Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði - 01.06.1968, Page 82

URÐARSKÚFUR OG AURAGRAS.
Steinljrjótstegundin, Saxifraga aizoides, sem aðeins vex hér A austurhelmingi
landsins, hlaut í Flóru Islands nafnið gullsteinbrjótur.
Hins vegar notar Bjarni Jónsson kennari frá Þuríðarstöðum á Eyvindardal,
nafnið urðarskúfur um þessa tegund (Náttfr. 1942, I. h.) og Ingólfur Davíðsson
grasafræðingur kallar hana auragras (Náttfr. 1941, I. h.).
Oll eru nöfn þessi réttnefni á vissan hátt og höfða til sérkenna plöntunnar eða
vaxtarstaða hennar.
Nú vill hins vegar svo til, að önnur steinbrjótstegund, Saxifraga hirculus, hefur
fengið nafnið gullbrá, sem efalaust er gamalt í málinu. Hins vegar mun nafnið
gullsteinbrjótur vera nýgervingur, búinn til af Stefáni Stefánssyni, enda kannast
austlendingar ekki við það nafn.
Nöfnin gullsteinbrjótur og gullbrá eru svo lík að mjög er hætt við ruglun af
þeim sökum, auk þess væri æskilegt að geta notað nafnið gullsteinbrjótur jöfnum
höndum við gullbrárnafnið, á Saxifraga hirculus, enda er það meira í samræmi við
nafngiftarreglur Stefáns.
Ég vil því leggja til, að Saxifr. aizoides verði skírður upp í flórubókum og kall-
aður urðarsteinbrjótur, þar sem urðirnar eru tvímælalaust algengasti vaxtarstaður
Jieirrar plöntu.
Hins vegar verði nafnið gullsteinbrjótur tekið upp sem aðalnafn á Saxifraga
hirculus.
Ef þetta kenist í framkvæmd heita allar steinbrjótstegundirnar nöfnum, sem
enda á steinbrjótur, nema tvær, þ. e. vetrarblómið (Saxifr. oþpositifolia) en }>að
mætti á auðveldan hátt umrita með nafninu vetrarsteinbrjótur eða lambasteinbrjót-
ur, því að vetrarblómið mun víða í sveitum vera kallað lambagras eða lambablóm,
og klettafrúin (Saxifraga cotyledon), en hana mætti sem bezt nefna klettasteinbrjót,
enda mun klettafrúarnafnið vera gert af höfundi Flóru í samræmi við hið norska
nafn tegundarinnar bergfrue, en þessi glæsilega jurt er í Skaftafellssýslu oft nefnd
Jnisunddygða j urt.
Nafngiftir Stefáns í Flóru eru viðurkenndar að verðleikum, en ekki verður því
neitað að stundum hefur honum brugðizt bogalistin, sem von er til, með allan Jjann
nýnefnagrúa, sem þar er að finna.
Mér finnst liöfundi Flóru enginn greiði gerður með því, að halda ortódoxt í
öll nöfn, sem hann setti á tegundirnar í Flóru, enda sjást þess víða nierki að hann
breytir sjálfur nafngiftum sínum og reynir að færa þau til betra vegar.
H.Hg.
GREINAR
um islenzha grasafraði i Skýrslu Náttúrufrœðifélagsins.
Skýrsla Náttúrufræðifélagsins kom út á árunum 1889—1946, oftast fyrir tvö ár
í senn. Auk þess gaf félagið út afmælisrit 1914. Strax í fyrstu skýrslunni var sá hátt-
ur upp tekinn, að birta í henni eina eða fleiri stuttar ritgerðir um náttúrufræðileg
efni og var skýrslan Jjví um langt skeið, eina náttúrufræðiritið í landinu, eða til
1930 er Náttúrufræðingurinn var stofnaður, enda gerðust J)á ritgerðir færri í skýrsl-
unni, og að efni til, að mestu bundnar við nýjungar.
80 Flóra - tímarit um íslenzka grasaer/I.I)[