Læknablaðið - 15.12.1998, Blaðsíða 65

LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
965
Hæstaréttardómur í máli Árna Ingólfssonar læknis
Heilbrigðisþjónusta heyrir
undir samkeppnislög
í lok október kvað Hæsti-
réttur upp dóm í máli sem
Arni Ingólfsson höfðaði
gegn ríkinu vegna fram-
kvæmdar reglugerðar um
ferliverk sem gefin var út
árið 1992. Samkvæmt þeim
dómi var héraðsdómur stað-
festur að öðru leyti en því að
bætur sem ríkissjóði ber að
greiða Arna eru lækkaðar
nokkuð. Ljóst er að þessi
dómur getur haft veruleg
áhrif á starfsemi sjálfstætt
starfandi lækna, einkum
sérfræðinga, utan sjúkra-
húsa.
Forsaga þessa máls er sú að
árið 1990 stofnaði Árni í fé-
lagi við um tuttugu aðra lækna
Skurðstofu Reykjavíkur hf. að
Þorfinnsgötu 14 í Reykjavík.
Þar var einkum lögð stund á
kvensjúkdómaaðgerðir en
einnig var nokkuð um lýtaað-
gerðir og fleira. Þessi rekstur
hófst um mitt ár 1990 en þann
9. september 1992 gaf Heil-
brigðis- og tryggingamála-
ráðuneytið út reglugerð um
ferliverk og 12. janúar kom
önnur reglugerð þar sem settar
eru reglur um hlutdeild
sjúkratryggðra í kostnaði við
heilbrigðisþjónustu. Fram að
þessu höfðu sjúklingar Árna
og félaga þurft að greiða
skurðlækni 1.500 kr. og svæf-
ingalækni sömu upphæð ef
hans var þörf. Nýja reglugerð-
in kvað hins vegar svo á að
sjúklingar skyldu greiða fyrstu
1.200 krónurnar af kostnaði
við aðgerð og auk þess það
sem vantaði upp á 40% af um-
sömdu heildarverði fyrir hana.
Við þetta hækkaði verð á al-
gengum aðgerðum úr 3.000
kr. í 8.000-15.000 kr.
Viku eftir að síðarnefnda
reglugerðin tók gildi sendi
ráðuneytið bréf til sjúkrahúsa
og rannsóknarstofa með leið-
beiningum vegna hennar. Þar
segir meðal annars: „Ef koma
á göngudeild, slysadeild og
bráðamóttöku stofnar ekki til
reikningsgerðar á sjúkratrygg-
ingadeild Tryggingastofnunar
ríkisins þannig að hlutfalls-
gjald er ekki unnt að greiða
skal innheimta komugjald kr.
1500 fyrir sjúkratryggða al-
mennt ...". Þetta hafði það í
för með sér að sjúklingar
þurftu ekki að greiða nema
1.500 kr. fyrir sams konar að-
gerðir og Ámi og félagar
sinntu við Þorfinnsgötuna.
Með þessu segir Árni að
fótunum hafi verið kippt und-
an skurðstofurekstrinum.
Strax á árinu 1993 dró mjög
úr skurðaðgerðum og þeim
var alveg hætt í lok ársins.
Árni sneri sér að móttöku á
stofu sem hann hafði ekki
sinnt mikið áður og árið 1995
lét hann af störfum enda orð-
inn 66 ára gamall. Þótti hon-
um útséð um það að hann tæki
aftur til við skurðlækningar
sem höfðu verið hans aðal-
starf allan hans læknisferil.
Málþóf um
samkeppnislög
Upphaf þessa málareksturs
er málskot Árna og fleiri
lækna til Samkeppnisráðs
vegna umræddra reglugerða
sem þeim þóttu ekki standast
samkeppnislög. Þeir fóru þess
á leit við ráðið að það tæki
afstöðu til þeirra í mars árið
1993. Ráðuneytið hélt því
fram að heilbrigðisþjónusta
félli ekki undir samkeppnis-
lög og neitaði því lengi vel að
veita efnislega umsögn um
málið. Þeim ágreiningi var
skotið til áfrýjunarnefndar
samkeppnismála sem kvað
upp þann úrskurð í nóvember
1994 að atvinnustarfsemi í
heilbrigðisþjónustu félli undir
gildissvið samkeppnislaga.
Jafnframt var ráðuneytinu
gert skylt að gefa Samkeppn-
isráði umsögn um málið innan
fjögurra vikna.
Samt liðu rúmlega 10 mán-
uðir þar til ráðuneytið gaf þá
umsögn og í henni var þeirri
skoðun haldið til streitu að
heilbrigðisþjónusta væri und-
anþegin samkeppnislögum.
Það var svo ekki fyrr en í
febrúar 1996 sem ráðuneytið
lét Samkeppnisráði í té áður-
nefndar leiðbeiningar um
kostnaðarhlutdeild sjúklinga.
Þær höfðu þá verið í gildi í
þrjú ár án þess að ráðuneytið
sæi ástæðu til þess að birta
þær í Stjórnartíðindum eins og
því ber að gera.
Samkeppnisráð kveður upp
úrskurð í málinu í mars 1996
þar sem tekið er undir með
Árna og félögum í öllum meg-
inatriðum. Ráðið hnykkir á
því að heilbrigðisþjónusta
heyri undir samkeppnislög og
segir að þar sem ráðuneytið
hafi ekki skotið þeim úrskurði
til dómstóla innan tiltekins