Nýtt Helgafell - 01.04.1956, Page 49

BÓKMENNTIR
43
losna við hann! Líklega hefur höfundur vilj-
að láta fyrra víti verða sér að varnaði. Þeg-
ar stærstu skáldsögu hans var snúið á er-
lenda tungu, sá þýðandi sér ekki annað fært
en breyta endi hennar. I frumgerð höfundar
var maður nokkur að því kominn að týna
lífi sínu í sögulok, en þýðandinn sá fyrir
honum að fuliu og öllu, og þótti sú ráðstöfun
horfa til bóta.
Forfeður okkar skildu svo, að allir hlutir
væru smíðaðir af nokkuru efni, og stendur
sá skilningur enn í góðu gildi. Skáldsaga
heitir Sanctuary, eftir bandaríska rithöfund-
inn William Faulkner. I þeirri sögu er sagt
frá ungri stúlku, sem lendir í höndum bófa
á eyðilegum sveitabæ. í flokki þeirra er
meðal annarra blindur öldungur, sem henni
stendur ærinn stuggur af. Hún flýr undan
þessum fúlmennum milli húss og bæjar, og
minnir ráðleysis-flökt hennar töluvert á
næturferðalag Bimu Þorbrandsdóttur í Blind-
ingsleik. En það skal skýrt tekið fram, að
hér er ekki um ófrumlega stælingu að ræða.
Sanctuary er af mörgum gagnrýnendum
talin sízt af sögum Faulkners, en vinsældir
sínar og útbreiðslu á sagan að nokkru leyti
því að þakka, að þar er haugað saman
klámi og allskyns hryllingi, sem mannanna
börnum hefur löngum þótt gimilegt lestrar-
efni. Þetta hefur Guðmundur ekki tekið sér
til fyrirmyndar, og hann hefur ekki heldur
reynt að líkja eftir hinni sérkennilegu frá-
sagnarlist Ameríkumannsins. En mér er nær
að halda, að eitthvað aí þeim dularfulla
anda sem Guðmundi hefur, þrátt fyrir allt,
tekizt að blása í sögu sína, sé komið frá sögu
hins erlenda stórmeistara. Um þetta er ekki
annað að segja en gott eitt. Mér hefur stund-
um fundizt Guðmundur Daníelsson vinna að
smíði sagna sinna ofmjög að hætti alkemista
fyrri alda, sem skildu ekki, að gullið verður
að grafa úr jörðu, en síðan geta hagleiks-
menn smíðað úr því fagra skartgripi.
JÓNAS KRISTJÁNSSON
Rösklega skrifuð saga
Indriði G. Þorsteinsson: Sjötíu og
níu af stöðinni.
Iðunnarútgáfan, 1955.
Þessi bók kom eins og halastjarna. Þeir/
sem fara nærri um gang tungla á himni bók-
menntanna, sögðu komu hennar fyrir, menn
biðu fullir eftirvæntingar, og mörgum kann
að hafa þótt nóg um uppnámið, þegar allt
var um garð gengið. En hvað um það, hitt
má gjarnan segjast undir eins, að þetta er
rösklega skrifuð saga, spennandi, mannleg,
hrein og bein og hreint ekki svo lítill skáld-
skapur.
Að undanskildum fyrsta og síðasta kafl-
anum, sem eru einskonar umgjörð, formáli
og eftirmáli ef vill, er sagan sögð í fyrstu
persónu. Leigubílstjóri á stöð teflir og spjall-
ar við félaga sína, þangað til hans númer
er kallað upp, ekur fólki um bæinn og út úr
honum, lendir í ævintýrum, á sínar ham-
ingjustundir og verður fyrir vonbrigðum. Allt
er þetta mjög svo venjulegt og lítt í frásögur
færandi, ef ekki kæmi til sá neisti listarinnar,
sem einn megnar að gera hversdagslega lífs-
reynslu forvitnilega öðrum mönnum.
Persónur sögunnar eru skýrt dregnar, jafn-
vel aukapersónur eins og pían og fraukan,
en svo heita á bílstjóramáli stúlkan, sem
anzar í símann og kallar í hátalarann, og
hin, sem gengur um beina í matstofu þeirra.
Guðmundur, vinur sögumanns og nánc.sti
félagi, er mikill öðlingsmaður, og steini harð-
ara er það hjarta, sem ekki kemst við, þegar
Eiríkur verður fyrir því óláni að aka yfir
sjö ára dreng. Aðalpersónumar, maðurinn,
sem söguna segir, og konan, eru einnig mjög
lifandi og vaka lengi í vitund lesandans,
eftir að bókinni hefir verið lokið. Og ekki má
gleyma gamla, rauða Dodge-bílnum, sem
þrátt fyrir sitt persónuleysi á til dynti og sér-
vizku, en er trúr og traustur á hverju sem
gengur.
Mönnum hefir orðið tíðrætt um stíl þessar-
ar sögu. Hann er sagður fenginn að láni hjá
erlendum meistara, og víst hefir mörgu verið