Búskapur hins opinbera 1995-1996 - 01.11.1997, Page 12

eftir árum. Þessi úrvinnsla er síðan notuð til viðmiðunar við áætlun fyrir aðra hreppa
og sýslufélög. Þá liggur fyrir uppgjör Jöfnunarsjóðs sveitarfélaga, en Jöfnunarsjóður
er hér færður sem hluti af búskap sveitarfélaganna.
Hin allra síðustu ár hefur úrvinnsla Þjóðhagsstofnunar tekið í ríkara mæli mið af
uppgjöri Hagstofu íslands á sveitarsjóðareikningum, sem nú kemur út með reglu-
bundnu millibili. Þá hefur stofnunin einnig stuðst við árbækur Sambands íslenskra
sveitarfélaga um fjármál sveitarfélag.
Yfírlitin um almannatryggingakerfið hafa verið unnin upp úr reikningum
Tryggingastofnunar ríkisins, þ.e. reikningum sjúkratrygginga, lífeyristrygginga, slysa-
trygginga og atvinnuleysistrygginga, en reikningar þessir hafa verið birtir í Félags-
málum, tímariti Tryggingastofnunar ríkisins.
Frekari lýsingu á reikningagerðinni, umfram það sem fram kemur í þessu riti, er að
fmna í "Búskap hins opinbera 1980-1984", "Búskap hins opinbera 1980-1989" og
"Búskap hins opinbera 1980-1991, 1992-1993, 1993-1994 og 1994-1995" sem fjalla
um sama efni.
2. Afkoma hins opinbera
Ýmsir mælikvarðar eru notaðir til þess að mæla afkomu hins opinbera. Algengastir
þeirra eru rekstrarjöfnuður, tekjuafgangur/halli og hrein lánsfjárþörf Samhengi
þeirra má sýna með eftirfarandi yfirliti:
Tafla 2.1 Yfirlit um fjármál hins opinbera 1994-1996
Milljarðar króna Hlutfall af VLF
1994 1995 1996 1994 1995 1996
Tekjur 153,7 162,8 178,1 35,3 36,0 36,8
- Rekstrargjöld 149,7 158,4 165,4 34,4 35,1 34,1
Rekstrarjöfnuður (hreinn sparnaður) 4,0 4,4 12,7 0,9 1,0 2,6
- Fastafjárútgjöld 24,7 17,8 20,4 5,7 3,9 4,2
Tekjuafgangur/halli -20,6 -13,4 -7,7 -4,7 -3,0 -1,6
- Kröfu og hlutafjáraukning 1,7 6,5 3,1 0,4 1,4 0,6
Hrein lánsjjárþörf 22,3 19,9 10,8 5,1 4,4 2,2
- Lántökur, nettó 22,8 21,0 11,6 5,2 4,7 2,4
Lækkun sjóös og bankareikninga -0,5 -1.1 -0,8 -0,1 -0,2 -0,2
Rekstrarjöfnuður eða hreinn spamaður mælir mismun rekstrartekna og rekstrar-
gjalda, og gefur til kynna hversu mikið hið opinbera hefur afgangs úr rekstri til
fastafjárútgjalda og kröfu- og hlutaíjáraukningar. Árið 1995 varð hreinn spamaður
hins opinbera aðeins 4,4 milljarðar króna eða um 1% af landsframleiðslu. Spamaðar-
hlutfallið var svipað og árin tvö þar á undan. Á árinu 1996 varð hins vegar veruleg
breyting því spamaðarhlutfallið mældist rúmlega 214% af landsframleiðslu sem í
fjárhæðum er um 13 milljarðar króna.
Tekjuafgangur/halli mælir mismun tekna og rekstrar- og fastafjárútgjalda. Þessi
jöfnuður gefur til kynna hvort hið opinbera leggur öðrum aðilum hagkerfisins til
fjármagn nettó eða tekur til sín fjármagn. Niðurstaða ársins 1996 sýnir að tekjuhallinn
hafi verið 7,7 milljarðar króna, eða sem svarar til 1,6% af landsframleiðslu. Til
samanburðar nam tekjuhallinn 3,0% af landsframleiðslu árið 1995, en síðustu 10 árin
10