Morgunblaðið - 20.02.2012, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 20. FEBRÚAR 2012
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Forystumennríkis-stjórnar-
innar, þau Jó-
hanna Sigurðar-
dóttir og Stein-
grímur J. Sigfús-
son, hafa bæði hafnað því að í
hæstaréttardómi í liðinni viku
um gengislán komi fram að
með lögum sem þau og aðrir
stjórnarliðar settu, nr. 151/
2010, hafi stjórnarskráin verið
brotin. Þetta er mjög sérstök
höfnun þegar horft er til þess
sem segir í dómnum.
Niðurstaða dómsins er að
samningsvextirnir skuli gilda
fyrir þá gjalddaga sem um
ræðir í málinu þar sem fulln-
aðargreiðsla hafði farið fram
og að fjármálastofnunin geti
ekki krafið lántakandann um
„viðbótargreiðslur vegna þeg-
ar greiddra vaxta aftur í tím-
ann“.
Þetta er niðurstaða Hæsta-
réttar þrátt fyrir ákvæði fyrr-
greindra laga um ákvörðun
vaxta aftur í tímann af geng-
islánum sem hafa verið dæmd
andstæð lögum. Um þetta
segir í dómnum:
„Með almennum lögum er
ekki unnt, með svo íþyngjandi
hætti sem á reynir í málinu, að
hrófla með afturvirkum hætti
við réttarreglum um efni
skuldbindinga og greiðslur
skulda frá því sem gilti þegar
til þeirra var stofnað og af
þeim greitt. Færi slíkt í bága
við þá vernd eignarréttinda
sem leiðir af 72. gr. stjórnar-
skrárinnar. Af þessum sökum
fá nefnd lög ekki haggað
þeirri niðurstöðu sem komist
er að í kafla IV hér að fram-
an.“ (Í kafla IV er fjallað um
vaxtagreiðslur aftur í tímann.)
Öllu skýrara getur þetta
ekki verið. Hæstiréttur dæmir
að þrátt fyrir ákvæði laga nr.
151/2010 um ákvörðun vaxta
aftur í tímann skuli samnings-
vextir gilda en ekki þeir sem
lögin kveða á um. Ástæðan
sem gefin er fyrir
því að fara ekki
eftir skýru ákvæði
laganna er að
ákvæðið fer í bága
við 72. gr. stjórn-
arskrárinnar.
Rétt er að vekja athygli á að
þetta er ekki í fyrsta sinn sem
ríkisstjórnin gefur ekkert fyr-
ir hæstaréttardóm. Hún lét
stjórnlagaþing til dæmis taka
til starfa þvert ofan í hæsta-
réttardóm og lét nafnbreyt-
ingu duga til að sniðganga
dóminn. En hvernig skyldi
standa á því að ríkisstjórnin
leyfir sér að hafa hæstarétt-
ardóma að engu og neitar að
þeir segi það sem augljóst er?
Ástæða þess að forystu-
menn ríkisstjórnarinnar neita
að skilja dóminn eins og hann
er skrifaður er hluti af spun-
anum sem ríkisstjórnin geng-
ur fyrir. Með því að neita að
samþykkja staðreyndir er
hægt að halda því fram að um
niðurstöðuna ríki ágreiningur
og túlkunin sé aðeins háð póli-
tísku mati. Stjórnarliðar segja
eitt, stjórnarandstæðingar
annað og þar með er málið að-
eins pólitískt bitbein þar sem
hver getur haft sína skoðun og
staðreyndir eru í besta falli á
reiki. Með þessu kemst ríkis-
stjórnin hjá því að játa á sig
mistök og telur sig þar með
ekki þurfa að bæta ráð sitt.
Hún hefur ekkert gert af sér
og getur því haldið áfram að
umgangast stjórnarskrána,
Hæstarétt eða aðrar stofnanir
ríkisins eins og henni hentar.
Hún gerir bara það sem henni
sýnist, neitar að nokkuð sé að
og dregur þjóðina með sér
lengra út í ógöngurnar.
Þetta er auðvitað blygðun-
arlaus ósvífni og misnotkun á
þeirri aðstöðu sem stjórnar-
flokkunum tókst að koma sér
í, en á meðan stjórnarliðar
láta sig hafa þetta getur al-
menningur lítið annað gert en
að bíða næstu kosninga.
Stjórnvöld stunda
ógeðfelldan spuna
gagnvart dómum
Hæstaréttar}
Hæstaréttardómar
hafðir að engu
Í nýrri skýrsluum sjávar-
útveg kemur fram
að framlag hans
til landsfram-
leiðslunnar, beint
og óbeint, sé um fjórðungur.
Ennfremur að um fimmta
hvert starf í landinu sé beint
eða óbeint til vegna sjáv-
arútvegsins.
Sjávarútvegur hefur oft
verið vanmetinn í hagtölum
hér á landi vegna
þess að ekki hefur
verið litið til þess
að um grunn-
atvinnuveg er að
ræða. Þessar nýju
tölur gefa mun betri mynd af
þýðingu greinarinnar.
Þær sýna um leið hvílíkt
hættuspil stjórnvöld hafa lagt
út í með tilraunum til að kippa
rekstrargrundvellinum und-
an fyrirtækjum í greininni.
Vægi sjávarútvegs
hefur lengi verið
vanmetið hér á landi}
Fjórðungur framleiðslunnar
E
nn einu sinni ríkir óvissa í banka-
kerfinu. Eftir að Hæstiréttur
felldi úr gildi afturvirka lagasetn-
ingu frá 2010 um að vextir á er-
lendum gengislánum skyldu mið-
ast við óverðtryggða bankavexti Seðlabankans
er allt í loft upp.
Ég heyrði sögu af bankastarfsmanni sem
hafði unnið við að endurreikna erlendu húsnæð-
islánin myrkranna á milli síðustu misserin; hon-
um féllust hendur þegar dómurinn féll og hann
fór með félögum sínum beint á næsta bar. Í
fyrsta viðtalinu eftir að dómurinn féll hafði
Steingrímur J. Sigfússon fjármálaráðherra helst
áhyggjur af þessum hópi manna, að það yrði svo
mikil vinna fyrir bankana að reikna þetta út aft-
ur.
Hann nefndi ekki einu orði, að í dómnum fel-
ast hugsanlega stórkostleg tíðindi fyrir heila kynslóð, sem
fjármagnaði kaup á húsnæði og bifreiðum með erlendum
lánum og hefur horft á þau í angist og skelfingu vaxa sér yf-
ir höfuð.
Orri Páll Ormarsson átti viðtal við Sigurð Hr. Sigurðsson
í Sunnudagsmogganum, en Sigurður höfðaði málið gegn
Frjálsa fjárfestingabankanum út af gengistryggðu húsnæð-
isláni sem á kannski eftir að verða eitt frægasta lán Íslands-
sögunnar. Þar sagði Sigurður að þetta hefði verið réttlæt-
ismál:
„Við erum auðvitað hæstánægð með niðurstöðuna en
ekki síður að hún sé fordæmisgefandi fyrir aðra. Það hefði
verið óþægilegt að sitja uppi með niðurstöðu
sem væri bara góð fyrir okkur hjónin en ekki
aðra. Ég tek samt skýrt fram að ég lít ekki svo á
að við höfum fengið afskriftir eða ívilnun, eins
og stjórnmálamennirnir kalla það. Þetta er
þvert á móti leiðrétting. Okkur var gert að
borga meira en okkur bar.“
En það á eftir að koma í ljós hversu fordæm-
isgefandi dómurinn er að mati bankanna, sem
eiga eflaust eftir að draga lappirnar. Og furðu-
legast af öllu er að þessi atburðarás eigi sér stað
í ársbyrjun 2012. Nú hefur þjóðin horft upp á
fjölskyldur og fyrirtæki sökkva í skuldafen í
rúmlega þrjú ár frá bankahruni. En svo virðist
sem aldrei eigi að fást neinn botn í málið – engin
viðspyrna. Stjórnvöld eru upptekin við allt ann-
að en að knýja fram svörin sem allir bíða eftir.
Enda var Axel Kristjánsson lögmaður gagnrýn-
inn í aðsendri grein á laugardag og hitti naglann á höfuðið:
„Það er löngu kominn tími til að þessi ríkisstjórn setji þau
mál, sem brenna á fólki og fyrirtækjum í landinu, í forgang
og slái lýðskrumsverkefnum sínum á frest.“
Hvernig í ósköpunum stendur á því, að stjórnvöld hafa
enn ekki kveðið á um að þessi mál fái flýtimeðferð í dóms-
kerfinu!? Óvissan gengur ekki aðeins nærri fjölskyldum í
landinu og heldur þeim á milli vonar og ótta, heldur einnig
öllum þeim sem burðast við að standa í atvinnurekstri.
Hvernig á að vera hægt að gera framtíðaráætlanir, þegar
óljóst er hvað þú skuldar eða hversu háir vextirnir eru!
pebl@mbl.is
Pétur
Blöndal
Pistill
Óþolandi óvissa
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
B
iðlisti við líknardeildina
í Kópavogi hefur lengst
eftir að líknardeildinni
á Landakoti var lokað
6. febrúar síðastliðinn
vegna niðurskurðar og hún sam-
einuð líknardeildinni í Kópavogi.
Níu rúm voru á Landakoti og átta
eru í Kópavogi og fjölgar þeim ekki
fyrr en gerðar hafa verið endur-
bætur á húsnæðinu í vor. Eins og
staðan er nú hefur því plássum á
líknardeild Landspítalans fækkað
tímabundið um níu.
Fjögur pláss opnuð í apríl
„Við erum bara með átta einbýli
og höfum ekki getað tekið á móti
fleirum. Við reiknum með því að
opna fjögur ný pláss um miðjan apr-
íl eftir stækkunina,“ segir Dóra
Halldórsdóttir, deildarstjóri líkn-
ardeildarinnar í Kópavogi.
Með sameiningunni verður rúm-
um á líknardeild raunar fækkað til
frambúðar því einungis verða opnuð
fjögur ný pláss eins og fyrr segir á
líknardeildinni í Kópavogi eftir end-
urbætur og breytingar sem unnið er
að á húsnæði deildarinnar.
Ríkið þarf þó ekki að bera neinn
kostnað af breytingum og stækkun
líknardeildarinnar í Kópavogi við
sameininguna þar sem Oddfellow-
reglan á Íslandi hefur tekið að sér
að framkvæma og kosta nauðsyn-
legar breytingar. Framlag Oddd-
fellowa er stórt í sniðum og felst í
sjálfboðavinnu og rausnarlegum
fjárstuðningi. Fram hefur komið að
áætlað er að kostnaður við breyt-
ingar á húsi líknardeildarinnar sem
mun hýsa legudeild verði 51 milljón
króna og kostnaður við hús þar sem
verður dag- og göngudeild verði 50
milljónir króna. Gert er ráð fyrir að
öllum framkvæmdum verði lokið 1.
október næstkomandi.
Oddfellowreglan hefur reglulega
lagt líknardeildinni í Kópavogi lið.
Hún hóf starfsemi árið 1999 fyrir til-
stuðlan Oddfellowreglunnar sem
hefur verið bakhjarl deildarinnar
allar götur síðan.
Lokað fyrr en búist var við
„Líknardeildinni var lokað fyrr en
búist var við en slíkt gerist oft þegar
búið er að taka slíka ákvörðun því
þá fer fólk að horfa í kringum sig og
starfsfólki fækkar smátt og smátt,“
segir Dóra.
„Það eru fleiri á biðlista hjá okkur
núna en voru fyrir mánuði. En það
koma alltaf tímabil þar sem eru
toppar á biðlistanum og á öðrum
tímum eru fáir en núna hefur bið-
listinn lengst sem er eðlilegt vegna
skerðingarinnar á þessum plássum.“
Ástandið er slæmt á Landspít-
alanum um þessar mundir, ekki síst
vegna árstíðabundinna sjúkdóma.
Mjög margir sjúklingar liggja inni á
deildum spítalans og mikið hefur
verið um yfirinnlagnir á deildum.
Þegar svo háttar til eru biðlistarnir
yfirleitt lengri en ella hjá líkn-
ardeildinni í Kópavogi að sögn
Dóru.
Gripið var til ráðstafana vegna
yfirvofandi lokunar líknardeild-
arinnar á Landakoti og hætt að taka
á móti sjúklingum vegna líknarþjón-
ustu og eingöngu lagðir inn sjúk-
lingar sem voru að bíða eftir að
komast inn á hjúkrunarheimili. Eft-
ir lokun deilarinnar fengu flestir
þeirra legupláss á nýju hjúkrunar-
deildinni. Þar eru sjúklingar sem
eru með tilbúið vistunarmat og bíða
eftir að pláss losni á hjúkrunarheim-
ili. Einn sjúklingur beið eftir að geta
lagst inn á líknardeildina í Kópavogi
og var fluttur þangað skömmu áður
en deildinni á Landakoti var lokað.
Biðlistinn á líknar-
deild hefur lengst
Morgunblaðið/Sigurgeir S.
Líknardeild Átta rúm eru á líknardeildinni í Kópavogi en níu voru á Landa-
koti og fjölgar ekki rúmum í Kópavogi fyrr en eftir endurbætur í vor.
Við lokun líknardeildarinnar á
Landakoti var þar opnuð ný
hjúkrunardeild og er reiknað
með að fljótlega verði þar kom-
in í notkun 18 til 20 rúm.
Nokkrir þeirra sjúklinga sem
voru á líknardeildinni sem var
lokað voru fluttir yfir á hjúkr-
unardeildina. Hjúkrunardeildin
er ætluð sjúklingum sem lokið
hafa meðferð og endurhæfingu
á Landspítalanum, eru með gilt
vistunarmat og bíða var-
anlegrar vistunar á hjúkr-
unarheimili, samkvæmt upplýs-
ingum Landspítalans.
Allt að 20
rúm í notkun
HJÚKRUNARDEILD OPNUÐ
Hjúkrunardeild hefur verið opnuð á
Landakoti þar sem líknardeildin var.
Morgunblaðið/Ómar