Helgafell - 01.04.1943, Side 123

BÓKMENNTIR
259
En hinu tjáir heldur ekki að neita, aS öfl sem hlýtur aS vera unnt aS berjast
viS og brjóta niSur, ei'ga sterkan þátt í því, aS margt fer á íslandi miSur en
skyldi og aS landinu hefur haldizt illa á sumu af sínu bezta fólki. íslenzkum
stjórnarvöldum hafa veriS heldur misIagSar hendur. A annan bóginn hefur
takmark íslenzkrar stjórnmálastarfsemi um langan aldur veriS aS efla frelsi
þjóSarinnar, draga vald inn í landiS, losna undan erlendri drottnun. Jafn-
framt þessu hefSi aS sjálfsögSu þurft aS reka öfluga, sífellda og markvísa
starfsemi til aS styrkja og menna þjóSina, en á því hefur viljaS verSa mis-
brestur. ÞaS kemur fyrir lítiS aS þjóS kallist frjáls, sé fólkiS ekki svo vel
mannaS aS þaS kunni meS frelsiS aS fara. ÞaS er ekki mikiS gagn í aS heita
sjálfstætt ríki, ef þetta ríki treystir sér ekki til aS halda uppi bókmenntum, vís-
indum, listum og alþýSufræSslu sem færi innlendum mönnum og erlendum
heim sanninn um réttmæti sjálfstæSisins. Hér er engum nýtum krafti ofaukiS.
MeSal stórþjóSanna þar sem einstaklingurinn er eins og dropi í hafsjó, er
lítil von til þess aS hver og einn finni mikla ábyrgS á sér hvíla. En hjá oss
er allt öSru máli aS gegna. FámenniS er svo mikiS aS vér megum helzt ekki
af neinum sjá. HöfSatalan er ekki meiri en svo, aS hver maSur hlýtur aS
finna til þess meS sjálfum sér þegar honum dettur eitthvert verk í hug: ef
ég vinn ekki þetta verk, verSur þaS ógert, aS líkindum um áratugi, ef til vill
um allan aldur.
Eitt sinn heyrSi ég íslenzkan stjórnmálaleiStoga flytja tækifærisræSu hér í
Kaupmannahöfn. Hann mælti fyrir minni Hafnar-íslendinga, og inntak ræS-
unnar var þetta, aS íslenzka þjóSin mætti hrósa happi aS hafa átt svona gott
mannval aS missa. Allir vita aS ekki er einlægt mikiS mark á því takandi
sem sagt er í slíkum ræSum, en þó er sannast aS segja aS þarna getur vel
einhver alvara hafa fólgizt á bak viS. Sumum íslenzkum valdamönnum virS-
ist hafa veriS helzt til ósárt um, þó aS menn sem variS hafa mörgum árum
og mikilli ástundun til aS aukast aS þekkingu og búa sig undir nytsamt lífs-
starf, ílendist meS öSrum þjóSum. OrSiS ,,langskólagenginn“ hefur heyrzt
notaS sem óvirSingarorS. Langskólagenginn maSur, þaS er maSur sem líkur
eru til aS verSi heimtufrekur, vilji hann öSlast verkahring sem sér sé sam-
boSinn, öruggast aS slíkur maSur sé sem lengst burtu, betra aS taka heldur
einhvern stuttskólagenginn sem lítiS kann fyrir sér og lofar öllu aS lafa viS
þaS sama, meiri líkur aS stjórnarvöldin fái þá aS vera í friSi. Því aS öllu lif-
andi starfi fylgir barátta, kröfur, ónæSi.
(FRÓN)