þekkt, en líklega er hún
margþætt. Stytt lífsskeið rauðra blóðkoma
hefur verið talin ein af aðalorsökunum,
en hefur líklega litla þýðingu (4,5).
Hindrun á losun jáms frá netþekjukerfi
(reticuloendothelial system) til byggingar
rauðkomsins hefur verið talin mikilvæg
orsök af mörgurn höfundum (6,7), en nýlegar
rannsóknir hafa ekki getað stutt þessa tilgátu
(8). Minnkuð framleiðsla rauðra blóðkoma er
nú talin vera ein af aðalorsökum blóðskorts af
völdum gigtarsjúkdóma.
Allmargar rannsóknir á sjúklingum
með blóðleysi vegna iktsýki (arthritis
rheumatoides) hafa leitt í ljós takmarkað
svar á rauðkomavaka í sermi (9-11), en
aðrar rannsóknir hafa sýnt fram á hið
gagnstæða, þ.e. eðlilega svömn rauðkomavaka
Frá 1) gigtlækningadeild, 2) blóösjúkdómadeild og 3)
rannsóknastofu í meinefnafræöi, Akademíska sjúkrahúsinu,
Uppsölum, Sviþjóö. Fyrirspurnir, bréfaskipti: Björn
Guöbjörnsson.
við blóðleysi (12-14). Þrátt fyrir að
rauðkomavaki sé hækkaður í sermi sjúklinga
með iktsýki og blóðskort geta þeir ekki
leiðrétt blóðskortinn. Þess vegna má ætla
að verkun rauðkomavakans sé hindruð á
einhvem hátt. Vel er þekkt að sjúklingar med
blóðskort vegna nýmabilunar hafa einnig
bælda rauðkomavakasvömn. Þó em einstaka
sjúklingar með hækkuð rauðkomavakagildi,
en geta þó ekki leiðrétt blóðskort sinn. Eftir
nýmaígræðslu fá þessir sömu sjúklingar hins
vegar oftast eðlileg blóðrauðagildi, þrátt fyrir
óbreytta þéttni af rauðkomavaka í sermi.
Má því draga þá ályktun að blóðskortur
vegna nýmabilunar stafi af hindmn í myndun
rauðkoma, sem viðhelst af þvageitrun og
hlutfallslegum skorti á rauðkomavaka.
Þar sem þessir sjúklingar svara meðferð
með rauðkomavaka (15), má gera ráð
fyrir að einnig sé mögulegt að koma í
veg fyrir hindmn í rauðkomamynduninni
í kjölfar bólgusjúkdóma með því að
gefa rauðkomavaka (recombinant human
erythropoietin=rh-EPO). Nýlega hafa
birst rannsóknir um notagildi rh-EPO hjá
gigtarsjúklingum með blóðskort (16-19).
Markmið þessarar rannsóknar var að kanna
áhrif meðferðar með rh-EPO gefið undir húð
sjúklinga með virka liðagigt og blóðskort,
þrátt fyrir gigtarlyfjameðferð.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Sjúklingar: Ellefu sjúklingar, átta konur og
þrír karlar, með virka liðagigt og einkenni af
blóðskorti (Hb<105 g/1) voru rannsakaðir.
Tíu sjúklingar, átta konur og tveir karlar,
höfðu langvinna iktsýki og einn 47 ára karl
hafði hryggikt (spondylitis ankylopoietica)
samkvæmt alþjóðlegum skilmerkjum (The
American Rheumatism Association (20,21)).
Meðalaldur var 57 ár (21-79 ár) og meðal
sjúkdómslengd var 18 ár (3-33 ár).
Sjö sjúklingar vom meðhöndlaðir með
sérhæfum bólgueyðandi lyfjum (disease