Læknablaðið - 15.10.1992, Blaðsíða 31

LÆKNABLAÐIÐ
337
sýktir af sama sýklinum. Að meðferð lokinni
fóru sex sjúklinganna í aðgerð. Þrír þeirra
gátu þó ekki fengið nýjan gervilið og í
kjölfarið voru framkvæmd Girdlestone
aðgerð, liðsamruni (arthrodesis) eða aflimun
(amputation). Einum sjúklingi var ekki treyst í
aðgerð.
Nýgengi: Nýgengi staðfestra liðsýkinga
á árunum 1986 til 1990 reyndist vera 4,3
tilfelli/ár/ 100.000 íbúa. Samanburður á
nýgengi tveggja eldri rannsókna (4,5) er
sýndur í töflu IV. Ef miðað er við rannsókn
frá 1972 til 1976 sem gerð var á Landspítala
og Borgarspítala (4) er fjöldinn mun meiri en
búast mætti við (p<0,0001). Ef miðað er við
tölur frá Landspítala frá árunum 1977 til 1986
(5) hefur sömuleiðis orðið marktæk aukning á
fjölda liðsýkinga (p<0,05).
UMRÆÐA
í þessari aftursýnu rannsókn voru kannaðir
áhættuþættir, orsök og nýgengi liðsýkinga. Af
23 sjúklingum með jákvæða liðvökvaræktun
höfðu tíu sögu um inngrip í lið. Fjórir
sjúklingar (af 23) voru í aukinni áhættu fyrir
liðsýkingu vegna annarrar læknismeðferðar,
annars vegar vegna meðferðar með
ónæmisbælandi lyfjum (tveir sjúklingar) og
hins vegar vegna húðsýkingar eftir bláæðatöku
vegna hjartaaðgerðar (tveir sjúklingar).
Einungis einn sjúklingur hafði engan þekktan
áhættuþátt.
Oftast sýktust stórir liðir og voru klasakokkar
algengasti sýkillinn. Vert er að minnast á
að algengustu stunguliðimir eru einmitt
stórir liðir eins og hné og öxl. Sýking í
mjöðm var heldur fátíðari en í sambærilegum
rannsóknum. Að öðru leyti eru niðurstöðumar
í samræmi við aðrar rannsóknir (2,4,5).
Tæplega helmingur sjúklinganna hafði
jákvæðar blóðræktanir og er það sömuleiðis
sambærilegt við aðrar rannsóknir (2).
Tvisvar áður hafa bráðar liðsýkingar verið
rannsakaðar á íslandi. Fyrst á Landspítala
og Borgarspítala 1972 til 1976 (4) og síðar
á Landspítala 1977 til 1986 (5) (tafla IV). í
fyrri samantektinni, sem nær yfir fimm ár,
fundust fjórir sjúklingar eldri en 16 ára með
liðsýkingu staðfesta með liðvökvaræktun.
Einn þeirra hafði sögu um sterainnspýtingu
í lið. í seinni samantektinni, sem nær yfir
helmingi lengra tímabil, voru bæði böm og
Tafla IV. Fjöldi innlagna ú Borgarspítala og
Landspítala á ári miöað við íbúatölu eldri en 16 ára á
stór-Reykjavíkursvœðinu, borið saman við rannsóknir frá
1972 til 1976 (4) og 1977 til 1986 (5).
Tímabil Nýgengi Bsp og Lsp Nýgengi Bsp Nýgengi Lsp
1972-1976 1,0')
1977-1986 1,60
1986-1990 4,3') 1,9 2,40
Poisson líkindadreifing: 1) p<0,0001; 2) p<0,05]
fullorðnir og ekki hægt að sjá einungis fjölda
fullorðinna. Þó má ætla að um 15 (12-17)
sjúklingar eldri en 16 ára hafi fengið sýkingu í
liði staðfesta með liðvökvaræktun á þessu tíu
ára tímabili. Þrír þeirra höfðu nýlega fengið
sterainnspýtingu í liðinn. I okkar rannókn
sem nær yfir fimm ár fundust hins vegar 23
sjúklingar með jákvæðar liðvökvaræktanir,
þar af 13 á Landspítala. S. aureus reyndist
algengasti sýkingarvaldurinn (74%) og er
það í samræmi við fyrri rannsóknir (4,5).
Athyglisvert er að enginn fannst með
liðsýkingu af völdum N. gonorrhea í þessari
rannsókn en í fyrri íslensku rannsóknunum
fundust tveir slíkir sjúklingar. Kann þetta
að endurspegla lækkandi nýgengi lekanda á
Islandi undanfarin ár (6).
Um helmingur þeirra, sem höfðu staðfesta
liðsýkingu, höfðu sögu um inngrip í liðinn.
Þessi fjöldi er marktækt meiri en búast mætti
við miðað við fyrri rannsóknir (tafla IV).
Gert er ráð fyrir að hlutur Borgarspítala
og Landspítala við greiningu og meðferð
liðsýkinga hafi haldist óbreyttur á tímabilinu.
Áberandi er hversu margar sýkingar eru
tengdar aðgerðum lækna og ber þar hæst
liðástungur. Erfitt er þó að gera sér grein
fyrir tíðni slíkra inngripa, bæði fyrr og nú.
Tíðni liðsýkinga eftir liðástungu hefur verið
álitinn allt frá 1:50.000 (1) upp í 1:1000 (3).
Sýking í liði vegna liðástungu getur orðið
með ýmsum hætti. Liðurinn getur sýkst beint
vegna inngrips (3). Þá komast sýklar inn í
liðinn frá húðinni eða með sýklamenguðu
lyfi (7-9). Bláæðataka á fótum er þekktur
áhættuþáttur fyrir húðsýkingu (10). Tveir
sjúklingar í okkar rannsókn höfðu sögu um
kransæðaaðgerð og langvarandi húðsýkingu á
fótlegg í kjölfar æðatöku. Báðir voru stungnir
í hnélið stuttu áður en liðurinn sýktist. Hér
gæti hafa verið stungið í gegnum langvarandi