Sveitarstjórnarmál - 01.04.2003, Side 5

Forystugrein
sveitarfélaga
iskerf inu
Hlutverk og
í félagslega
Með lögum nr. 44/1998 var gerð veruleg
breyting á lögum um félagslega eignar-
íbúðakerfið. Sveitarfélögin í landinu
gegna þó enn mikilvægu hlutverki í
framkvæmd og fjármögnun félagslega
húsnæðiskerfisins, sem felst meðal ann-
ars í því að útvega og reka félagslegar
leiguíbúðir. í nýja kerfinu er hugtakið
„félagslegt eignaríbúðakerfi" ekki lengur
til heldur fá þeir einstaklingar sem upp-
fylla ákveðin tekju- og eignamörk
svokölluð viðbótarlán til viðbótar hús-
bréfaláni, sem geta numið allt að 90% af
kaupverði þeirrar íbúðar er lánþegi kýs
að kaupa. Síðar var einnig ákveðið að
heimila að fella niður kaupskyldu sveit-
arfélaga hjá eigendum íbúða í gamla fé-
lagslega eignaríbúðakerfinu, sem þess
óska. Þessar ákvarðanir munu leiða til
þess að kostnaður sveitarfélaga af rekstri
félagslegra eignaríbúða mun minnka
verulega í framtíðinni.
Varasjóður viðbótarlána var lagður
niður árið 2002 og Varasjóður húsnæðis-
mála stofnaður. Hlutverk hans er mun
víðtækara en Varasjóðs viðbótarlána. Það
er meðal annars hlutverk hans að greiða
styrki til fasteignafélaga, sem halda utan
um rekstur félagslegs húsnæðis í eigu
sveitarfélaga, og einnig að taka þátt í
ábyrgð
húsnæð
niðurfærslu áhvílandi lána úr Byggingar-
sjóði ríkisins þegar sveitarfélög selja
íbúðir út úr kerfinu og markaðsverð
þeirra er lægra en innlausnarverð.
Viðbótarlán voru fyrst og fremst ætluð
sem úrræði fyrir tekjulágt fólk sem ætti
við félagslega erfiðleika að stríða. Þróun-
in hefur hins vegar orðið sú að viðbótar-
lán nýtast einnig sem úrræði fyrir þá sem
eru tekjulágir af öðrum ástæðum eins og
þeim sem eru að koma úr námi eða eru
að byrja á vinnumarkaði. Óhætt er að
fullyrða að sá fjöldi viðbótarlána sem
þegar hefur verið veittur hefur dregið úr
eftirspurn eftir félagslegu leiguhúsnæði
og einnig á almennum markaði. Viðbót-
arlán hefur verið hagkvæmari kostur fyrir
ungt fólk í þessari stöðu en að leita inn á
leigumarkaðinn. Þessum valkosti fylgir
meira öryggi en á leigumarkaði og síst
meiri kostnaður.
Það er á hinn bóginn spurning, sem
alvarlega þarf að velta fyrir sér, hvort það
er hlutverk sveitarfélaganna að hafa af-
skipti af húsnæðisöflun þess hóps sem á
ekki við neina félagslega erfiðleika að
stríða. Með greiðslu framlaga til Vara-
sjóðs húsnæðismála fullnusta sveitarfé-
lögin nú endanlega alla fjárhagslega
ábyrgð vegna viðbótarlána. Framlagið
hefur frá upphafi numið 5% af veittum
heimildum viðbótarlána en nú liggur
fyrir að stjórn sjóðsins muni lækka hlut-
deild sveitarfélaga í 4%.
Sveitarfélögin standa nú á seinni árum
ekki sjálf í byggingu félagslegs leiguhús-
næðis nema í undantekningartilvikum.
Kostnaður vegna reksturs félagslegra
leiguíbúða hefur í mörgum tilvikum ekki
dugað fyrir greiðslu afborgana og vaxta
af áhvílandi lánum, hvað þá fyrir nauð-
synlegu viðhaldi. Þannig hafa sveitarfé-
lögin verið að greiða verulega fjármuni
með rekstri þessa húsnæðis á hverju ári.
í dag eru tæplega 4.000 félagslegar
leiguíbúðir f eigu sveitarfélaga.
Lánafyrirgreiðsla og lánskjör lána til
byggingar leiguíbúða eru líka stórt hags-
munamál fyrir sveitarfélögin og brýnt að
vextir hækki ekki frá því sem nú er. Þá er
einnig mikilvægt að einkaaðilum verði
gert auðveldara en nú er að byggja og
reka leiguhúsnæði fyrir almenning og þá
sem þurfa á að halda félagslegum úrræð-
um í húsnæðismálum, en í því efni erum
við eftirbátar annarra þjóða.
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson,
formaður
SVEITARSTJÓRNARMÁL
Útgefandi: Samband íslenskra sveitarfélaga Auglýsingar: P. J. Markaðs- og auglýsingaþjónusta
Háaleitisbraut 11-13 • 108 Reykjavík. Símar: 566 8262 & 861 8262
Sími: 515 4900 • Bréfasími: 515 4903 Netfang: pj@pj.is
Netfang: samband@samband.is • Veffang: www.samband.is Umbrot og prentun:
Ritstjórar: Magnús Karel Hannesson (ábm.) Alprent, Glerárgötu 24, 600 Akureyri, sími 462 2844.
magnus@samband.is Dreifing: íslandspóstur
Bragi V. Bergmann Forsíðumyndin: Á fimmta hundrað manns lagði leið sína út í Gróttu
bragi@fremri.is við Seltjarnarnes á fjölskyldudegi 5. apríl. Börn úr Mýrarhúsaskóla
Ritstjórn: Fremri kynningarþjónusta settu upp myndlistarsýningu í vitanum. Myndina tók Hrafnhildur
Furuvöllum 13 600 Akureyri Sigurðardóttir.
Sími 461 3666 • Bréfasími: 461 3667 Tímaritið Sveitarstjórnarmál kemur út mánaðarlega, að undanskildum
Netfang: fremri@fremri.is júlí- og ágústmánuði.
Áskriftarsíminn er 461 3666.
5