Morgunblaðið - 06.02.2012, Blaðsíða 18

18 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 6. FEBRÚAR 2012
–– Meira fyrir lesendur
:
NÁNARI UPPLÝSINGAR GEFUR:
Katrín Theódórsdóttir
Sími 569 1105
kata@mbl.is
.
PÖNTUNARTÍMI AUGLÝSINGA:
Fyrir kl. 16, mánudaginn 20. febrúar
Morgunblaðið gefur út
sérblað tileinkað
Food and Fun matarhátíðinni
með sérlega glæsilegri
umfjöllun um mat,
vín og veitingastaði
föstudaginn 24. febrúar.
Food and Fun verður
haldin í Reykjavík
29. febrúar - 4. mars
Food and Fun hefur fyrir löngu unnið sér
sess sem kærkominn sælkeraviðburður í
skammdeginu.
Líkt og fyrr koma erlendir listakokkar til
landsins og matreiða úr íslensku hráefni
glæsilega rétti á völdum veitingastöðum.
Með hátíðinni er stefnt að því að kynna
gæði íslenskra matvæla og veitinga-
mennsku sem gerir íslenskan mat jafn
ferskan og bragðmikinn og raunin er.
Dagur leikskólans er
haldinn hátíðlegur í dag,
6. febrúar, í fimmta sinn
frá því að til hans var
stofnað árið 2008. Leik-
skólar um allt land halda
upp á daginn með fjöl-
breyti-legum hætti að
vanda og bjóða aðstand-
endur leikskólabarna,
sveitarstjórnarfólk og
aðra áhugasama um leik-
skólastarfið velkomna.
Leikskólinn er skilgreindur sem
fyrsta skólastigið í skólakerfinu skv.
lögum og er Ísland eina landið sem
hefur veitt leikskólastiginu slíkan sess
í skólakerfinu með jafn afgerandi
hætti. Á undanförnum áratugum hef-
ur staða leikskólans sem þýðingar-
mikillar mennta- og uppeldisstofnunar
í samfélaginu styrkst jafnt og þétt.
Lög og námskrár um leikskóla hafa
verið skrifaðar til að tryggja leik-
skólabörnum sem best náms- og upp-
eldisskilyrði, menntun starfsfólks
færð á háskólastig og faglegar kröfur
til starfs leikskóla hafa aukist.
Dvalartími barna á leikskóla er mis-
jafnlega langur. Skólaskýrsla Sam-
bands íslenskra sveitarfélaga 2011
sýnir að undanfarin þrettán ár hefur
dagleg viðvera barna á leikskóla
lengst mjög mikið og stöðugt fleiri
börn dvelja í 7-8 klukkustundir eða
meira á leikskóla á degi hverjum.
Þannig dvöldu 43% leikskólabarna í
7-8 klukkustundir eða lengur árið 1998
en 89% árið 2010. Þá er aukning í
ásókn í þjónustu leikskóla, en árið
1998 sóttu 69% barna á aldrinum 1-5
ára leikskóla en það hlutfall er komið
upp í 82% árið 2010. Aldurssamsetn-
ing leikskólabarna hefur breyst þann-
ig að fleiri börn tveggja ára og yngri
dvelja nú á leikskólum en áður.
Þessar tölulegu staðreyndir sýna
svo ekki verður um villst að leikskól-
inn gegnir stöðugt stærra hlutverki í
uppeldi og kennslu yngstu kynslóð-
arinnar. Mikill meirihluti barna ver
daglega meiri tíma með starfsfólki
leikskóla en með foreldrum eða öðrum
uppalendum. Ábyrgð leikskólanna er
því mikil og áríðandi að þar starfi gott
og velmenntað starfsfólk því börnin
eru framtíðin. Það er því afar gleðilegt
að sjá hversu ánægðir
foreldrar eru með starf-
semi leikskólanna í
landinu en mörg sveit-
arfélög framkvæma
reglulega viðhorfsk-
annanir meðal foreldra.
90-95% foreldra lýsa yf-
ir ánægju sinni með
þjónustu leikskólanna.
Sveitarfélögin geta ver-
ið stolt af slíkum nið-
urstöðum. Alltaf má þó
gera betur og mik-
ilvægt er að sveitarfélögin og aðrir
rekstraraðilar leikskóla hugi vel að
umhverfi barnanna og öryggi þeirra í
því vinnuumhverfi sem þeim er búið.
Á grundvelli laga um leikskóla frá
2008 hefur sambandið átt samstarf við
mennta- og menningarmálaráðu-
neytið um útgáfu öryggishandbókar
fyrir leik- og grunnskóla. Leitað var
sérfræðiráðgjafar Herdísar Storgaard
við þá vinnu sem nú er á lokastigi. Án
efa er unnt að bæta ýmis atriði í ör-
yggismálum leikskóla án mikils til-
kostnaðar, þótt sveitarfélögin haldi
mörg að sér höndum varðandi stærri
og kostnaðarsamari framkvæmdir í
ríkjandi árferði.
Samband íslenskra sveitarfélaga
tekur nú þátt í stefnumótunarvinnu til
að finna leiðir til þess að efla leik-
skólana, m.a. með því að auka áhuga á
leikskólakennaranámi og jafna hlutfall
karla og kvenna sem starfa á leik-
skólum. Það er áhyggjuefni að nýnem-
um í leikskólakennaranámi hefur
fækkað um 40% frá árinu 2007 og er
m.a. þörf á að kanna hvort lög sem
samþykkt voru árið 2008 um lengingu
kennaranáms hafi aukið á þetta
vandamál. Í aðdraganda þeirrar laga-
setningar taldi sambandið ástæðu til
þess að opna í ríkara mæli fyrir raun-
færnimat við inntöku í leikskólakenn-
aranámið og auka einnig möguleika
ófaglærðs starfsfólks með langa og
góða starfsreynslu til þess að sækja
sér styttri, hagnýta menntun sem gæfi
tiltekin starfsréttindi.
Full ástæða er samt til þess að
vekja athygli framhaldsskólanema og
atvinnuleitenda á því að leikskóla-
kennaramenntun er afar hagnýtt nám
sem veitir lögvarin starfsréttindi og
atvinnumöguleikar eru mjög góðir að
námi loknu. Sérstaklega vil ég hvetja
unga karlmenn til þess að íhuga þenn-
an valkost þegar þeir velja sér há-
skólanám. Reynslan sýnir að ungir
menn sem koma til starfa í leikskóla
meðfram námi í framhaldsskóla eru
líklegir til þess að sækja sér leikskóla-
kennaramenntun eftir jákvæða upp-
lifun af leikskólastarfinu. Sveitar-
félögin ættu því að kynna
leikskólastarfið betur fyrir bæði pilt-
um og stúlkum, hvetja leikskólastjóra
til þess að ráða karlmenn til starfa og
bjóða upp á kynningu í grunn- og
framhaldsskólum, t.a.m. í tengslum
við starfsfræðslu og starfskynningar í
efstu bekkjum grunnskóla.
Ég vil að lokum hvetja alla sem
koma að málefnum leikskólans á einn
eða annan hátt, til að halda degi leik-
skólans á lofti. Látum dag leikskólans
verða okkur hvatningu til að kynna
okkur það mikilvæga starf sem þar fer
fram.
Leikskólar gegna
stöðugt stærra
hlutverki í uppeldi
og kennslu
Eftir Halldór
Halldórsson
» Þá er aukning í
ásókn í þjónustu
leikskóla, en árið 1998
sóttu 69% barna á aldr-
inum 1-5 ára leikskóla
en það hlutfall er komið
upp í 82% árið 2010
Halldór Halldórsson
Höfundur er formaður Sambands
íslenskra sveitarfélaga.
Svo nefnist bók
sem kom út í sumar.
Þar er fjallað ítarlega
um einn ljótasta glæp
sem til er í okkar
samfélagi, – kynferð-
isbrot gegn börnum.
Þetta er þverfaglegt
rit samið af þeim sem
starfs síns vegna
koma að þessum mál-
um: Lögregla, lög-
menn, dómarar, læknar, hjúkr-
unarfræðingar, sálfræðingar,
félagsfræðingar og afbrotafræð-
ingar hafa sett bókina saman. Ný-
lega var haldin hér ráðstefna um
kynferðisbrot og þar kom fram í
máli innanríkisráðherra að kyn-
ferðisofbeldi væri ein stærsta ógn
við líf og heilsu barna og kvenna á
Íslandi í dag. Þessir glæpir og af-
leiðingar þeirra íþyngja þolendum,
einkanlega ef þeir leita sér ekki
hjálpar.
Á síðustu öld var helst ekki tal-
að um sifjaspell eða kynferðisbrot
gegn börnum, oftast nær stúlkum.
Yfir þeim hvíldi þagnarhula sem
forðast var að rjúfa. Tilkoma
Stígamóta breytti miklu og rauf
þessa bannhelgi.
Þangað leita nú marg-
ar konur sem hafa
orðið fyrir áföllum í
æsku, – oft áratugum
síðar. Þeim hefur skil-
ist að þögnin færir
þeim einungis meiri
vanlíðan og að hjá
Stígamótum er fengist
við afleiðingar hlut-
anna en ekki endilega
hvernig þeir gerðust.
Aukin umræða hefur
sýnt fólki fram á að
óhugnað kynferðisofbeldis gegn
börnum er hvarvetna að finna og
hann er oft nær en það grunar.
Jafnvel undir eigin þaki.
Lengi hafa þolendur sifjaspella
borið harm sinn í hljóði. Dætur
sem sæta nauðgunum feðra sinna,
systur sem eiga bræður sem níð-
ast á þeim og svo eru stjúpfeður,
frændur, afar og öll sú flóra sem
hægt er að hugsa sér. Sekt-
arkennd þolandans er oft mikil og
kemur í veg fyrir að hann segi frá.
Stundum reynir gerandinn að gera
þolandann háðan sér með gjöfum,
jafnvel peningum og þá finnst þol-
andanum að hann hafi samþykkt
óhæfuverkin fyrst hann veitti þeim
viðtöku. Svo er ekki því afbrotið er
alltaf á ábyrgð gerandans en ekki
þess sem fyrir því verður.
„Já, en ég lét þetta gerast,“
sagði kona sem ítrekað sætti
nauðgunum föður síns þegar hún
var barn og unglingur. Þar með
fannst henni hún vera samsek.
Hann beitti hana yfirleitt ekki lík-
amlegu ofbeldi, honum dugðu for-
tölur. Hún var barnið hans, hann
hafði valdið yfir henni og notfærði
sér það. Það er mikill misskiln-
ingur að nauðgun sé alltaf framin
með líkamlegu ofbeldi. Nauðgun
er að þvinga einhvern til kynlífs
sem vill það ekki en getur ekki
komist undan.
Það hefur sýnt sig að kynferð-
isbrot gegn börnum skapa alvar-
legan heilsufarsvanda í þjóðfélag-
inu ekkert síður en áfengi og
fíkniefni. Þessir viðbjóðslegu
glæpir marka djúp spor í sálarlíf
þeirra sem fyrir þeim verða. Eng-
inn verður samur á eftir en það er
aldrei of seint að leita sér hjálpar.
Góðar fréttir af þessum vettvangi
er nýtilkomin 25 milljóna króna
fjárveiting ríkisins til forvarna í
kynferðisbrotamálum. Reyndar
ótrúlegt að það skyldi ekki gerast
fyrr.
Ofbeldið þrífst í skjóli þagn-
arinnar. Þöggun í þessum málum
er óskastaða gerendanna. Þá geta
þeir haldið áfram athæfi sínu óá-
reittir. Þess vegna þarf að tala um
þessa glæpi. Saga Guðrúnar Ebbu
Ólafsdóttur hefur valdið vitund-
arvakningu og veitt þolendum
hjálp og von. Samtökin Blátt
áfram, Stígamót og Drekaslóð
hafa unnið kraftaverk í forvörnum
og í aðstoð við þolendur. Þeir sem
þangað leita hafa áttað sig á að
saga þeirra er ekki einsdæmi held-
ur sameiginleg reynsla mikils
fjölda sem stendur uppi sterkari
eftir að hafa unnið í sínum málum.
Hinn launhelgi glæpur
Eftir Jón M.
Ívarsson
Jón M. Ívarsson
» Það hefur sýnt sig að
kynferðisbrot gegn
börnum skapa alvar-
legan heilsufarsvanda í
þjóðfélaginu ekkert síð-
ur en áfengi og fíkniefni.
Höfundur er sagnfræðingur.
Móttaka aðsendra
greina
Morgunblaðið er vettvangur lifandi
umræðu í landinu og birtir aðsendar
greinar alla útgáfudaga.
Þeir sem vilja senda Morg-
unblaðinu greinar eru vinsamlega
beðnir að nota innsendikerfi blaðsins.
Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir
öryggi í samskiptum milli starfsfólks
Morgunblaðsins og höfunda. Morg-
unblaðið birtir ekki greinar sem einn-
ig eru sendar eru á aðra miðla.
Að senda grein
Kerfið er aðgengilegt undir Morg-
unblaðslógóinu efst í hægra horni
forsíðu mbl.is. Þegar smellt er á
lógóið birtist felligluggi þar sem lið-
urinn "Senda inn grein" er valinn.
Í fyrsta skipti sem innsendikerfið
er notað þarf notandinn að nýskrá
sig inn í kerfið. Ítarlegar leiðbeiningar
fylgja hverju þrepi í skráningarferlinu.
Eftir að viðkomandi hefur skráð sig
sem notanda í kerfið nóg að slá inn
kennitölu notanda og lykilorð til að
opna svæðið. Hægt er að senda
greinar allan sólarhringinn.
Nánari upplýsingar veitir starfsfólk
Morgunblaðsins alla virka daga í
síma 569-1100 frá kl. 8-18.
- nýr auglýsingamiðill
569-1100
finnur@mbl.is