Morgunblaðið - 20.08.2012, Blaðsíða 18

18 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 20. ÁGÚST 2012
✝ Hjördís HuldaJónsdóttir
fæddist í Reykja-
vík 18. ágúst 1951.
Hún lést á heimili
sínu þann 10.
ágúst síðastliðinn.
Foreldrar henn-
ar eru Jón Hall-
dórsson, járn-
smiður, og
Margrét Eyólfs-
dóttir, versl-
unarmaður. Systur Hjördísar
eru Kristín, f. 17. febrúar
1948 og Gyða, f. 20. janúar
1956. Þann 24. júní 1977 gift-
ist hún Kristjáni Ágústssyni,
jarðeðlisfræðingi. Foreldrar
hans eru Ágúst Steingrímsson,
arkitekt, og Friðrikka Kristín
Benónýsdóttir, skrif-
stofumaður. Börn Hjördísar
og Kristjáns eru: 1) Stefán
Örn Kristjánsson, verkfræð-
ingur, f. 28. sept. 1978. Maki
hans er Jóna Karen Sverr-
Reykjavík árið 1967 og stúd-
entsprófi frá Menntaskólanum
við Hamrahlíð árið 1971. Hún
lauk kandídatsprófi í lækn-
isfræði (Cand. med.) frá Há-
skóla Íslands árið 1977 og sér-
fræðinámi í
endurhæfingarlækningum frá
Akademiska Sjukhuset í Upp-
sölum árið 1986. Að námi
loknu hóf hún störf á Reykja-
lundi sem sérfræðingur í
endurhæfingarlækningum. Ár-
ið 1999 varð hún lækning-
arforstjóri á Reykjalundi og
gegndi því starfi uns hún lést.
Hjördís hafði áhuga og
staðgóða þekkingu á heil-
brigðismálum og heilbrigð-
iskerfinu almennt og skýra
sýn á því hvað þar mætti bet-
ur fara. Hún vann talsvert að
hugmyndum um framtíð-
arskipulag endurhæfingar á
Íslandi. Hjördís sat m.a. í
nefndum á vegum heilbrigð-
isráðuneytisins um þau mál.
Þá sinnti hún stundakennslu
við læknadeild Háskóla Ís-
lands um árabil.
Útför Hjördísar fer fram
frá Árbæjarkirkju í dag,
mánudaginn 20. ágúst 2012
klukkan 15.
isdóttir, stjórn-
málafræðingur, f.
12. júlí 1978. Syn-
ir þeirra eru
Sölvi, f. 18 júní
2007 og Styrmir,
f. 17. ágúst 2010.
2) Ragnhildur
Kristjánsdóttir,
arkitekt, f. 3.
febrúar 1981.
Maki hennar er
Páll Ragnar Páls-
son, verkfræðingur, f. 19. júní
1980. 3) Fósturdóttir Hjördís-
ar er Fríða Kristín Strøm,
hjúkrunarfræðingur, f. 16.
ágúst 1974. Maki hennar er
Lars Øyvind Strøm, yfirmaður
í norska hernum, f. 3. júní
1970. Synir þeirra eru Kristi-
an, f. 7. október 2000, og Tor-
mod, f. 24. september 2002.
Hjördís ólst upp foreldra-
húsum að Teigagerði 5 í
Reykjavík. Hún lauk lands-
prófi frá Kvennaskólanum í
Það er með djúpri sorg í
hjarta sem ég kveð elskulega
tengdamóður mína, Hjördísi
Huldu Jónsdóttur, í hinsta sinn.
Hjördís var einstök mann-
eskja og er ég óendanlega þakk-
lát fyrir að hafa fengið að vera
henni samferða síðastliðin 7 ár.
Hjördís tók mér frá upphafi
opnum örmum og tókst með
okkur góð vinátta sem aldrei
bar skugga á. Hún var glaðvær
og hlý og öllum leið vel í návist
hennar. Hægt var að tala um
allt milli himins og jarðar við
Hjördísi og eyddum við ófáum
stundum í Reykásnum að ræða
heimsins mál. Hjördís var ákaf-
lega réttsýn og heiðarleg. Hún
var ósérhlífin og viljasterk og
hugsaði ávallt í lausnum en ekki
í vandamálum. Það vafðist ein-
hvern veginn ekkert fyrir henni.
Í veikindum Hjördísar komu
þessir eiginleikar berlega í ljós.
Hún tókst á við sjúkdóminn af
æðruleysi og yfirvegun og barð-
ist hetjulega. Henni var mjög í
mun að við hin í fjölskyldunni
gætum haldið áfram okkar
venjubundna lífi þrátt fyrir
veikindi hennar og hún kvartaði
aldrei.
Af öllum þeim góðu stundum
sem ég átti með Hjördísi mun ég
aldrei gleyma gleðinni sem
skein úr fallegu augunum henn-
ar þegar við Stefán tilkynntum
að við ættum von á Sölva, okkar
fyrsta barni. Þremur árum síðar
bættast Styrmir við og Hjördís
mín gladdist alveg jafnmikið.
Hjördís var yndisleg amma og
dekraði mikið við ömmustrák-
ana sína sem eiga eftir að sakna
hennar sárt líkt og við hin. En
við munum halda minningu
hennar lifandi og segja strákun-
um frá ömmu Hjördísi sem var
okkur öllum svo kær og mikil
fyrirmynd. Hjördísi þakka ég
samfylgdina þennan spöl, það
eru forréttindi að hafa fengið að
kynnast henni.
Jóna Karen.
Í dag kveðjum við elskulegu
systur okkar. Minningarnar
hrannast upp. Æskuárin, ung-
lingsárin, fullorðinsárin, ljúfu
stundirnar, sáru stundirnar,
hláturinn og gráturinn. Á svona
tímamótum sér maður lífið í
öðru ljósi og þakklætið verður
öllu yfirsterkara. Við systur átt-
um þeirri gæfu að fagna að
koma frá ástríku heimili sem
tengdist stórum fjölskyldum á
báða bóga. Pabbi og mamma
voru samhent þótt þau nálguð-
ust uppeldið frá mismunandi
sjónarhóli – hún frá því að
skipuleggja og drífa áfram með-
an hann lagði sig meira eftir því
að skyggnast inn í sálartetur
okkar systranna.
Eftir að faðir okkar lést árið
1999 hefur mamma búið af mik-
illi reisn í húsinu sem þau reistu
saman og hún hélt ótrauð áfram
að halda þétt utan um sístækk-
andi fjölskylduna. Við urðum
þeirrar gæfu aðnjótandi að þeg-
ar við systurnar komumst á full-
orðinsárin, eignuðumst okkar
maka og börn að fjölskyldan
hélt vel saman og hittist reglu-
lega með allan barnaskarann. Í
þeim hópi var Hjördís systir
ávallt driffjöður og gat stýrt
stóru og litlu systur eins og her-
foringi þegar svo bar undir. Þar
er sannarlega skarð fyrir skildi.
Dugnaður Hjördísar og einlæg-
ur áhugi kom fram á mörgum
sviðum, hvort heldur var í úti-
vist, að ferðast hérlendis og er-
lendis svo ekki sé minnst á
heimilið þeirra Kristjáns og
garðinn sem við sannanlega
dáðumst að.
Faðir okkar kenndi okkur að
ekkert í lífinu sé jafn mikilvægt
og að eiga gott samferðafólk.
Það fengum við að reyna á Hjör-
dísi, Kristjáni og börnum
þeirra. Heimili þeirra stóð ávallt
opið fyrir gestum og gangandi
og Hjördís var dugleg að rækta
tengslin við fjölskyldu og vini.
Síðustu mánuðirnir voru
systur okkar erfiðir en örlögum
sínum mætti hún eins og sann-
kölluð hetja. Við biðjum guð að
geyma minningu hennar og gefa
hennar nánustu styrk í sorginni.
Kristín og Gyða.
Í dag kveðjum við Hjöddý
æskuvinkonu okkar. Við höfum
verið vinkonur frá 13 ára aldri
og átt margar góðar stundir
saman. Það var mikið lært á
þessum unglingsárum, bæði á
lífið og bókina, það var gaman.
Þá var oft gott að koma í Teiga-
gerðið til Möggu og Jóns.
Hjöddý var góður námsmaður
og setti markið strax hátt. Fljót-
lega varð saumaklúbburinn til,
og þar var ekki bara prjónað.
Málefni líðandi stundar voru
líka krufin. Hjöddý hafði
ákveðnar skoðanir á samfélags-
málum, hún var mikill jafnrétt-
issinni og hafði ríka réttlætis-
kennd. Henni var umhugað um
þá sem minna máttu sín.
Hjöddý hafði mikinn áhuga á
hönnun og var mjög hugmynda-
rík á því sviði. Við munum eftir
ýmsum flíkum sem hún endur-
hannaði og breytti í aðra eftir
nýjustu tísku. Við höfum líka
fylgst með mörgum fallegum
peysum verða til í höndum
hennar.
Það var alltaf gaman að koma
á hlýlegt heimili þeirra Krist-
jáns og þar fengu hönnunar-
hæfileikar hennar að njóta sín.
Oftar en ekki var búið að færa
til húsgögn og breyta einhverju
innandyra eða í garðinum og þá
var ekki ónýtt að eiga laghentan
eiginmann eins og Kristján.
Hjöddý var mikill náttúru-
unnandi og naut þess að ganga á
fjöll og um óbyggðir. Hún fang-
aði augnablikið með því að festa
það á ljósmynd. Hún tók mikið
af myndum af blómum og öðrum
náttúrufyrirbærum oft liggjandi
á ystu brún. Hjöddý og Kristján
voru mjög samhent og það hefur
verið gaman að ferðast með
þeim, bæði svo fróð og áhuga-
söm.
Hún var mikill fagurkeri og
lífskúnstner, hafði áhuga á að
fræðast og naut þess að lesa,
fara í leikhús og á aðra menn-
ingarviðburði. Hjöddý var heil-
steypt, fylgin sér, kát og
skemmtileg.
Hún var ræktarsöm við vini
sína og sýndi viðfangsefnum
þeirra áhuga og bar hag fjöl-
skyldunnar ávallt fyrir brjósti.
Hún naut þess að vera með
börnunum og fjölskyldum
þeirra. Það var henni mikils
virði að geta verið í brúðkaupi
Ragnhildar og Palla viku fyrir
andlátið. Hún var góð amma og
fannst sárt að geta ekki notið
ömmustrákanna sinna lengur.
Nú er baráttu hennar við erf-
ið veikindi lokið. Þrátt fyrir
mörg áföll og vonbrigði undan-
farið ár, stóð hún alltaf upp jafn
glæsileg og ákveðin í því að
njóta þess sem hún gat meðan
hún lifði. Hún var svo skynsöm
og jarðbundin. Kristján og
börnin hafa reynst henni ómet-
anlegur stuðningur og styrkur í
veikindum hennar. Kristján
gerði henni kleift að ferðast um
og fara í göngutúra fram á síð-
ustu stundu.
Við söknum Hjöddýjar og
samhryggjumst Kristjáni og
fjölskyldunni allri.
Guðrún, Jóhanna,
Kristín, Ragnhildur
og Þórdís.
Ég hefði aldrei trúað því hvað
þessi illvígi sjúkdómur sem tók
Hjöddý frænku frá okkur myndi
gera það hratt. Ég var svo sann-
færð um að við fengjum að
minnsta kosti nokkra mánuði
saman enn að ég get enn ekki
skilið það að hún sé ekki lengur
hér. Fyrir nákvæmlega ári síðan
vorum í sumarbústað þeirra
Kristjáns að halda upp á 60 ára
afmælið Hjöddýjar. Að hún sé
farin frá okkur, ári seinna, er
ekki hægt að ná utan um.
Hjöddý frænka hefur alltaf
verið stór hluti af mínu lífi. Á
unglingsárunum mínum reynd-
ist hún mér ótrúlega vel, en á
þeim tíma voru hún og Kristján
við nám í Svíþjóð. Með mína
unglingaveiki og öllu sem því til-
heyrði skrifuðumst við á, þar
sem ég trúði henni fyrir því sem
mér lá á hjarta. Hún var svo
yndisleg, skrifaði mér alltaf
strax til baka og hjálpaði mér að
sjá hlið fullorðinna án þess að
gera lítið úr minni skoðun.
Við gerðum oft grín að því,
með smá alvöru, að það var
vegna hennar áhrifa sem ég fór í
hjúkrunarfræði. Þegar Hjöddý
var við nám í læknisfræði pass-
aði hún mig oft og sagði að
þannig hafi áhugi minn á þessu
sviði vaknað. Ég er sannfærð
um að það sé rétt. Þegar ég var
að íhuga nám í hjúkrun útvegaði
hún mér sumarvinnu á Reykja-
lundi þar sem ég vann svo næstu
árin. Þegar ég lenti í erfiðleik-
um með að skilja lífeðlisfræðina
í hjúkrunarnáminu var hún boð-
in og búin til að setjast niður
með mér og útskýra fyrir mér.
Öll okkar saga er svona, ég var
litla frænkan og hún stóra
frænkan, og hún var alltaf tilbú-
in til að tala við mig, hlusta á
mig og styðja mig. Síðast leitaði
ég til hennar fyrir nokkrum vik-
um vegna breytinga í starfi, og
hún hlustaði á mig, studdi mig
og hvatti til að gera það sem mig
langaði til.
Hjöddý lagði alltaf mikið upp
úr því að maður ætti að taka
tíma til að njóta. Þau Kristján
eiga einstaklega fallegt og hlý-
legt heimili, þangað sem hefur
alltaf verið gott að koma, borða
góðan mat og njóta þess að vera
saman. Frá því ég man eftir mér
höfum við, stórfjölskyldan, verið
saman um áramótin og ósjaldan
vorum við heima hjá þeim.
Hjöddý var meistarakokkur, og
eitt af því mest spennandi var að
sjá hvað hún og Kristján kæmu
með á áramótahlaðborðið. Það
brást aldrei að boðið var upp á
sælkeramat. Áramótin verða
aldrei eins án Hjöddýjar.
Elsku besta frænka mín. Það
er svo stórt skarð sem þú skilur
eftir þig. Við sem sitjum hér eft-
ir full af söknuði erum að reyna
að ná utan um það sem hefur
gerst, og það er ekki auðvelt. Ég
er svo þakklát fyrir að hafa haft
þig í lífinu mínu og eftir sitja
margar góðar minningar sem ég
er svo óendanlega þakklát fyrir.
Elsku hjartans amma mín,
megi Guð styrkja þig í sorg
þinni. Elsku Kristján, Stefán,
Ragnhildur, Frida og fjölskyld-
ur, missir ykkar er meiri en
hægt er að koma í orð. Hugur
minn er hjá ykkur öllum á þess-
um erfiðu tímum en eftir standa
minningar um einstaka konu
sem lifa áfram.
Margrét.
Hjördís vinkona min er dáin,
langt fyrir aldur fram. Við lærð-
um saman í menntaskóla, fylgd-
umst að í gegnum læknadeild,
héldum alltaf góðu sambandi,
áttum báðar við veikindi að
stríða. Margt tengir og margs
er að minnast.
Hjördís hefur alltaf verið
ímynd skynseminnar í mínum
huga, greind, róleg, rökhugs-
andi, praktísk og skipulögð.
Þessir eiginleikar komu sér vel í
námi og starfi. Brennandi áhugi
á mannúðarmálum og framför-
um leiddu Hjördísi á braut end-
urhæfingarlækninga þar sem
samhygð og þolinmæði skipta
miklu máli. Hjördís naut sín vel
sem sérfræðingur á Reykja-
lundi og síðar sem lækningafor-
stjóri á sama stað. Mjög gott orð
fer af Reykjalundi sem endur-
hæfingarstofnun og komast
færri að en vilja. Líklegt þykir
mér að Hjördís eigi sinn þátt í
þessu orðspori og ótímabært
andlát hennar hlýtur að vera
tjón fyrir stofnunina.
Hjördís var farsæl í starfi en
líka í lífinu eins og það lagði sig.
Hún var vinmörg og virk. Úti-
vist og ferðalög skipuðu stóran
sess, áhugi á samfélagsmálum
var mikill. Hjördís giftist Krist-
jáni Ágústssyni jarðeðlisfræð-
ingi daginn áður en hún útskrif-
aðist úr deildinni. Það reyndist
gæfuspor. Þau voru einstaklega
samrýmd hjón sem deildu
áhugamálum. Missir Kristjáns,
barna, og barnabarna er mikill.
Ég votta þeim samúð mína.
Þegar gamall vinur deyr ger-
ir maður stutta úttekt á lífi hans
í huga sér en mun meiri tími fer
í að rifja upp minningar. Í ör-
stuttri grein er lítið rými fyrir
minngarnar. Ég ætla samt að
segja frá því þegar Hjördís fór
vestur á land í afleysingavinnu.
Þetta var að loknu fjórða ári í
læknadeild og margt var ólært.
Ég, sem var nákvæmlega jafn
óreynd, fylgdi með til halds og
trausts fyrstu dagana. Flugvöll-
urinn langt frá byggðum tæmd-
ist fljótlega af fólki en enginn
var til að taka á móti nýja hér-
aðslækninum. Við stóðum því
þarna aleinar og ráðalausar á
hjara veraldar. Þá birtist maður
á jeppa og bauð far. Boðinu tók-
um við fegins hendi en leist ekki
á blikuna þegar aksturslagið fór
að bera merki talsverðrar ölv-
unar. Enda beið lögreglan við
læknisbústaðinn og það varð
fyrsta læknisverkið að draga
blóðsýni úr bjargvættinum.
Ekki tók betra við að verkinu
loknu því við héldum að það ætti
að mæla alkóhólþéttni sýnisins á
staðnum. Það kunni hvorug.
Léttirinn var því talsverður
þegar lögreglumaðurinn stakk
sýninu einfaldlega í vasann og
kvaddi. Kannski hefði verið bet-
ur við hæfi að segja virðulegri
sögu. Af nógu er að taka. Ég vel
samt að segja einmitt þessa
sögu því ekkert atvik höfum við
rifjað oftar upp og hent gaman
að. Sagan léttir erfiða stund.
Margrét Árnadóttir.
Við kynntumst Hjördísi,
traustri og góðri vinkonu okkar
og eiginkonu Kristjáns æsku-
vinar okkar þegar við gengum í
háskóla fyrir hartnær fjórum
áratugum. Þau Kristján voru af-
skaplega samstíga og samrýmd
og báru aðdáunarverða virðingu
fyrir áhugasviði hvort annars og
hvöttu hvort annað til dáða.
Hjördís varð ein af okkur. Hún
var einkar félagslynd og tók
kröftuglega þátt í umræðum um
hvað sem var í þessari veröld,
stundum ákveðin í skoðunum og
hafði oft sitt fram með ljúf-
mennsku og rökvísi. Hjördís var
afar ljúf kona sem hafði einlæg-
an áhuga á því sem aðrir voru að
sýsla, umhverfi sínu og fram-
andi menningu. Hún var hógvær
og með afar ríka réttlætis-
kennd. Hún var fagurkeri, góð-
ur matur og hæfilegt vín,
smekkleg að öllu leyti. Þannig
var hún.
Eftir að Hjördís og Kristján
komu frá námi í Svíþjóð komu
þau sér fyrir í raðhúsi í Selási.
Þar bjuggu þau sér, ásamt börn-
unum Stefáni og Ragnhildi, fal-
legt heimili með litlum snotrum
garði sem Hjördís lagði mikla
rækt við með dyggri aðstoð
Kristjáns, enda bæði listræn og
með gott auga fyrir því sem fal-
legt er. Þar áttu Fríða, dóttir
Kristjáns, sem býr í Noregi og
barnabörnin fjögur sitt athvarf.
Þar höfum við einnig átt margar
ánægjustundir í tímans rás.
Við fórum margar stuttar og
lengri ferðir út í náttúruna með
þeim hjónum. Hún var mikil
ferðakona, hafði unun af fjall-
göngum og útivist og unni ís-
lenskri náttúru. Þau Kristján
ferðuðust mikið alla tíð alveg
fram að síðustu dögunum. Hún
sigraði Hvannadalshnjúk og
aðra hæstu tinda Norðurlanda,
svaf í tjaldi og flakkaði um
óbyggðir. Hún gat líka setið og
prjónað á barnabörnin í útileg-
unni og í sumarbústað fjölskyld-
unnar á Þingvöllum. Þrátt fyrir
ítrekaðar tilraunir tókst þó aldr-
ei að vekja áhuga Hjördísar á
veiði. Við lýstum af innlifun
ánægjunni af því að krækja í sil-
ung, fluguveiðum og fegurð ár-
bakkans. Ekkert hreif, Hjördís
lagði stöngina bara frá sér og
fékk sér göngutúr.
Það var alltaf ánægjulegt að
eiga stund með Hjördísi og
ræða við hana um nýlesna
skáldsögu, arkitektúr, mannlífið
almennt, heilbrigðisþjónustuna,
pólitískar refskákir, garðrækt
og ótalmargt annað. Síðast hitt-
umst við öll í matarboði, fyrir
rúmum hálfum mánuði. Áttum
við frábæra kvöldstund þar sem
Hjördís var hrókur alls fagnað-
ar og ekki að sjá að þar færi
kona sem vissi að stutt var eftir.
Kristján var sem klettur við
hennar hlið. Hún var engin
venjuleg kona, hún Hjördís.
Hlutskipti þessarar góðu og
glaðværu konu er einkar sárt
fyrir fjölskyldu hennar og vini.
Við söknum náinnar vinkonu og
vottum Margréti móður hennar,
Kristjáni, börnum, tengdabörn-
um og barnabörnum samúð okk-
ar. Takk fyrir ánægjulega sam-
fylgd.
Gylfi og Sigurlaug,
Jón og Margrét,
Ólafur og Sigurrós.
Kveðja frá íslenskum
endurhæfingarlæknum
Í einu ljóða sænska þjóð-
skáldsins Evert Taube spyr
hann hver tryggt hafi að við höf-
um heyrn eða sjón, að við getum
heyrt nið öldunnar, að okkar sé
besti matseðillinn, að við getum
vaggað okkur á öldunum sem
fuglinn.
Þegar minnst er Hjördísar
Jónsdóttur læknis við ótíma-
bært fráfall hennar koma þessi
orð hins ástsæla skálds upp í
hugann. Telja má víst að hún
hafi þekkt þau vel. Hjördís var
húmanisti í orðsins bestu merk-
ingu. Hún valdi sér starf sem
beinist að hjálp við þá sem ekki
gátu gengið að því vísu að sjá
eða heyra hvítfyssandi ölduna
lenda á ströndinni, að geta talað
eða sungið, að ganga að dúkuðu
gnægtaborði lífsins eða að
vagga sér á öldunum eins og
fuglinn frjáls. Hjördís naut
þess, að sjálf hljóta heilsu og
færni lengst af, til að geta allt
þetta.
Hjördís Jónsdóttir lauk
læknaprófi frá Háskóla Íslands
og að loknu kandidatsári hélt
hún til Svíþjóðar til framhalds-
náms í endurhæfingarlækning-
um, fyrsta árið á Sahlgrenska
sjúkrahúsinu í Gautaborg og
síðan á Akademíska sjúkrahús-
inu í Uppsölum. Heim komin hóf
hún störf á Reykjalundi sem síð-
an var hennar megin starfsvett-
vangur. Hjördís tók við kyndli
Hauks Þórðarsonar læknis sem
hafði haft forgöngu um að
breyta staðnum í glæsilega end-
urhæfingarmiðstöð er þörfin
fyrir atvinnuþjálfun berklasjúk-
linga dvínaði. Hún tók því virk-
an þátt í áframhaldandi
framþróun í þjónustu Reykja-
lundar allt frá upphafi starfsfer-
ils síns þar 1986, og ekki síst eft-
ir að hún varð forstöðulæknir,
en það var hún allt til dauða-
dags.
Hjördís Jónsdóttir hafði ein-
staklega þægilega nærveru, hún
var hæglát og hógvær en hafði
þó mótaðar skoðanir á öllum
þeim málefnum sem koma mega
þeim til góða, er búa við líkam-
lega eða andlega skerðingu og
fötlun. Hún var fagurkeri og ná-
kvæm einnig og ekki síst með
eigin klæðaburð og fágaða fram-
komu. Hún gerði alla hluti vel.
Hjördís var glæsileg kona og
fyrirmynd. Hún var mikill nátt-
úruunnandi og útivistarkona.
Hún elskaði landið sitt eins og
sína nánustu og naut þess sann-
arlega að ferðast, ekki síst um
óbyggðir. Hún hefur ötullega
tekið þátt í samráði okkar end-
urhæfingarlækna gegnum tíð-
ina en helgarferðir okkar, auk
annarra funda til umræðu og
ákvarðana um málefni fags okk-
ar, eru orðnar ófáar. Það er
Hjördís Hulda
Jónsdóttir