Þjóðhagsreikningar 1945-1992 - 01.08.1994, Blaðsíða 28

og birt sundurliðað talnaefni sem nær frá stríðslokum með þeirri undantekningu þó að
tölur um einkaneyslu ná ekki lengra aftur en til ársins 1957 er skipuleg skýrslusöfnun
hófst á því sviði.
Fram til þessa hafa opinberar tölur um þjóðhagsreikninga ekki náð lengra aftur en til
ársins 1945. Á þessu hefur nú verið ráðin bót því á miðju ári 1992 kom út í ritröðinni
um þjóðhagsreikninga ritið Þjóðhagsreikningar 1901-1945, en þar er leitast við að
meta þjóðarframleiðsluna frá upphafi aldarinnar og til loka seinni heimsstyrjaldarinnar.
Eftir útkomu þess rits má því segja að nú liggi fyrir samfelldar opinberar tölur um þjóð-
arframleiðslu og hagvöxt allt frá aldamótum, þótt gæði talnanna á fyrri hluta aldarinnar
hljóti, eðli málsins samkvæmt, ekki að jafnast á við það sem síðar varð.
2.8 Umfang þjóðhagsreikninga, heimilisstörf og fleira
Allt frá upphafi þjóðhagsreikninga hafa verið skiptar skoðanir á því hvaða starfsemi
eigi að telja með við mat á helstu þjóðhagsstærðum og hverja ekki. Megin reglan hefur
verið sú að telja aðeins með þá starfsemi sem kemur fram á markaði og er verðlögð þar
með einum eða öðrum hætti. Af þessu leiðir að sú starfsemi sem firam fer á heimilunum
kemur ekki inn í þjóðhagsreikningana. Nokkrar undantekningar eru þó frá þessari
meginreglu. Má þar helst nefna eigin leigu íbúðarhúsnæðis, eigin vinnu húsbyggjenda
við nýframkvæmdir og meiri háttar viðhald svo og framleiðslu á landbúnaðarafurðum
til eigin nota bænda og búaliðs.
Auðveldlega má benda á ýmsa annmarka þessarar afmörkunar. Má þar fýrst nefna
að sé litið yfir langt tímabil þá ofmeta þjóðhagsreikningar hagvöxtinn vegna aukinnar
þátttöku kvenna á almennum vinnumarkaði. Ástæðan er sú að framleiðsla sem áður átti
sér stað inni á heimilunum var ekki skráð en sama framleiðsla kemur aftur á móti fram í
þjóðhagsreikningum eftir að hún hefur flust út á markaðinn og er verðlögð þar.
Önnur hlið sama máls er að halda því fram að einkaneyslan á hverjum tíma sé
talsvert vanmetin þar sem ekki er tekið tillit til þeirrar framleiðslu sem á sér stað innan
heimilisins og er neytt þar samtímis, þ.e. heimilisstörfin. Ótvírætt er að við mat á vel-
ferð er nauðsynlegt að taka þessa framleiðslu með þótt þjóðhagsreikningar geri það
ekki. Aftur á móti eru flestir þjóðhagsreikningamenn og notendur þjóðhagsreikninga
sammála um það að ekki sé rétt að bæta slíkum reiknuðum stærðum eins og verðmæti
heimilisstarfa beint við þá framleiðslu sem kemur fram á markaðnum og er verðlögð
þar. Notagildi þjóðhagsreikninga við hagstjóm, hagrannsóknir og mótun efnahagsstefnu
myndi stórum minnka við það. Líklegasta málamiðlunin í þessu máli er að meta heim-
ilsstörfin sérstaklega en halda þeim utan við reikningakerfi þjóðhagsreikninganna
sjálfra.
Undanfarna áratugi hafa ýmsar tilraunir verið gerðar til þess að meta umfang heim-
ilisstarfa í ýmsum OECD-ríkjum. Niðurstöður eru afar breytilegar eftir því hvaða að-
ferðum er beitt en í flestum tilvikum er niðurstaðan sú að landsframleiðslan mundi
hækka um að minnsta kosti ijórðung ef heimilsstörfin væru talin með.
26