SunnudagsMogginn - 12.08.2012, Blaðsíða 30

30 12. ágúst 2012
D
ag hvern eru almennir borg-
arar drepnir í Sýrlandi, auk
hermanna og vopnaðra upp-
reisnarmanna. Nú er talið að
20.000-30.000 manns hafi fallið í land-
inu frá því að átök hófust. Manndrápin
halda áfram. Sumir spá því að átökin í
Sýrlandi geti staðið í nokkur ár. Alþjóða-
samfélagið í mynd Sameinuðu þjóðanna
hefur gert tilraun til þess að stöðva þessi
morð. Það hefur ekki tekizt m.a. vegna
þess að alþjóðasamfélagið er ekki á einu
máli um hvernig eigi að fara að.
Við hin horfum á. Í okkur hinum er
ákveðinn tvískinnungur og kannski
hræsni, þegar kemur að manndrápum.
„Allir“ voru á móti Gaddafí og þess vegna
var hægt að beita herþotum Breta og
Frakka til að koma honum á kné. Það eru
sennilega skiptari skoðanir um Assad.
Alla vega mætti ekki fjölmenni til þess að
mótmæla manndrápum hans á Ingólfs-
torgi fyrir skömmu. Og það hefur ekki
náðst að skapa alþjóðlega samstöðu um
að stöðva morðin, sem eru framin í hans
nafni á hverjum degi í Sýrlandi. Er það af
því að Rússar hafa flotastöð í Sýrlandi?
Manndrápin á Balkanskaga á 10. áratug
síðustu aldar voru hryllileg en það tók
langan tíma að stöðva þau. Það kom í ljós
að Evrópuríkin, sem vildu gjarnan hafa
forystu um að stöðva framferði stríðandi
fylkinga á Balkanskaga höfðu ekki bol-
magn til þess. Það þurfti að kalla Banda-
ríkjamenn til. Þeir stöðvuðu fjöldamorð
og nauðganir á Balkanskaga. Hins vegar
tókum við varla eftir því fyrr en eftir á,
þegar verið var að slátra fólki í þess orðs
fyllstu merkingu í Rúanda. Það er svo
langt í burtu að samvizka þjóðanna, sem
búa í velsæld á Vesturlöndum nær ekki
þangað.
Samt höfum við lært ýmislegt. Við höf-
um lært að það á ekki að ofsækja Gyðinga.
Sennilega er sá lærdómur varanlegur. En
höfum við lært að það á ekki að ofsækja
eða fordæma sígauna? Sennilega ekki.
Bandaríkin hafa verið gagnrýnd fyrir
að taka sér lögregluvald yfir heimsbyggð-
inni. Hvað mundi gerast ef Bandaríkin
sendu hermenn til Sýrlands til að skakka
leikinn? Þau hafa hernaðarlegt bolmagn
til þess. Það yrði allt vitlaust í Miðaust-
urlöndum, Moskvu og Peking en líka í
Bandaríkjunum sjálfum. Fólkið þar fyrir
vestan er orðið þreytt á að senda unga
menn í hernað til annarra landa og borga
kostnað við það.
En hvernig mundum við bregðast við ef
Rússar notuðu sér aðstöðu sína í Sýrlandi
til að stöðva hernaðarátökin og mann-
drápin þar? Mundum við telja, að þar
með væri valdajafnvægi í heiminum
ógnað?
Þeim, sem fyrir heimsstyrjöldina síðari
voru kallaðir einangrunarsinnar í Banda-
ríkjunum af því að þeir vildu ekki blanda
sér í hernaðarátök í Evrópu er að aukast
fylgi. Var það rangt af Bandaríkjamönn-
um að blanda sér í þau átök? Í Bandaríkj-
unum er fólk sem veltir því fyrir sér hvers
vegna í ósköpunum Bandaríkjamenn eru
enn með hermenn í Evrópu. Hvers vegna
eiga bandarískir skattgreiðendur að
borga fyrir varnir hinna auðugu Evrópu-
ríkja, spyr fólk fyrir vestan. Það er vel
hægt að skilja að þannig sé spurt.
Reynslan sýnir að Sameinuðu þjóðirnar
eru lítils megnugar, þegar stjórnmála-
menn, sem hafa ferðast um hásali valds-
ins, lengur eða skemur breytast í fjölda-
morðingja því að það eru þeir.
„Við“, mannfólkið í veröldinni stönd-
um frammi fyrir siðferðilegu vandamáli.
Hvert okkar um sig mundi telja, að okkur
bæri skylda til að stöðva viðleitni ein-
staklings á götu úti, sem augljóslega væri
að reyna að drepa annan. Með sama hætti
ber þjóðum heims siðferðileg skylda til að
koma í veg fyrir fjöldanauðganir og
fjöldamorð. En við þurfum að hafa afl til
þess. Þjóðin, sem hefur afl til þess er orð-
in svo þreytt á að vera alltaf skömmuð
fyrir að beita því að hún er að draga sig í
hlé.
Hvað gerist þá?
Eru Sameinuðu þjóðirnar í raun og veru
ekki í sömu stöðu og Þjóðabandalagið
var, þegar heimsstyrjöldin síðari braust
út? Það gat ekki stoppað hana og Samein-
uðu þjóðirnar geta ekki stoppað neitt.
Þær eru umræðuvettvangur og þeir eru
nauðsynlegir en eru þær mikið annað?
Það er kominn tími til að þjóðir heims
horfist í augu við vanmátt Sameinuðu
þjóðanna og setjist á rökstóla um, hvernig
hægt er að koma á fót alheimslögreglu,
sem tekur að sér að koma vitinu fyrir
fjöldamorðingja, sem bera tignarheitið
forseti eða eitthvað annað slíkt, þegar
þeir hefjast handa við manndrápin.
Smáþjóðir skipta engu máli á hinu al-
þjóðlega sviði. En stundum hafa þær bol-
magn umfram aðra. Þær geta sagt það,
sem aðrir eru að hugsa en geta ekki sagt
vegna einhverra annarra hagsmuna. Þeg-
ar Eystrasaltsríkin voru að brjótast undan
ofurvaldi hinna fallandi Sovétríkja, gat
Jón Baldvin Hannibalsson, utanríkis-
ráðherra Íslands sagt það, sem aðrir
hugsuðu en gátu ekki sagt vegna flókinna
hagsmuna og samskipta þjóða í milli. Þá
gátu orðin ein skipt máli.
Það er umhugsunarefni fyrir litla þjóð,
sem hefur augljóslega ríka tilfinningalega
þörf fyrir að vera maður með mönnum,
hvort hún getur kannski tekið að sér það
hlutverk að segja það, sem við blasir en
aðrir treysta sér ekki til að segja vegna
annarra hagsmuna.
Á síðustu 100 árum hafa milljónatugir
verið drepnir vegna stjórnmálalegra
átaka. Þetta eru ekki stjórnmál. Þetta er
glæpastarfsemi. Þeir kóngar og forsetar
og kjörnir fulltrúar fólksins hér og þar,
sem fyrir þessu standa eru ótýndir
glæpamenn.
Það er kominn tími til að segja þann
sannleika upphátt og ná samstöðu um
það hvernig eigi að koma böndum á þá,
sem sannanlega eru mikilvirkustu glæpa-
menn allra tíma.
Glæpamenn okkar tíma
Af innlendum
vettvangi …
Styrmir Gunnarsson
styrmir@styrmir.is
Atgangurinn var mikill á blaðamannafundi íChicago í Bandaríkjunum á þessum degi fyrir46 árum þegar John Lennon, fyrirliði Bítl-anna, svaraði í fyrsta skipti fyrir umdeild
ummæli sín þess efnis að hljómsveit hans væri vinsælli
en sjálfur Jesús Kristur. Ummælin féllu í viðtali við
bresku blaðakonuna Maureen Cleave, en hún fylgdist
grannt með ferli Bítlanna á þessum árum, og birtust í
London Evening Standard hálfu ári áður. Vöktu þau
enga sérstaka athygli þegar blaðið kom út.
Orðrétt sagði Lennon: „Kristnidómurinn mun líða
undir lok. Dofna og hverfa. Um það verður ekki deilt; ég
hef á réttu að standa og það mun sýna sig. Við erum vin-
sælli en Jesús um þessar mundir; ég veit ekki hvort vík-
ur fyrr – rokk og ról eða kristnidómurinn. Jesús var svo
sem ágætur en lærisveinarnir voru illa gefnir og venju-
legir. Vindingur þeirra eyðileggur þetta fyrir mér.“
Fimm mánuðum síðar sló bandaríska unglinga-
tímaritið Datebook ummælunum upp á forsíðu í tilefni
af væntanlegri tónleikaferð Bítlanna um Bandaríkin og
þá varð fjandinn laus, afsakið orðbragðið! Viðbrögðin
létu ekki á sér standa vestan hafs og riðu tvær útvarps-
stöðvar í Alabama og Texas á vaðið og bönnuðu tónlist
Bítlanna. Fleiri komu í kjölfarið. Í suðurríkjunum gengu
útvarpsstöðvar enn lengra og skipulögðu mótmæli, þar
sem ungmenni brenndu plötur Bítlanna á báli.
Borgarstjórnin í Memphis samþykkti að aflýsa fyr-
irhuguðum tónleikum þessarar vinsælustu popp-
hljómsveitar í heimi á þeim forsendum að Bítlarnir væru
ekki velkomnir og að ekki væri hægt að láta menn kom-
ast upp með að gera svona lítið úr kristinni trú.
Öfgasamtökin Ku Klux Klan negldu Bítlaplötu upp á
viðarkross og hétu „hefndum“.
Handan Atlantsála var mönnum ekki rótt og Brian
Epstein, umboðsmaður Bítlanna, íhugaði að aflýsa tón-
leikaferðinni á þeim forsendum að ekki væri hægt að
tryggja öryggi fjórmenninganna í Bandaríkjunum. Hann
hélt vestur um haf til að freista þess að slökkva elda en
orð hans, þar sem hann sakaði Datebook meðal annars
um að slíta ummæli Lennons úr samhengi, höfðu lítil
sem engin áhrif. Fárið breiddist þvert á móti út til
Mexíkó, Suður-Afríku og Spánar, þar sem tónlist Bítl-
anna var líka bönnuð og plötum fargað. Meira að segja
Vatíkanið blandaði sér í málið og lýsti opinberlega van-
þóknun sinni á orðum Lennons.
Þrátt fyrir fjaðrafokið ákváðu Bítlarnir að fara í téða
tónleikaferð um Bandaríkin í ágúst 1966 en áríðandi
þótti að efna til blaðamannafundar svo Lennon fengi
tækifæri til að útskýra ummæli sín fyrir hinni kristilega
þenkjandi þjóð.
Lennon byrjaði á því að útskýra að hann hefði ekki
verið að tala um hljómsveitina sem slíka þegar hann
sagði „við“, heldur bítlið ellegar poppmenninguna í
stærra samhengi. „Hefði ég sagt að sjónvarpið væri vin-
sælla en Jesús hefði ég mögulega komist upp með
þetta,“ sagði hann og bætti við að hann hefði alls ekki
verið að gera lítið úr kristinni trú, heldur benda á stað-
reynd. Það ætti þó fremur við um England en Bandarík-
in. „Ég er ekki að segja að við séum betri eða meiri eða
að bera okkur saman við Jesús Krist sem manneskju eða
Guð sem fyrirbæri eða hvað það nú er. Ég sagði bara það
sem ég sagði og það var rangt. Eða var misskilið.“
Spurður hvort hann væri reiðubúinn að biðjast afsök-
unar á ummælunum kvaðst Lennon vera það ef það
veitti fólki fróun. „Samt veit ég ekki ennþá hvað ég hef
gert af mér. Ég hef reynt að útskýra það fyrir ykkur en ef
þið viljið að ég biðjist afsökunar og það mun gleðja ykk-
ur, þá gott og vel. Ég biðst afsökunar.“
Miðað við allt sem á undan var gengið gekk tónleika-
ferðin vel og enginn varð fyrir hnjaski, þrátt fyrir ein-
hverjar aflýsingar og hótanir Bítlunum til handa.
orri@mbl.is
Vinsælli
en Jesús
John Lennon gerði allt vitlaust með ummælum sínum.
AP
’
Öfgasamtökin Ku Klux Klan
negldu Bítlaplötu upp á við-
arkross og hétu „hefndum“.
Hvað ætli Jesú Kristi hefði sjálfum þótt um allt fárið?
Á þessum degi
12. ágúst 1966