Búskapur hins opinbera 1995-1996 - 01.11.1997, Page 46

Um 5% leikskóla eru í reknir af foreldrafélögum eða samtökum og afgangurinn af
sjúkrastofnunum fyrir starfsmenn sína og þá aðallega á höfðuborgarsvæðinu. Þessir
leikskólar eru yfirleitt reknir samkvæmt þvinguðu beingreiðslukerfi þar sem sveitar-
félögin greiða ákveðið framlag með hverju leikskólabarni. í vöxt hefur þó færst að
sveitarfélögin geri þjónustusamninga um rekstur leikskóla sem flokkast sem þvingað
samningskerfí. Á mynd 8.17 má sjá grófa lýsingu á greiðslutilhögun á leikskóla-
stiginu.
Um 240 leikskólar voru starfræktir árið 1995 víðs vegar landið og eru yfirleitt sóttir
af bömum á aldrinum 2 til 5 ára sem boðið er upp á heils- og hálfsdags þjónustu.
Ríflega Qórir fimmtu hlutar barna á aldrinum 3 til 5 ára nýtir þessa þjónustu en aftur
aðeins um flórðungur barna á aldrinum 0 til 2 ára. í heildina tekið er rífiega helmingur
barna á aldrinum 0 til 5 ára á leikskólum eða um Qórtán þúsund og fjögur hundruð
börn árið 1995, en það er 17,3% af nemendafjölda landsins.
Á árinu 1995 runnu um 3,8 milljarðar króna til leikskólastigsins eða fjárhæð sem
svarar til 260 þúsund króna á leikskólabam. Um tveir fimmtu hlutar þessa kostnaðar
eða ríflega 1,4 milljarðar króna er greiddur af foreldrum barnanna. Fjöldi stöðugilda
við leikskóla er um 2.200.
8.7.2 Grunnskólasíig
Grunnskólastigið er annað veigamesta skólastigið og er ætlað börnum á aldrinum 6
til 15 ára. Lögum samkvæmt er börnum skylt að sækja 10 ára grunnskólanám. Megin-
menntunarhlutverk grunnskólans er mótað af ríkinu með svokallaðri aðalnámsskrá en
hver skóli hefur þó ákveðið svigrúm til að taka tillit til sérstöðu sinnar. Um 215
grunnskólar eru starfræktir í landinu og að stærstum hluta á ábyrgð sveitarfélaga. Þeir
eru að mestu reknir samkvæmt þvinguðu samþættu kerfi, þ.e. Qármagnaðir og reknir
af hinu opinbera. Starfsfólk þeirra er opinberir starfsmenn og á föstum launum. Allar
meiriháttar ákvarðanir eru teknar af opinberum aðilum. Af ofangreindum Qölda eru
aðeins sjö einkaskólar með um 1,8% nemenda og átta sérskólar fyrir fötluð börn.
Einkaskólarnir eru að mestu reknir í þvinguðu samningskerfi með einni undan-
tekningu. Á móti samningsgreiðslum hins opinbera koma skólagjöld nemenda.
Á árinu 1995 voru ríflega 42 þúsund nemendur í grunnskólum landsins eða um 51%
nemendaljöldans. Grunnskólapróf gefur rétt til framhaldsskólanáms. Kostnaður við
grunnskólastigið á árinu 1995 nam um um 11 milljörðum króna en það svarar til um
260 þúsund króna á nemenda. Við grunnskólann voru unnin ríflega Qögur þúsund og
þrjú hundruð ársverk eða 4% ársverka í landinu.
8.7.3 Framhaldsskólastig
Framhaldsskólastigið er þriðja skólastigið og mjög fjölbreytt. Boðið er upp á
margvíslegt starfsnám sem veitir starfsréttindi og fjölbreytt undirbúningsnám fyrir
háskólanám. Kennt er samkvæmt áfangakerfi, bekkjakerfi eða blöndu þessara kerfa.
Námslengd er breytileg eftir eðli náms. Nemendur eru yfirleitt á aldrinum 16 til 19
ára. Sumir sérskólar á framhaldsskólastigi teygja sig þó jafnvel inn á háskólastigið og
taka inn eldri nemendur. Menntunarmarkmið framhaldsskóla eru útfærð í
44