Þjóðhagsreikningar 1945-1992 - 01.08.1994, Qupperneq 85

þessu má jafnvel draga þá ályktun, að þegar framleiðsluvirðið er ótraust stærð sé jafnvel
enn meiri ástæða til þess að nota það eitt sér sem vísbendingu um breytingu vinnsl-
uvirðis, firemur en að bæta við þeirri óvissu sem fylgir mati á aðföngum.
Önnur nálgunaraðferðin notar breytingu aðfanga sem vísbendingu um breytingu
vinnsluvirðis. Almennt má segja að aðföngin ein sér séu lakari vísbending um breytingu
vinnsluvirðis en framleiðsluvirðið eitt sér. Ástæðan er meðal annars sú, að aðföngin eru
yfirleitt mun fjölbreyttari, og staðvirðing þeirra verður því flóknari en staðvirðing fram-
leiðsluvirðis. Einnig má nefna að innbyrðis samsetning aðfanga breytist í flestum til-
vikum mun örar frá einum tíma til annars en framleiðsluvirðið. Það geta því komið upp
afdrifarík vandamál við að finna vísitölu sem nota megi við það að staðvirða aðföng.
Þrátt fyrir þessa fyrirvara getur þó talist réttlætanlegt í vissum tilvikum að nota aðföngin
ein sér sem vísbendingu um breytingu vinnsluvirðis. Sérstaklega á þetta við þegar
ómögulegt eða mjög erfitt er að meta breytingar framleiðsluvirðis. Dæmi af þessu tagi
er framleiðsla á sérhæfðum ljárfestingarvörum, svo og þeim vörum sem lengi er verið
að framleiða. Hér mætti nefna skipasmíðaiðnað og almenna byggingarstarfsemi. Fram-
leiðslubreytingar í þessum greinum eru oft á tíðum nátengdar breytingum aðfanga. Jafn-
framt er þó ofitast reynt að fá fleiri vísbendingar um framleiðslubreytingar, svo sem um
breytingar á vinnuafli í viðkomandi greinum.
Þriðja nálgunaraðferðin, sem nefnd var, er að nota vinnuaflið sem vísbendingu um
breytingu vinnsluvirðis. í fljótu bragði gæti þetta virst afar nærtækur mælikvarði í þeim
atvinnugreinum, sem selja ekki þjónustu sína á almennum markaði, sérstaklega ef
vinnulaunin eru jafnframt stærsti þáttur vinnsluvirðisins, eins og raunar á sér stað í
opinberri þjónustu. Við nánari athugun kemur þó í ljós, að það liggur alls ekki í augum
uppi hvernig unnt er að fá sem réttasta mynd af „breytingu vinnuaflsins“. Það sem í
raun réttri er verið að leita að er magnbreyting þeirrar þjónustu, sem vinnuaflið veitir.
Við mat á þeirri magnbreytingu koma upp álitaefni eins og þau, hvernig fara skuli með
þær gæðabreytingar sem stöðugt eiga sér stað á vinnuaflinu. Ljóst er að þessar gæða-
breytingar koma ekki inn í myndina ef aðeins er litið á vinnutíma eða ársverk einstakra
starfshópa. Hins vegar má segja að unnt ætti að vera að taka tillit til gæðabreytinga, sem
stafa af því til dæmis að starfsmönnum með hærri meðallaun fjölgaði hlutfallslega
miðað við hina, sem lægri laun hefðu. Þetta mætti gera með því að nota launahlutföll á
grunnári sem vog á ijölgun starfsmanna í hverjum hópi.
Eftir stendur hins vegar það vandamál hvernig meta eigi gæðabreytingar á vinnu-
aflinu innan hvers hóps. Almennt má segja að á þessu sé engin ein viðhlítandi lausn.
Hér ber þó að hafa í huga, að flestar athuganir benda til þess, að sé litið yfir nokkurt
árabil, sjást ótvíræð merki þess að staðvirt vinnsluvirði á hverja vinnueiningu fer
vaxandi. Þetta á við í flestum atvinnugreinum og flestum löndum og bendir ótvírætt til
þess, að magnvísitala vinnuafls, sem notar einungis vinnutíma eða vinnuvikur, vanmeti
vöxt vinnsluvirðis á föstu verði. Með öðrum orðum, aðferð af þessu tagi tekur ekki tillit
til framleiðniaukningar vinnunnar. Ein lausn þessa vanda væri að reikna með fastri ár-
legri aukningu vinnsluvirðis á vinnueiningu, til dæmis 1-2%. Sumar þjóðir nota raunar
slíkar forsendur við mat á magnbreytingum í þeim atvinnugreinum, þar sem vinnuaflið
er notað sem vísbending um breytingu vinnsluvirðis. Þannig er til dæmis í sænskum
þjóðhagsreikningum að stærstum hluta reiknað með 2% árlegri framleiðniaukningu
83