Helgafell - 01.04.1943, Síða 114

250
HELGAFELL
vill, að Gagnfræðaskóla Reykvíkinga hefðu ver-
ið veitt þessi réttindi. Samt er sá skóli einnig
stofnaður sem einkaskóli og er það enn að form-
inu, þó að bærinn standi nú mestan straum af
honum fjárhagslega. Afstaða gagnfræðaskólanna
til sérskólanna og menntaskólanna er úrlausnar-
efni, sem hér verður ekki rætt. I þessu tilfelli
átti Verzlunarskólinn forgangsrétt að stúdents-
prófi, vegna þess, að hann er eldri skóli, vegna
þess, að námsár hans eru fleiri og vegna þess,
að hann er sérskóli í þeim greinum, sem sjálf-
sagt var að taka fyrir í nýrri lærdómsdei.ld. Það
er fjarstæða að nokkuð sé því til fyrirstöðu
að veita einkaskóla stúdentsprófsréttindi, ef
hann fullnægir tilsettum námskröfum. Þetta er
algengt um allan heim. í Danmörku eru starf-
andi 12 einkaskólar, sem eru menntaskólar með
stúdentsprófsréttindum. í Finnlandi er 71 slíkur
einkaskóli með stúdentsprófsréttindum. í Prúss-
landi 212 á móti 352 ríkisskólum, í Hollandi 40
einkaskólar á móti 49 ríkisskólum og 79 héraðs-
skólum í einni grein menntaskólanna. í Bret-
landi eru margir menntaskólar einkaskólar með
slíkum réttindum, og svona mætti lengi telja.
Ég hef aldrei Jagt neina megináherzlu á
það út af fyrir sig, að verzlunarskólamenn hétu
stúdentar. Ég hef lagt höfuðáherzlu á hitt, að
þeir fengju aðgang að þeirri framhaldsmennt-
un, sem bezt er til í landinu við þeirra hæfi,
hvort sem hún fer fram í framhaldsdeild Verzl-
unarskólans, Viðskiptaháskóla eða Háskóla.
Verzlunarskólinn knýr engan til þess að taka
stúdentspróf sín og krefst hárrar lágmarks-
einkunnar til setu í lærdómsdeild. Ég býst ekki
við því, að stúdentar Verzlunarskólans verði
margir um sinn, en ég óttast ekki, að þeir
,,lækki menntastig** Háskólans. Nú þegar eru í
Háskólanum, bæði við laga- og íslenzkunám,
verzlunarskólamenn, sem lokið hafa utanskóla-
stúdentsprófi, en aldrei setið í öðrum framhalds-
skóla en Verzjunarskólanum, og þó tekið góð
próf og ekki þurft að eyða til þeirra lengri
tíma en gert er ráð fyrir í lærdómsdeild Verzl-
unarskólans. Ymsir verzlunarskólamenn hafa
einnig farið utan, og verzlunarskólapróf þeirra
hafa verið tekin gild til inngöngu í erlenda
verzlunarháskóla og háskóla.
Mér þykir það undarlegt og ótrúlegt, ef það
skyldi nú eiga mikil ítök í ungum menntamönn-
um, að geta ekkj unt öðrum jafnöldrum sínum
að keppa til sömu mennta og sama frama og
þeir hafa áður öðlazt fyrir dugnað sjálfra sín og
atbeina þjóðfélagsins. Ég veit ekki, hvaðan
runnin er þess háttar réttlætiskennd, að þeir,
sem nú eru stúdentar eða geta orðið það með
takmarkaðri aðgöngu að tveimur skólum, eigi
einir að sitja að öllu háskólanámi, hversu mik-
ið, sem það er víkkað yfir verksvið nýrra stétta
og starfa. Ég veit að vísu, að ekki geta menn
ótakmarkað orðið stúdentar. Ég óttast samt ekki
stúdentafjöldann, ef vandað er til skólanna og
höfð skynsamleg fjölbreytni þeirra. Ég held,
að allir eigi að hafa jöfn réttindi til þess að
reyna sig til náms, en enginn þeirra nein for-
réttindi, önnur en gáfur sínar, dugnað og mann-
kosti. Ég vil gjarnan, að Verzlunarskólamönn-
um verði gefinn kostur á að njóta sín út yfir
svið verzlunarprófsins. Ég held, að í framtíðinni
muni margt gott geta hlotizt af nánara sam-
bandi en nú er milli manna hins hagnýta lífs
og fræðalífsins og af auknum menntaskyldleika
þeirra. Þeir eiga að læra að virða hver annan
og vinna saman. Þeir eiga að læra að bera
virðingu fyrir vísindunum vegna vísindanna og
fyrir frelsi þeirra og hagnýtu gildi í senn. Og
þeir eiga einnig að vita það, að gildi allra
vísinda er fyrst og fremst fólgið í lífsgildi þeirra,
í mætti þeirra til þess að gera mennina góða
og sterka og starfshæfa í þjónustu andlegs og
hagnýts lífs.
Vilhj. Þ. Gíslason.
Eru íslendingasögurnar
á íslenzku?
Herra Halldór Hajldórsson,
menntaskólakennari, Akureyri.
Þér hafið beint til mín svari í síðasta hefti
,,Helgafells“ út af þætti mínum: ,,Eru Passíu-
sálmarnir ortir á hollenzku?** — þar sem ég að
vísu ,,veittist að“ yður, eins og þér réttilega
segið, mér ókunnum manni að öðru en góðri
afspurn. Þér gerið heldur lítið úr gildi greinar
minnar, og fæst ég ekki um það. Þér teljið og,
að mér hafi mistekizt að vera fyndinn, en þetta
sama finnst mér um yður, í svari yðar. Þetta
getum við látið jafnast okkar í milli og aðra
dæma um það.
Tvö eru höfuðatriði í þessum málum, 9em við
höfum rætt.
Fyrst er það, hvort fornsögurnar séu á íslenzkri
tungu eða ekki, og á ég þá við það, hvort t. d.
Laxdæla, Passíusálmar, Maður og kona og
Fegurð himinsins séu á einni og sömu tungu, i
alþýðlegri og venjulegri merkingu orðsins, án
allrar vísindalegrar hótfyndni. Þér hafið haft
harla rík orð um það, að breyting frá venju-