Helgafell - 01.04.1943, Síða 90

226
HELGAFELL
rannsókn á því atriði fer fram. Ég sé
ekkert ranglæti í því, þótt þeir atvinnu-
rekendur, sem hafa grætt á dýrtíðinni
og verðbólgunni, yrðu látnir greiða
nokkurt fé, til þess að gera þaupmátt
gróða síns meiri gagntiart tiinnuafli, og
á þetta jafnt tiið attiinnureþendur í stieit
og tiið sjó.
III. Þar sem skattatillögur voru
felldar, allar nema verðlækkunarskatt-
urinn, var stórlega dregið úr allri við-
leitni til þess að hefta verðbólguna. Þar
við bætist, að svæft var í nefnd frum-
varpið um skerpt eftirlit með framtöl-
um manna um land allt og sérstaka
dómara í skattamálum í hverjum fjórð-
ungi. Ef vel hefði átt að vera, var einn-
ig full þörf á, að sett hefðu verið lög um
nafnskráningu verðbréfa og sparisjóðs-
bóka. Þar sem ekkert af þessu var sett
í lög, er augljóst, að mjög mikið fjár-
magn er algerlega lausbeizlað og getur
því haldið við sömu ólgu í verðlagi og
verið hefur, sprengt upp verð á húsum,
jörðum og yfirleitt öllum vörumoggæð-
um, sem hægt er að kaupa. Þetta fjár-
magn er því hættulegur þrándur í götu
öllum raunhæfum ráðstöfunum gegn
dýrtíð og verðbólgu.
IV. Það skilyrði var sett í dýrtíðar-
lögunum, að stjórnin skyldi leita sam-
þykkis Búnaðarfél. ísl., ef hún vildi
nota heimildina um að lækka mjólk í
kr. 1.30 lítr. og kindakjöt í kr. 4.80 í
heildsölu, enda þótt verðbætur kæmu á
móti úr ríkissjóði, eftir þeim reglum, er
fyrr greinir. Vegna ummæla ýmissa
forvígismanna bænda á Alþingi, var
ástæða til að ætla, að þetta samþykki
yrði torfengið. Gat þá svo farið, að rík-
isstjórninni yrði meinað að lækka dýr-
tíðina, svo að nokkurt gagn yrði í, ef
svo ólíklega bæri við, að bændur eða
fulltrúar þeirra, skyldu bregða fæti fyr-
ir tilraun til að lækka kostnað þeirra
sjálfra og annarra atvinnurekenda við
aðkeypt vinnuafl, enda þótt sú tilraun
væri þeim beinn gróði, þar sem lækk-
un verðsins var þeim að kostnaðarlitlu,
en verðgildi innstæðna þeirra hjá ríkis-
sjóði (verðuppbætur á afurðir 1941 og
1942) mundi hins vegar aukast því
meir gagnvart vinnuafli, sem vísitalan,
og þar með kaupið, lækkaði meira.
Slík synjun af hálfu Búnaðarfélagsins
gat því haft alvarlegar afleiðingar. í
fyrsta lagi hærri vísitölu í sumar og
því hærra kaupgjald í vegavinnu og
kaupavinnu, er aftur hefði í för með
sér hærra afurðaverð í haust og nýja
dýrtíðaröldu, eða aukin framlög úr rík-
issjóði til að bægja henni frá. í öðru
lagi skapaðist sú hætta, að ýmsar grein-
ar sjávarútvegsins þyldu ekki óbreytta
eða lítt breytta dýrtíð, þegar afli yrði
tregari að lokinni vertíð. Síldarútveg-
urinn var einkum settur í þá hættu, að
öðru óbreyttu.
Þá má enn geta þess, að óveruleg
lækkun á kjöti mundi draga úr líkum á
því, að hinar miklu birgðir af saltkjöti
seldust. Ég tel sennilegt, að í marz hafi
legið óselt í landinu sem nam ca. 2000—
2500 tunnum umfram það, sem venju-
legt er, að seljist eftir þann tíma. Ef
þetta kjöt selst ekki, verður það mikill
útgjaldaauki fyrir ríkissjóð. Því miður
hefur Búnaðarfélagið beitt synjunar-
valdi sínu að nokkru leyti, svo sem
kunnugt er.
V. Þá er það enn eitt ákvæði dýr-
tíðarlaganna, að 6 manna nefndin skuli
taka tillit til þess verðs, sem fæst fyrir
útfluttar afurðir ársins 1943, er hún á-
kveður verð landbúnaðarafurða á inn-
lendum markaði. Mér virðist óhugsan-
legt, að nefndin geti vitað um verð út-
útflutningsafurða fyrir 15. ágúst, áður
én kunnugt er, hve mikið magn þurfi
að flytja úr landi, t. d. af kjöti, en slíkt