Morgunblaðið - 24.07.2012, Qupperneq 2

2 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. JÚLÍ 2012
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík. Sími 5691100 Fréttir Guðmundur Sv. Hermannsson, Sigtryggur Sigtryggsson, ritstjorn@mbl.is Viðskipti Agnes Bragadóttir, vidskipti@mbl.is Menning Pétur Blöndal menning@mbl.is Íþróttir Víðir
Sigurðsson sport@mbl.is mbl.is Guðrún Hálfdánardóttir, Sunna Ósk Logadóttir netfrett@mbl.is, Smartland Marta María Jónasdóttir, smartland@mbl.is Umræðan | Minningar | Bréf til blaðsins mbl.is/sendagrein Prentun Landsprent ehf.
Viðar Guðjónsson
vidar@mbl.is
Frumniðurstöður í rannsókn á sand-
síli benda eindregið til þess að sandsíli
fitni ekki sökum samkeppni um fæðu í
sjónum. Líklegasti sökudólgurinn er
makríll sem er nýgenginn inn á Ís-
landsmið. Svo segir Erpur Snær
Hansen, líffræðingur og sviðsstjóri
vistfræðirannsókna hjá Náttúru-
fræðistofnun Íslands.
Sandsíli hefur fækkað mikið á und-
anförnum árum við strendur Íslands.
Nú er svo komið að lítið er eftir af
sílinu sem er meðal annars fæða
lunda sem hefur átt erfitt uppdráttar.
„Það eru tvær tilgátur í gangi um
það af hverju sandsíli hefur fækkað.
Önnur gengur út á samkeppnina. Það
er að makríll sé að borða, bæði fæðu
sandsílisins og sandsílið sjálft. Eins að
stóri ýsuárgangurinn frá árinu 2003
hafi étið svo mikið af sandsílis-
hrognum. Hin tilgátan er sú að átu-
magn breytist með hlýrri sjó. Fyrir
vikið verði sílið rýrara,“ segir Erpur.
,,Frumniðurstöður okkar sýna að
sandsílið sé ekki að fitna. Fyrir því er
einföld ástæða og það er skortur á átu
í sjónum. Þar af leiðandi er einhver
annar að éta rauðátuna og líklegasti
sökudólgurinn er makríll,“ segir
Erpur.
Að sögn Erps er makríll sá fiskur
sem borðar hvað mest af sandsíli í
Norðursjó. ,,Hann étur hins vegar
fjölbreytta fæðu og þar á meðal einnig
rauðátu. Þar sem sílin sem við höfum
fengið eru svo mögur þá gefur það til
kynna að makríllinn sé að borða rauð-
átuna frá sandsílunum,“ segir Erpur.
Margt bendir til þess að koma mak-
ríls hafi víðtæk áhrif á fæðukeðjuna.
Rannsókn sýnir til að mynda að súla
étur nú makríl í stað sandsílis.
Rauðáta í makrílskjaft
 Frumniðurstöður rannsóknar sýna að sandsíli verður af
rauðátu sem er aðalfæða þess  Makríll sökudólgurinn
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Étin Sandsíli er ein aðalfæða ýmissa
fuglategunda. Hér sést kría með síli.
Tæplega 14 þúsund manns fengu of-
greitt frá Tryggingastofnun á síð-
asta ári og munu þar af leiðandi
verða krafðir um endurgreiðslu
hinna ofgreiddu bóta. Af þessum
hópi voru níu þúsund sem fengu
innan við 100 þúsund krónur of-
greiddar. Þetta er á meðal þess sem
fram kemur í fréttatilkynningu sem
Tryggingastofnun sendi frá sér í
gær.
Samkvæmt upplýsingum sem
fengust frá Tryggingastofnun hefst
innheimta krafna þann 1. septem-
ber en hinsvegar verða inneignir
hjá stofnuninni greiddar þann 3.
ágúst næstkomandi.. „Innheimtan
fer í rauninni ekki í gang fyrr en 1.
september en fólk fer að fá bréfin
núna. Fólk getur líka samið um
endurgreiðslur við okkur,“ segir
Hildur Björg Hafstein, vefkynning-
arfulltrúi hjá Tryggingastofnun.
Tæplega 29 þúsund inneignir
Þá eiga tæplega 29 þúsund
manns inneign hjá Tryggingastofn-
un vegna vangreidds lífeyris eða
bóta. Heildarfjöldi lífeyrisþega er
um 46 þúsund manns og miðað við
ofangreindar tölur eiga því 63 pró-
sent þeirra inneign hjá Trygginga-
stofnun, 30 prósent þeirra skulda
stofnuninni vegna ofgreiðslna en
einungis sjö prósent þeirra eru með
engan mismun.
„Það sem við sjáum í samanburði
milli ára 2009, 2010 og 2011 er að
þeim hefur fjölgað sem eru með of-
eða vangreiðslur undir 100 þús. kr
(sem við teljum innan vikmarka),
2009 voru þeir um 30.800, 2010 voru
þeir um 30.900 en 2011 um 32.800
talsins. Þetta gefur vísbendingu um
vandaðri tekjuáætlun lífeyrisþega
og að samtímaeftirlit okkar, sem
gerir lífeyrisþegum viðvart ef mis-
ræmi er að koma í ljós, hefur eflst,“
segir í svari Tryggingastofnunar við
fyrirspurn Morgunblaðsins vegna
ofgreiddra bóta. skulih@mbl.is
Fjórtán þúsund manns
fengu ofgreiddar bætur
 Einungis sjö prósent lífeyrisþega fengu réttar greiðslur
Guðni Einarsson
Ingvar P. Guðbjörnsson
Upptök eldsvoða í fimm íbúða húsi á
Tálknafirði á sunnudagskvöld eru
rakin til eldamennsku í einni íbúðinni.
Allt er ónýtt í íbúðinni þar sem eld-
urinn kviknaði. Fjögurra manna fjöl-
skylda, par með sjö og átta ára börn,
bjó í íbúðinni. Þau eru af pólskum ætt-
um en hafa búið og starfað á Tálkna-
firði. Fjölskyldan missti nær allt sitt í
brunanum.
Í húsinu bjó önnur fjögurra manna
fjölskylda, par með tveggja og fjög-
urra ára börn, og eru þau ættuð frá
Perú. Reykur komst í íbúð þeirra. Þá
bjó einstaklingur í einni íbúðinni, tveir
í annarri en íbúar í fimmtu íbúðinni
eru að heiman í sumar, að sögn Pálínu
Hermannsdóttur, fulltrúa Rauða
krossins í V-Barðastrandarsýslu.
Eldurinn náði í klæðningu á húsinu
og upp í þakrennur. Gríðarlegur hiti,
eldur og reykur myndaðist. Pálína
sagði að aðrar íbúðir í húsinu en sú
sem eyðilagðist hefðu orðið fyrir sót-
og reykskemmdum. Rýma þurfti allar
íbúðirnar í húsinu. Fólkið sem þar bjó
hefur allt fengið húsaskjól a.m.k.
tímabundið. Pálína sagði að fjölskyld-
urnar tvær hefðu fengið húsnæði til
bráðabirgða í gegnum vinnuveit-
endur sína. Einstaklingarnir fengu
inni hjá vinum og ættingjum.
Allir hjálpa til
Rauði krossinn í Vestur-Barða-
strandarsýslu hefur aðstoðað fjöl-
skylduna sem missti allt sitt í brun-
anum og einnig fjölskylduna sem
þurfti að flytja úr íbúð sinni vegna
reykskemmda. Útvega þurfti fólkinu
föt, hreinlætisvörur og mat, auk þess
að veita því stuðning. Fólkinu sem
missti allt sitt var boðið í mat á veit-
ingastað á Tálknafirði í fyrrakvöld.
Einnig var farið með það í verslun og
keyptar vistir til að taka með í hús-
næðið sem það fékk.
„Það er mikil samstaða og það eru
allir að gera eitthvað til að hjálpa
þeim. Mér finnst þau standa sig ótrú-
lega vel,“ sagði Pálína. „Það er búið
að færa þeim fatnað og börnunum
leikföng. Það skiptir mestu máli að
þau komust heil frá þessu og að eng-
inn slasaðist.“
Pálína sagði að von væri á meiri
fatnaði handa fólkinu í dag. Aðstoðin
hefur verið innan þess ramma sem
Rauði krossinn vinnur eftir en form-
leg söfnun til styrktar fólkinu er ekki
hafin, að sögn Pálínu.
Fjölskylda missti aleiguna
Eldsvoði Slökkviliðsmenn á Tálknafirði í baráttu við eldinn í fyrrakvöld. Íbúðin stórskemmdist.
 Eldsvoði í fjölbýlishúsi á Tálknafirði  Allt innbú ónýtt í íbúð fjögurra manna fjölskyldu
 Íbúð annarrar fjölskyldu fylltist af reyk  Rauði krossinn og fleiri hafa komið fólkinu til hjálpar
Ljósmynd/Olga Rannveig Bragadóttir
Rauðáta er meðal algengustu
svifdýra í Norður-Atlantshafi. Á
vorin og sumrin er magn svif-
dýranna í hámarki. Makríll kom
inn í íslenska lögsögu um tveim-
ur mánuðum fyrr árið 2010 en
2009. Talið er að hann hafi verið
að elta æti inn á Íslandsmið.
Samkvæmt rannsókn Hafrann-
sóknastofnunar var um 1,1 millj-
ón tonna af makríl í íslenskri
lögsögu árið 2010. Á þeim
þremur til fjórum mánuðum
sem hann er við Íslands-
strendur þyngist hann um 59%.
Algengasta
svifdýrið
MAKRÍLL ELTIR RAUÐÁTU
Alls sáust 614 selir í selatalning-
unni miklu sem fram fór á Vatns-
nesi og Heggstaðanesi í Húnaþingi
vestra á sunnudaginn var. Í fyrra
voru taldir 1.033 selir. Þetta var í
sjötta sinn sem talningin fór fram
frá 2007.
„Ég tel að veðrið á sunnudag hafi
átt sinn þátt í útkomunni,“ sagði
Sandra M. Granquist, dýraatferl-
isfræðingur hjá Selasetrinu á
Hvammstanga, sem hélt utan um
talninguna. „Venjulega hefur verið
gott veður en nú var bæði mikil úr-
koma og hvasst.“ Hún sagði að hafa
þyrfti í huga að hér væri einungis
um eina talningu að ræða, fara
þyrfti oftar yfir svæðið til þess að fá
raunsanna mynd af selafjöldanum.
„En þetta er vísbending og talan
er lægri en í fyrra,“ sagði Sandra.
„Það þarf þó ekki endilega að þýða
að það hafi fækkað í stofninum.“
Fjörutíu talningarmenn tóku þátt
í talningunni og fóru þeir um gang-
andi, ríðandi og siglandi.
Gerð er selatalning úr flugvél á
tveggja til þriggja ára fresti. Þá eru
gjarnan farnar þrjár flugferðir og
vanir talningarmenn telja.
gudni@mbl.is
Mun færri selir sáust í
talningu nú en í fyrra
Morgunblaðið/Einar Falur
Jarðskjálfta-
hrina með upp-
tök 27-33 km
austsuðaustur af
Grímsey varð
upp úr kl. 19.45 í
gærkvöldi.
Stærsti skjálftinn
mældist 3,7 stig á
jarðskjálftamæl-
um Veðurstof-
unnar. Flestir
hinna skjálftanna voru um og yfir
tvö stig samkvæmt töflu á heima-
síðu Veðurstofunnar.
Einar Kjartansson, jarðeðl-
isfræðingur hjá Veðurstofunni,
sagði að skjálftar af þeirri stærð-
argráðu sem mældust við Grímsey í
gærkvöldi yrðu á 1-2 mánaða fresti.
Hrinan hefði því ekki verið óvenju-
leg. Hann taldi líklegt að einhverjir
hefðu fundið fyrir stærsta skjálft-
anum en sagði að ekki bærust
margar ábendingar þegar jörð
skylfi við Grímsey. Eyjarskeggjar
væru slíku vanir.
Kipptu sér ekki upp
við 3,7 stiga skjálfta
Grímsey Oft jarð-
skjálftar.