Sveitarstjórnarmál - 06.12.2011, Blaðsíða 15

Getur þitt sveitarfélag orðið
draumasveitarfélag?
Getur þitt sveitarfélag orðið draumasveitar-
félag? Þessari spurningu varpaði Benedikt
Jóhannesson, ritstjóri tímaritsins Vísbending-
ar, fram í erindi á fjármálarástefnu sveitar-
félaga á dögunum, Tímaritið Vísbending
hefur gert úttekt á rekstri sveitarfélaga allt
frá árinu 1995 þar sem ákveðnum viðmiðum
er beitt til að fá fram þá niðurstöðu sem
nefnd hefur verið draumasveitarfélagið. Á
þeim þrettán árum sem Vísbending hefur
gert þessa úttekt á sveitarfélögum hafa fimm
sveitarfélög náð þessu markmiði. Benedikt
fjallaði um þá aðferðafræði og útreikninga
sem liggja að baki þessarar einkunnagjafar,
Það sveitarfélag sem oftast hefur hlotið
títilinn „draumasveitarfélagið" er Seltjarnar-
neskaupstaður eða alls í fimm skipti af þeim
13 sem Vísbending hefur unnið þessa könn-
un. Seltjarnarnes var draumasveitarfélag á ár-
unum frá 1997 til 2000 og aftur árið 2007.
Það sveitarfélag sem næst kemst Nesinu
að þessu leyti er Garðabær sem hlotið hefur
þennan heiður fjórum sinnum, fyrst á ár-
unum 2005 og 2006 og aftur á árunum
2009 og 2010. Önnur sveitarfélög sem hlotið
hafa nafnbótina draumasveitarfélag eru Sel-
foss árið 2005 og varð þar með fyrsta sveitar-
félagið til að hljóta þennan titil. Sveitarfélagið
Ölfus var draumasveitarfélag árið 2001 og
Snæfellsbær árið 2008.
Þær forsendur sem Vísbending leggur til
grundvallar mati sínu á rekstri sveitarfélag-
anna eru í fyrsta lagi hver skattheimtan er og
að hún þurfi að vera sem lægst. Þannig fá
sveitarfélög með útsvarshlutfallið 13,66%
einkunnina 10 en sveitarfélög með hlutfallið
14,48% núll og er skalinn sem metið er á í
réttu hlutfalli þar á milli. ( öðru lagi þurfa
breytingar á íbúafjölda að vera hóflegar.
Fjölgun á bilinu 1,6 til 3,6% gefur 10 og frá-
vik um 1 % frá þessum mörkum lækka eink-
unnina um einn heilan. í þriðja lagi er af-
koman skoðuð sem hlutfall af tekjum. Af-
komuhlutfallið á að vera sem næst 10%,
sem gefur einkunnina 10. Dreginn er frá 1
fyrir hvert prósentustig sem sveitarfélag er
fyrir neðan 10% hlutfall. Dreginn er einn
þriðji frá 10,0 fyrir hvert prósentustig yfir
10%. Þetta er breyting frá fyrri reikniað-
ferðum því áður var dreginn frá hálfur fyrir
prósentustig yfir 10%. Þá er hlutfall nettó-
skulda af tekjum skoðað og þarf að vera sem
næst 1,0. Frávik um 0,1 yfir þessu hlutfalli
lækkar einkunnina um 1,0 frá einkunninni
10. Frávik um 1,0 fyrir neðan þetta hlutfall
lækkar hana um 0,5. Ef skuldir eru mjög litlar
getur það bent til þess að sveitarfélagið haldi
að sér höndum við framkvæmdír. Þetta er
einnig breyting frá fyrri reikniaðferðum þegar
miðað var við brúttóskuldir.
Misjafnar undirtektir
sveitarstjórnarfólks
Benedikt sagði meðal annars í erindi sínu á
fjármálaráðstefnunni að stjórnendur sveitar-
félaga yrðu að taka niðurstöður kennitölu-
prófa alvarlega. Mikilvægt sé að færa bókhald
rétt og reyna hvorki að blekkja sjálfa sig né
aðra. Nýtt ísland kalli á að menn taki mál-
efnalega gagnrýni alvarlega en leggist ekki
alltaf í vörn fyrir rangan málstað.
Benedikt sagði að stjórnendur sveitarfé-
laga hafi tekið þessum útreikningum Vís-
bendingar misjafnlega og sumum verið mis-
boðið og bent á að ársreikningar sveitarfé-
laga væru ekki sambærilegir. Þá hefði borið
við að stjórnendur þeirra sveitarfélaga sem
lent hefðu í neðstu sætunum tækju niður-
stöðunum illa og jafnvel talið að annarleg
sjónarmið réðu gerðum Vísbendingar eða í
öllu falli væri um misskilning að ræða.
Benedikt sagði að hvað sem umkvört-
unum sveitarstjórnarmanna í sveitarfélögum,
sem lent hefðu í neðstu sætum, liði þá hefði
sfðar komið í Ijós að nánast öll þessi sveitar-
félög hefðu lent á lista eftirlitsnefndar með
fjármálum sveitarfélaga. Á þessu væri þó ein
undantekning. Bæjarstjóri sveitarfélags nokk-
urs sem lent hefði neðarlega á lista Vísbend-
ingar hefði hringt til þess að ræða um leiðir
til að bæta stöðu síns sveitarfélags og vinna
það upp eftir listanum. Hvort sem hann hafi
farið eftir þeim ráðleggingum sem hann fékk
eða ekki þá hafi staða þessa sveitarfélags
breyst og það hafi verið ofarlega á lista Vís-
bendingar á undanförnum árum.
Draumasveitarfélagið 2010
- Toppsætin, skv. úttekt Vísbendingar
• Garðabær
• Snæfellsbær
• Dalvíkurbyggð
• Akureyri
• Akranes
• Hornafjörður
• Þingeyjarsveit
• Reykjavík
• Eyjafjarðarsveit
• Húnaþing vestra
• Seltjarnarnes
• Bláskógabyggð
• Vestmannaeyjar
• Norðurþing
- Botnsætin, skv. úttekt Vísbendingar,
talið ofan frá
• Blönduós
• Bolungarvík
• Garður
• Reykjanesbær
• Grundarfjörður
• Sandgerði
• Fljótsdalshérað
• Vesturbyggð
• Álftanes
15