Nýtt Helgafell - 01.04.1956, Qupperneq 43

ATHUGASEMDIR UM ÁRBÓK SKÁLDA
37
Þriðja línan hljómar rangstuðlað og hún
verður ónýt fyrir bragðið. íslenzk stuðlasetn-
ing er enn svo skorðuð, að slíkur leikur að
stuðlum er varasamur.
Sú bylting, sem hér um ræðir ,,nær sam-
kvæmt eðli sínu ... miklu lengra en til ríms
og hátta" eins og Magnús Ásgeirsson kemst
að orði í formála sínum að ljóðasafninu.
Allar byltingar í skáldskap miða með ein-
hverjum hætti að því að einfalda formið og
gera skáldamálið eðlilegra með því að taka
upp stíl og orðaval úr mæltu máli og prósa.
1 þeim skilningi á okkar bylting langan að-
draganda. Að vísu hefði verið óhugsandi fyrir
nokkrum árum að tala um „konuna unga
ólétta" (Einar Bragi) í alvarlegum skáldskap
og máske er það ennþá helzti snemmt. En
hitt gerir þessa „byltingu" einstaka, að jafn-
framt því, að orðaval og stíll Ijóðsins nálgast
meir en áður óbundið mál, fer prósaleg rök-
vísi þess þverrandi. Óvænt, einsleg hug-
myndatengsl, langsóttar eða „skrýtnar" and-
stæður og líkingar, hæpnar staðsetningar
einkenna þennan nýja kveðskap:
Og forðum var faktor
hjá firma Duus.
Hann byggði á bjargi
eitt bjálkahús
tveggja tasíu
til þess að njóta
útsýnis yfir
Asíu.
(Kristinn Pétursson).
Á mjóum fótleggjum sínum
koma mennirnir eftir hjarninu
með fjöll á herðum sér.
(Stefán Hörður Grímsson).
Þokki beztu atómljóðanna liggur öðru
fremur í fullkominni einlægni þeirra og á
stundum í vöflulausum sterkum einfaldleik:
Gömul fallbyssa
í grónu virki
horfir til himins
hljóðu auga, —
og fugl hefur gert
sitt fyrsta hreiður
og valið því stað
í víðu hlaupinu.
(Jón úr Vör).
Mér er ljóst, að vafasamt er að draga al-
menna ályktun af sundurleitum skáldskap
margra höfunda eins og þeirra, sem ljóða-
safnið geymir. T. d. væri fráleitt að kalla
málfar Hannesar Sigfússonar í Dymbilvöku
mælt mál eða prósalegt. Það er einmitt skáld-
legt og litauðugt, jafnvel skrautlegt og stíll-
inn víða formlegur. Ennfremur geymir safnið
allmargt hefðbundinna ljóða, er sýna það
glöggt, að formbyltingin er ekki einráð í
ljóðagerð ungra manna.
Smekkur Magnúsar Ásgeirssonar og hlut-
lægni hlýtur framvegis að vera til hliðsjónar
við val ljóða í Árbókina, þannig að gamall
og nýr ljóðstíll komi þar jöfnum höndum
fram. Mætti svo fara, að Árbókin stuðlaði að
því að eyða öfgum og hleypidómum á báða
bóga, en rækta jarðveg að þjóðlegri ljóðlist
er „sætti hina nýju stefnu við íslenzka hefð"
eins og Magnús komst að orði í formála
sínum. K. K.