Búskapur hins opinbera 1993-1994 - 01.03.1995, Síða 22

5.3 Almannatryggingar og velferðarmál
Undir þennan málaflokk almannatryggingar6 og velferdarmál falla annars vegar
ýmis konar tekjutilfærslur til einstaklinga og samtaka vegna elli, örorku, veikinda,
tekjumissis, fæðinga, atvinnuleysis o.fl., og hins vegar ýmiss konar velferðarþjónusta
einkum við börn, aldraða og fatlaða. Umsjón með tekjutilfærslum er að mestu í
höndum almannatrygginga. Velferðarþjónusta við börn og aldraða er hins vegar að
mestu á vegum sveitarfélaga og velferðarþjónusta við fatlaða á vegum ríkisins.
Tafla 5.7 Útgjöld hins opinbera til almannatrygginga og velferðarmála 1991-1994
1991 í milljónum króna 1992 1993 Brt. 1994 1991 Hlutfall af VLF 1992 1993 1994
1. Sjúkra-, mæðra- og örorkubætur 1.802 1.820 1.901 1.897 0,45 0,46 0,46 0,44
2. EIIi-, örorku- og ekkjulífeyrir 12.791 13.516 14.579 15.125 3,22 3,40 3,54 3,51
3. Atvinnuleysisbætur 1.064 2.004 2.872 3.600 0,27 0,50 0,70 0,84
4. Bama-, vaxta- og húsnæðisbætur 7.364 7.304 7.652 7.437 1,86 1,84 1,86 1,73
5. Dagvistun, dvalarheimili o.þ.h. 3.888 4.316 4.528 4.616 0,98 1,08 1,10 1,07
6. Málefni fatlaðra 1.973 2.092 2.230 2.149 0,50 0,53 0,54 0,50
7. Önnur félagsmál 3.268 3.487 3.331 3.425 0.82 0.88 0.81 0.80
Almannatrvgg. og velferðarmál 32.150 34.538 37.093 38,248 8.11 8.68 9.Q1 8.89
í töflu 5.7 er að fmna yfirlit yfir útgjöld hins opinbera til almannatrygginga og
velferðarmála á árunum 1991-1994. Þar má lesa að rúmlega 38,2 milljarðar króna fara
til þessa málaflokks á árinu 1994, eða um 22% af útgjöldum hins opinbera. Þá sést að
útgjöldin hafa aukist verulega síðustu árin, en þau mældust um 9% af landsframleiðslu
árið 1994 en voru vel innan við 8% af landsframleiðslu Qórum árum áður. Þessi
aukning skýrist íyrst og fremst af auknum bótagreiðslum vegna aukins atvinnuleysis
og auknum greiðslum vegna Qölgunar elli- og örorkulífeyrisþega. Tæplega Qórir
fímmtu hlutar þessara útgjalda eru tekjutilfærslur til heimilanna. Um 18% eru sam-
neysluútgjöld í ýmsu formi og afgangurinn er Qárfestingarútgjöld.
Tekjutilfærslur hins opinbera til velferðarmála voru rúmlega 30 milljarðar króna á
árinu 1994 eða um 7% af landsframleiðslu. Þar af fóru um helmingur ti! elli-, örorku-
og ekkjulífeyrisþega eða rúmlega 15 milljarðar króna7. I bama-, vaxta- og húsnæðis-
bætur fóru um 7V2 milljarður króna eða um fjórðungur tilfærslanna. Sjúkra-, mæðra-
og örorkubætur tóku til sín um 1,9 milljarða króna og atvinnuleysistryggingar 3,6
milljarða króna. Samneysla hins opinbera í velferðarmálum var ríflega 6>/2 milljarður
króna á árinu 1994. Þar af var samneysla sveitarfélaga um tveir þriðju hlutar, sem var
að mestu í formi umönnunar við böm og aldraða, meðal annars með rekstri bama- og
elliheimila. Samneysla ríkissjóðs á þessu sviði var að mestu þjónusta við fatlaða.
Afgangurinn var samneysla almannatrygginga. Ríflega tveir þriðju hlutar af
heildarsamneyslu hins opinbera í velferðarmálum er launakostnaður. Fjárfesting hins
6 Hugtakið "almannatryggingar", eins og það er notað hér, er mun þrengra hugtak en í hinni venjulegu
merkingu. Hér nær það einungis til beinna tekjutilfærslna til eínstaklinga og samtaka, en ekki til
þeirrar margvíslegu þjónustu sem hið opinbera veitir og sem fellur undir almannatryggingakerfið, eins
og niðurgreiðslur á lyfjakostnaði og greiðslur á ýmis konar sjúkraþjónustu.
7 Sjá töflu 6.3 í töfluviðauka.