Læknablaðið - 15.12.1998, Side 24

926
LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
Table V. Potential cardiac sources of embolism.
Major potential cardiac sources: atrial fibrillation, prosthe-
tic valve, mitral stenosis, recent myocardiai infarction, left
atrial or ventricular thrombus, atrial myxoma, infected or
marantic endocarditis, non-ischaemic dilated cardiomyopathy.
Minor potential cardiac sources: mitral vaive prolaps,
severe mitral annulus calcification, patent foramen ovale,
atrial septal aneurysm, calciftc aortic stenosis and slight dys-
function of the left ventricle (ejection fraction 35-50%).
slagæð sem á að svara því hvort skurðaðgerð
geti átt við í þeim tilvikum (20). I þessari rann-
sókn gaf ómun af hálsæðum vísbendingu um
marktæka þrengingu hjá 17 einstaklingum og
fóru 14 þeirra síðar í æðamyndaatöku. Tíu
reyndust þá með marktæka þrengingu og einn
með lokun á hálsslagæð. Hjá þremur einstak-
lingum reyndist þrenging ekki marktæk á æða-
mynd. Hjá þeim hafði ómun sýnt þrengingu á
bilinu 40-59% og 60-79%. Gott samræmi var
því milli niðurstaðna ómana af hálsæðum og
niðurstaðna úr æðamyndatökum. Þetta er í
samræmi við fyrri athugun á ómun á hálsæðum
með samanburði við æðamyndir á Borgarspít-
alanum (11).
Talið er að orsakir heiladreps megi rekja til
hjarta hjá 15-20% einstaklinga og hafa rann-
sóknir jafnvel sýnt allt að 34% algengi hjarta-
ástæðna fyrir heiladrepi (21). I þessari rann-
sókn voru orsakir heiladreps raktar til hjarta hjá
27% einstaklinga. Hjartakvillum sem tengjast
heilablóðfalli hefur verið skipt í veigameiri
(major cardioembolic sources) þar sem sam-
band er talið sannað og veigaminni (minor
cardioembolic sources) (tafla V) þar sem
hjartakvillinn er talinn geta verið ástæðan þótt
sambandið sé ekki sannað (22).
I þessari rannsókn kemur fram að algengasta
hjartaástæðan fyrir heiladrepi er gáttatif sem í
fjórum tilvikum af níu greindist í fyrsta skipti
við innlögn. Er það í samræmi við niðurstöður
erlendra rannsókna (3-5). Af þeim fimm ein-
staklingum sem höfðu þekkt gáttatif var einn á
blóðþynningu með warfaríni.
Við ómun á hjarta var á þessum tíma því
verklagi beitt að flestir voru rannsakaðir með
ómun gegnum brjóstvegg en hjá yngstu ein-
staklingunum var jafnframt framkvæmd ómun
í gegnum vélinda.
í óvöldu þýði einstaklinga með heilablóð-
þurrð hefur afrakstri ómunar gegnum brjóst-
vegg verið lýst á bilinu 4-47% við leit að sega-
lind (23). Afrakstur með ómun í gegnum brjóst-
vegg hjá þeim sem ekki hafa hjartasjúkdóm er
lítill eða aðeins að meðaltali 1,5% (0-6%) en
mun meiri eða 18-39% með ómun í gegnum
vélinda (21,22). Rannsóknir, þar sem borin er
saman ómun í gegnuin brjóstvegg og gegnum
vélinda við leit að segalind í hjarta, sýna að
með síðamefndu aðferðinni finnast oftar
hjartakvillar sem hafa verið tengdir heilablóð-
þurrð. Margir þessara kvilla tilheyra þó veiga-
minni orsökum svo sem gáttaskiptagúlpur og
opið sporgat (patent foramen ovale) (23).
Ómun af hjarta í gegnum brjóstvegg var gerð
hjá 69 einstaklingum í þessari rannsókn og
fundust veigameiri orsakir heiladreps hjá átta
(12%). Er það svipaður afrakstur og lýst hefur
verið í erlendum rannsóknum (23). Athyglis-
vert var að helmingur þeirra hafði ekki sögu
um kransæðasjúkdóm. Hjá þeim vöktu klínisk
einkenni heiladreps grun um mögulega sega-
lind í hjarta.
A því tímabili sem rannsóknin tók yfir var
klínískur grunur um hjartasjúkdóm ábending
fyrir ómun af hjarta. Slíkur grunur gat byggt á
sögu eða einkennum um hjartasjúkdóm eða á
þeim klínísku einkennum heiladreps sem eru
talin vísbending um segarek til dæmis stað-
bundin einkenni frá heilaberki svo sem ein-
angrað málstol (24).
Þegar tekin er afstaða til ómunar af hjarta er
rétt að hafa hliðsjón af klínískum einkennum
heiladreps en byggja ekki eingöngu á því hvort
hjartasjúkdómur sé fyrir hendi þótt afrakstur sé
lítill við ómun í gegnum brjóstvegg hjá þeim
sem ekki hafa hjartasjúkdóm (21,22).
Ómun í gegnum brjóstvegg hefur verið ráð-
lögð hjá einstaklingum með heilablóðþurrð
sem hafa hjartasjúkdóm og hjá yngri (<45 ára)
einstaklingum þar sem algengi æðakölkunar er
lágt en líkur eru talsverðar á því að finna kvilla
í hjarta sem hafa verið tengdir við heilablóð-
þurrð (23).
Til viðbótar ómun í gegnum brjóstvegg voru
11 yngstu einstaklingarnir (<55 ára ) ómaðir í
gegnum vélinda. Hjá fjórum þeirra fannst gátta-
skiptagúll, en einn þeirra hafði sega í vinstri
slegli sem er vel þekkt ástæða fyrir heiladrepi.
Hjá þeim einstaklingi hafði ómun í gegnum
brjóstvegg verið eðlileg. Þessi afrakstur (45%) í
hópi yngri einstaklinga er svipaður því sem
fenpist hefur í erlendum rannsóknum (23).
Ómun af hjarta í gegnum brjóstvegg er ófull-
nægjandi ef leita skal orsaka hjá yngri einstak-
lingum með heilablóþurrð.
Þessi rannsókn hefur leitt til þeirrar vinnu-