Helgafell - 01.04.1943, Qupperneq 87

DÝRTÍÐARMÁLIN
223
tilkostnaður þeirra hefur ekki aukizt aS
sama skapi, nema aSkeypt vinna, sem
taliS er aS hafi veriS 5 falt dýrari s.l.
ár en fyrir stríS. Þetta á þó aSeins viS
peningagreiSslur fyrir aSkeypta vinnu,
því aS sá hluti launanna, er bændur
hafa greitt meS fæSi og húsnæSi, hefur
vitanlega ekki hækkaS neitt svipaS
þessu, og loks má geta þess, aS ein-
ungis um /3 af vinnu viS landbúnaS
er aSkeypt vinna. LaunagreiSslur
bænda um sláttinn s.l. sumar hafa
veriS gerSar mjög aS umtalsefni. Ég
hygg, aS þaS muni sennilega of í lagt,
aS áætla þær 6 milljónir króna á öllu
landinu, og er þá ljóst, aS þær nema
aSeins litlum hluta af því fé, sem
bændum verSur greitt úr ríkissjóSi í
verSbætur á útfluttar afurSir, sam-
kvæmt hinni fyrrnefndu þingsályktun-
artillögu frá 31. ágúst 1942.
í umræSunum um dýrtíSarmálin
voru öll rök gagnslaus. Flokkarnir
vildu ekki leysa máliS. AS vísu hét
AlþýSuflokkurinn breytingartillögum
stjórnarinnar fylgi, ef tryggt væri, aS
engin launaskerSing kæmi til greina
og óskaSi yfirlýsingar frá stjórninni þar
um. Sú yfirlýsing var ekki gefin, og
breytingatillögur þeirra AlþýSuflokks-
manna féllu eins og tillögur stjórnar-
innar.
Nokkurrar eftirvæntingar virtist gæta
meSal þingmanna um þaS, hvort
stjórnin segSi af sér, ef tillögur hennar
yrSu felldar, eSa hvort þing yrSi rofiS.
Létu sumir þingmenn á sér skilja, aS
endurkosning ríkisstjóra væri vafasöm
ef svo yrSi gert, og víst er um þaS, aS
kosning ríkisstjóra fór ekki fram fyrr
en 17. apríl, er sýnt var aS ekki var
þörf sérstakra refsiaSgerSa út af tiltækj-
um þeirrar stjórnar, er ríkisstjóri hafSi
faliS aS fara meS völd.
Því fer fjarri, aS þingmenn vildu al-
mennt aS stjórnin færi, þótt hitt væri
jafn augljóst, aS margir vildu gera
henni sem mestan vansa. Þegar langt
var komiS 2. umræSu um dýrtíSar-
frumvarpiS í neSri deild, báru 6 þing-
menn úr Framsóknarflokknum og
SjálfstæSisflokknum fram breytingatil-
lögur viS ákvæSin í síSari tillögum
stjórnarinnar, er fjölluSu um kaupgjald
og verSlag. Þessar tillögur tóku í engu
fram tillögum fjárhagsnefndar, nema
síSur sé, hafi þær veriS bornar fram
sem lausn á dýrtíSarmálinu. Þær gengu
undir nafninu ,,fri3artillögurnar“, því
aS flutningsmenn létu í veSri vaka, aS
stjórnin,mundi una þeim betur en til-
lögum fjárhagsnefndar. Þetta reyndist
og rétt, því aS fjármálaráSherra lýsti
yfir því fyrir hönd stjórnarinnar, aS
hún teldi þær viSunandi, skömmu áSur
en gengiS var til atkvæSa. Ég lýsti því
yfir fyrir mína hönd, aS ég teldi til-
lögurnar óviSunandi og markaSi sér-
stöSu mína. Tillögur þessar hlutu at-
kvæSi Framsóknarmanna, en eigi ann-
arra SjálfstæSismanna en flutnings-
mannanna, og voru því felldar. Kom
í ljós daginn eftir, aS sjálfstæSis-
mennirnir, er aS þeim stóSu, voru
mjög vonsviknir og töldu sig hafa haft
orS formanns flokksins fyrir því, aS
þær hlytu nægjanlegt fylgi flokksins,
ej stjórnin fengist til aS lýsa yfir því
óSur en til atkvæSa kæmi, aS hún teldi
tillögurnar viSunandi lausn. Þessi dul-
búna vantraustsbrella tókst ,,eftir
áætlun“.
Tillögur fjárhagsnefndar voru sam-
þykktar í öllum meginatriSum, og
helztu breytingarnar, er frumvarpiS tók
í efri deild, voru þær, aS 3 milljónir
skyldu renna til eflingar alþýSutrygg-
ingunum í staS þess aS stofna atvinnu-
tryggingasjóS. Sækja skyldi um leyfi
BúnaSarfélags íslands til aS lækka af-