Búskapur hins opinbera 1992-1993 - 01.04.1994, Page 22

króna. Um 16,2% útgjaldanna voru Qármöguð af heimilunum, en þáttur heimilanna í
kostnaði heilbrigðisþjónustunnar hefur farið vaxandi allra síðustu árin. Þá má lesa að á
föstu verði hafa heilbrigðisútgjöldin vaxið um tæplega 2% síðustu þrjú árin, en á mann
hafa þau hins vegar dregist saman um ríflega 1 prósent.
5.3 Almannatryggingar og velferóarntál.
Undir þennan málaflokk almannatryggingar6 og velferðarmál falla annars vegar
ýmis konar tekjutilfærslur til einstaklinga og samtaka vegna elli, örorku, veikinda,
tekjumissis, fæðinga, atvinnuleysis o.fl., og hins vegar ýmiss konar velferðarþjónusta
einkum við börn, aldraða og fatlaða. Umsjón með tekjutilfærslum er að mestu í
höndum almannatrygginga. Velferðarþjónusta við böm og aldraða er hins vegar að
mestu á vegum sveitarfélaga og velferðarþjónusta við fatlaða á vegum ríkisins.
Tafla 5.7 Útgjöld hins opinbera til almannatrygginga og velferðamála 1990-1993
í milljónum króna Brt. Hlutfall afVLF
1990 1991 1992 1993 1990 1991 1992 1993
1. Sjúkra-, mæðra- og örorkubætur 1.685 1.802 1.820 1.901 0,48 0,47 0,47 0,48
2. Elli-, örorku- og ekkjulífeyrir 11.151 12.791 13.516 14.443 3,15 3,33 3,53 3,63
3. Atvinnuleysisbætur 1.191 1.064 2.004 2.649 0,34 0,28 0,52 0,67
4. Dagvistun, dvalarheimili o.þ.h. 3.178 3.888 4.316 4.583 0,90 1,01 U3 1,15
5. Málefni fatlaðra 1.772 1.973 2.092 2.180 0,50 0,51 0,55 0,55
6. Önnur félagsmál 2.878 3.268 3.487 3.065 0,81 0,85 0,91 0,77
Almannatrygg. og velfcrðarmál 21.856 24.786 27.234 28.821 6,17 6,45 7,11 7,25
í töflu 5.7 er að finna yfirlit yfir útgjöld hins opinbera til almannatrygginga og
velferðarmála á árunum 1990-1993. Þar má lesa að rúmlega 28,8 milljarðar króna fara
til þessa málaflokks á árinu 1993, eða um 18% af útgjöldum hins opinbera. Þá sést að
útgjöldin hafa aukist verulega síðustu árin, en þau mældust 7,25% af landsframleiðslu
árið 1993 en voru 6,17% af landsframleiðslu þremur árum áður. Þessi aukning skýrist
fyrst og fremst af auknum bótagreiðslum vegna aukins atvinnuleysis og auknum
greiðslum vegna Qölgunar elli- og örorkulífeyrisþega. Tæplega þrír Qórðu hlutar
þessara útgjalda eru tekjutilfærslur til heimilanna. Um 23% eru samneysluútgjöld í
ýmsu formi og afgangurinn er Qárfestingarútgjöld.
Tekjutilfærslur hins opinbera til velferðarmála voru rúmlega 21 milljarður króna á
árinu 1993 eða rúmlega 5,3% af landsframleiðslu. Þar af fóru ríflega tveir þriðju hlutar
til elli-, örorku- og ekkjulífeyrisþega eða um 141/2 milljarður króna7. í sjúkra-, mæðra-
og örorkubætur fóru um 1,9 milljarðar króna, eða um tíundi hluti tilfærslnanna, og í
atvinnuleysistryggingar ríflega 2,6 milljarðar króna. Samneysla hins opinbera í
velferðarmálum var rúmlega 6 milljarðar króna á árinu 1993. Þar af var samneysla
sveitarfélaga um tveir þriðju hlutar, sem var að mestu í formi umönnunar við annars
6 Hugtakið "almannatryggingar", eins og það er notað hér, er mun þrengra hugtak en í hinni venjulegu
merkingu. Hér nær það einungis til beinna tekjutilfærslna til einstaklinga og samtaka, en ekki til
þeirrar margvíslegu þjónustu sem hið opinbera veitir og sem fellur undir almannatryggingakerfið, eins
og niðurgreiðslur á lyfjakostnaði og greiðslur á ýmis konar sjúkraþjónustu.
7 Sjá töflu 6.3 í töfluviðauka.
20