Þjóðhagsreikningar 1945-1992 - 01.08.1994, Qupperneq 55

5. Framleiðsluuppgjörið á verðlagi hvers árs,
heimildir og áætlunaraðferðir
5.1 Atvinnuvegaskýrslur Þjóðhagsstofnunar
Framleiðsluuppgjörið byggir á gerð framleiðslureikninga sem eru náskyldir rekstrar-
reikningum fyrirtækja. Nærtækasta heimildin við uppgjör þjóðhagsreikninga frá fram-
leiðsluhlið eru því atvinnuvegaskýrslur Þjóðhagsstofnunar. Til þessa eru komnar út 48
skýrslur í þeim flokki og ná þær til allra atvinnuveganna og að heita má til allra
atvinnugreina innan hvers atvinnuvegar.
Auk atvinnuvegaskýrslnanna hafa skýrslur Þjóðhagsstofnunar um búskap hins opin-
bera verið meginheimildin við gerð framleiðslureikninga fyrir starfsemi hins opinbera
eins og nánar er lýst í grein 5.3.18 hér á eftir. Fyrstu atvinnuvegaskýrslurnar ná allt
afitur til áranna 1968 og 1969 en segja má að Þjóðhagsstofnun hafi unnið rekstraryfirlit
yfir flestar atvinnugreinar firá 1973 enda er það upphafsár framleiðsluuppgjörsins.
Rekstraryfírlit þau, sem birt eru í atvinnuvegaskýrslum, sýna heildaryfirlit fyrir við-
komandi greinar. Yfirlitin eru byggð á úrtökum úr ársreikningum fyrirtækja, en þessi
úrtök eru síðan færð upp í heildarstærðir á grundvelli skýrslna frá Hagstofu íslands um
slysatryggðar vinnuvikur fyrri hluta tímabilsins, en firá og með árinu 1980 er einkum
byggt á launmiðaskýrslum skattyfirvalda. Síðustu árin er einnig tekið mið af öðrum
heimildum við ákvörðun heildarstærða í einstökum atvinnugreinum og má þar nefna
skattstofn virðisaukaskatts, aðstöðugjaldsstofn o.fl. Þessum aðferðum er nánar lýst í
viðkomandi atvinnuvegaskýrslum.
Við gerð framleiðslureikninga á grundvelli rekstraryfirlitanna í atvinnuvegaskýrsl-
unum er nauðsynlegt að gera ýmsar breytingar á rekstraryfirlitunum eða öllu heldur að
endurflokka tekju- og gjaldaliði þannig að þeir fialli að skilgreiningum framleiðslu-
reikningsins. Má þar nefna óbeina skatta. í rekstraryfirlitum síðustu árin hafa óbeinir
skattar aðrir en söluskattur verið taldir með öðrum rekstrargjöldum en söluskattur var
dreginn frá tekjum. I framleiðslureikningunum komu allir óbeinir skattar með í vinnslu-
virðinu sem þýðir að söluskattur var þá meðtalinn í vinnsluvirðinu. Efitir upptöku virðis-
aukaskatts í ársbyrjun 1990 var hann dreginn frá tekjum bæði í rekstraryfirlitum og í
framleiðslureikningum. Breyting framleiðsluvirðis milli áranna 1989 og 1990 verður
því óeðlileg þar sem söluskatturinn er inni í framleiðsluvirðinu árið 1989 en virðisauka-
skatturinn er ekki með frá 1990 og síðan. Þótt æskilegt væri að samræma framleiðslu-
reikningana allt tímabilið og draga því söluskattinn út úr þeim frá 1973-1979 var horfið
frá því. Þess í stað er birt sérstök tafla, tafla 6.4, sem sýnir þann söluskatt sem lagður
hefur verið á tekjur í einstökum atvinnugreinum á þessu árabili. Þessar tölur eru ýmist
byggðar á atvinnuvegaskýrslum Þjóðhagsstofnunar eða söluskattsskýrslum skattyfir-
53