Læknablaðið - 15.12.1998, Blaðsíða 32

934
LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
að stafa af því að of skammur tími var liðinn
frá upphafi einkenna þar til rannsóknin fór
fram. Marktækur aldursnrunur reyndist milli
karla og kvenna sem hafa ofnæmi. Enginn
munur koin fram milli kynja hjá þeim sem ekki
höfðu ofnæmi.
Langalgengasta orsök bráðaofnæmis er of-
næmi fyrir grasfrjóum og kemur það fyrir í lið-
lega sex af hverjum 10 tilvikum þar sem of-
næmisprófin eru jákvæð. Það er í samræmi við
fyrri íslenskar rannsóknir sem vitnað er til
(2,8). í öðru sæti er ofnæmi fyrir kattarhárum
eða í liðlega fjórum af hverjum 10 tilvikum.
Ofnæmi fyrir birkifrjóum er í þriðja sæti með
rétt tæp 20%. Þetta er hærra en í svipaðri
rannsókn á suðvesturhorni landsins og kann að
endurspegla annað veður- og gróðurfar á Akur-
eyri og í nágrenni. Ofnæmi fyrir rykmaurum er
innan við 10% sem er lægra en búast mætti við
af fyrri rannsóknum. Ofnæmi gcgn heymaurum
var einungis athugað hjá þeim sem nota hey,
annars vegar hjá þeim sem búa í sveit og eru
með búskap og hins vegar hjá hestamönnum
sem búa í þéttbýli. I þessum valda hópi reynist
ofnæmi fyrir heymaurum mjög algengt eða í
rétt læplega þriðjungi tilvika. Ofnæmi gegn
maurum í heyi hefur áður verið kannað ítarlega
í íslenskri rannsókn (8). Niðurstöðurnar benda
til þess að rétt sé að hafa Lepidoglyphus de-
structor meðal efna í stöðluðum ofnæmispróf-
um.
Þær niðurstöður sem fram koma á mynd 1
sýna að ofnæmiseinkenni koma fram snemma á
ævinni. í íslenskri rannsókn á langvinnri slím-
húðarbólgu í nefi frá 1982, sem áður er vitnað
til (7), var einnig athuguð aldursdreifing á
þennan hátt og eru niðurstöður áþekkar. Sú
rannsókn sem hér er kynnt tekur þó til allra
helstu ofnæmissjúkdóma í öndunarfærum.
Rúmlega helmingur einstaklinga eru komnir
með sín einkenni fyrir 16 ára aldur og tilheyra
á þann hátt þeim hluta sjúklingahóps sem innan
sérgreinalækninga fellur undir svið bam-
alækna. Hins vegar kemur ofnæmið fram eftir
35 ára aldur í rúmlega 10% tilvika (11). Þá hef-
ur þessi rannsókna glögglega sýnt hversu þýð-
ingarmikið það er fyrir upphaf sjúkdóms hvort
um ættarfylgju ofnæmis er að ræða eða ekki, en
höfundar hafa ekki fundið það atriði kannað
annars staðar.
Þessi rannsókn á orsökum bráðaofnæmis og
aldursdreifingu bendir til að helstu orsakir
bráðaofnæmis séu tiltölulega fáar. Algengustu
ofnæmisvaldar virðast vera gras, kattarhár,
birki og hundar. Þetta virðist vera sjúkdómur
ungs fólks en hefur þó umtalsverða þýðingu í
völdum hópum hjá þeim sem eru 35 ára og
eldri.
Þakkir
Birni Guðbjörnssyni yfirlækni lyfjadeildar
Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri er þökkuð
aðstoð við tölfræðilega úrvinnslu. Jóhanni Ag.
Sigurðssyni prófessor í heimilislækningum er
þakkaður yfirlestur og góðar ábendingar við
upphaf greinarskrifa. Heiðdísi Norðfjörð
læknafulltrúa er þökkuð öll ritvinnsla og frá-
gangur á þessari grein.
HEIMILDIR
1. Gell PG, Comb RRA. Clinical aspects of immunology. Ox-
ford: Blackwell 1963.
2. Gíslason D, Gíslason Þ, Blöndal Þ, Helgason H. Bráðaof-
næmi hjá 20-44 ára íslendingum. Læknablaðið 1995; 81:
606-12.
3. Mygind N, Dahl R. Epidemiology of allergic rhinitis. Ped
Allergy Immunol 1996; Suppl. 9: 57-62.
4. Dreborg S, Skin tests used in type I allergy testing. Position
Paper. Allergy 1989; 44/Suppl 10.
5. Adkinson FN. The radio allergo sorbent test in 1981 -
limitations and refainments. Allergy Clin Immunol 1981;
67: 287-9.
6. Aas K, Belin L. Standardidering av allergidiagnostik i Nor-
den (Rapport 1). Oslo 1971.
7. Gíslason D. Langvinn slímhúðarbólga í nefi, könnun á ís-
lenskum sjúklingahópi. Læknablaðið 1982; 68: 264-8.
8. Gíslason D, Gravesen S, Ásmundsson T. 1. Tíðni bráðaof-
næmis og helstu ofnæmisvaldar í tveimur landbúnaðarhér-
uðum. Læknablaðið 1988; 74: 303-8.
9. Gíslason D, Karlsdóttir Á, Jóhannsdóttir H, Thorsteinsson
G. Bráðaofnæmi á íslandi. Niðurstöður húðprófa á Vífils-
staðaspítala. Læknablaðið 1981; 67: 229-33.
10. Formgren H. Omfattningen av allergi och annan överkáns-
lighet. Vetenskaplig kunskapssammanstállning. Stockholm:
Folkhálsoinstitutet 1994.
11. Fleming DM, Crombie LD. Prevalence of asthma and hay
fever in England and Wales. Br Med J Clin Res Ed 1987:
294: 279-83.