Læknablaðið : fylgirit - 01.02.1978, Blaðsíða 13

AF HAGLEIK LÆKNISHANDA -11
Tómas Hallgrímsson, lœknaskólakennari
Hans Schierbeck, landlœknir
að leita sér lækninga út úr landinu, en flestum var
það ofvaxið og margir drógu það svo lengi að í ótíma
var komið, þegar þeir loksins tóku það ráð.
Ekki var bati tryggður þótt til útlanda væri leitað.
I bók Finns Sigmundssonar, fyrrverandi landsbóka-
varðar, um skrifarann á Stapa, er lýsing á því, er
Bjarni amtmaður Þorsteinsson fór til Kaupmanna-
hafnar haustið 1847 til þess að fá bót við sjóndepru,
sem stöðugt ágerðist og varð alblindur skömmu eftir
að hann kom út. [55]. I bréfi sem Finnur sonur
amtmannsins ritar Páli skrifara á Stapa stendur:
„ Withausen lœknir hefur verið nokkrum sinnum hjá
honum (þ.e. Bjarna) og hefur barasta brúkað einhver
meðul, sem hafa þá verkun, að hann gelur betur se'ð hið
innra ástand augnanna. Hann hefur ekki úlþrykkilega
viljað segja neitt um það, hann hefur barasla sagt, aðþað
vceri ekki sú „graa Stœr“heldurhefurhann látið íIjós, á
huldu þó, að hann muni vera með organiska veiklun
í augunum “ [55].
Eftir þessari lýsingu að dæma er sennilegt að
Bjarni hafi haft glákublindu og sat hann í myrkri
rúmlega 29 ár. A þeim tíma var um enga lækningu
að ræða við hægfara gláku.
Fyrstu gleraugun
Ekki er höfundi kunnugt um hvenær innflutning-
ur á gleraugum hefst, en það hefur verið tiltölulega
snemma. Skúli Magnússon landfógeti segir í
Lýsingu Gullbringu- og Kjósarsýslu í töflu um
„innfluttar, seldar og notaðar erlendar vörur á
hinum 5 höfnum í Gullbringusýslu frá ársbyrjun
1777 til ársloka 1781“ hafi verið flutt inn 64 pör
gleraugna í leðurhulstri á 19 skildinga og 78 pör
gleraugna í tréhulstri á 7 skildinga, sem svarar til
um 30 á ári [56].
I „Samlinger til Handels Magazin for Island“
segir að árið 1786 hafi verið flutt inn til allra 25
hafna landsins 24 pör af gleraugum í leðurhulstri á
14 skildinga og 28 pör í tréhulstri á 5 skildinga og
árið 1787 27 pör af gleraugum í leðurhulstri og 30 í
tréhulstri [58].
Talið er að fyrstu gleraugun hafi verið smíðuð í
Feneyjum á árunum 1270-1280, en þar varmiðstöð
gleriðjunnar á þessum tíma. A fjórtándu öld voru
gleraugu enn mjögsjaldgæfogdýrog í fárraeigu, en
við tilkomu prentlistarinnar á 15. öld jókst notkun
þeirra þó ekki yrðu þau útbreidd meðal almennings.