SunnudagsMogginn - 12.08.2012, Page 43

12. ágúst 2012 43
Í ungdæmi mínu var ennþá vinsæltumvöndunarefni að agnúast út íerlendar slettur í máli manna.Haft var fyrir satt að þeir slettu
mest sem kynnu minnst í því máli sem
þeir slettu úr. Sú skoðun var staðfest
með sögu af manni sem vildi slá um sig
og tjáði ágæti þess sem hann talaði um
með því að það væri mikið kongress.
Þannig þýddi hann hina íslensku hugs-
un um mikið þing og afhjúpaði um leið
kunnáttuleysi sitt í hinu erlenda máli
sem hann langaði þó til að sýnast
kunna mikið í.
Á dögum Árna Magnússonar hand-
ritasafnara slettu lærdómsmenn latínu
sín á milli og í upphafi 19. aldar þótti
ekki við hæfi að skárra fólk í Reykjavík
talaði annað en dönsku eða dönsku-
skotna íslensku. Gegn þessu risu mál-
hreinsunarmenn þess tíma og sú hug-
mynd skaut smám saman rótum í
þjóðfélaginu að íslenskan dygði prýði-
lega til hvers kyns tjáningar í hinum
nýja og breytta heimi sem sam-
tímamenn Jónasar Hallgrímssonar
töldu sig lifa í, rétt eins og við núna.
Nýyrðin flæddu frá Jónasi, eins og
Þórður Helgason rakti hér í dálkinum
fyrir skömmu, en eftir urðu nokkrar
heimilislegar dönskuslettur sem lifðu í
máli eldra fólks fram á seinni hluta síð-
ustu aldar.
Í blessuðu stríðinu varð smart að
sletta ensku um skeið en svo fjaraði
það út og málsamfélagið hafði sjálfs-
traust til að takast af alefli á við ný-
yrðasmíð á flestum sviðum svo hægt
væri að fylgja eftir þrekvirki 19. aldar:
að umbreyta máli sveitafólks í nothæft
tungutak um listir, vísindi, borgarlíf,
tækni og stjórnmál á 20. öld. Allt gekk
vel um skeið, með viðvarandi kvört-
unum um málleysi ungu kynslóð-
arinnar, uns tölvurnar komu fram á
sjónarsviðið. Svo virðist sem við séum
enn á flótta undan þeirri orðaskriðu
sem þær hleyptu af stað, eða höfum
jafnvel grafist undir henni – eins og
heyra má á mæli tölvufræðinga sem
miðla þekkingu sinni á námskeiðum í
tölvubrellum.
Og enn er unga fólkið í fararbroddi
málbreytinganna, án djóks og no of-
fence, en það virðist á öllum tímum
sökka fokking geðveikt að halda áfram
að tala gullaldarmál barnæsku sinnar á
táningsaldri. Lífið og samskiptin færast
nú inn í smáskilaboð og lol og yolo og
djísöss með brosköllum dugar í ein-
hvern tíma til að segja allt sem segja
þarf. Þetta virðist óumflýjanlegt skeið í
málþroskanum þótt skólarnir standi
sína vakt, foreldrarnir tali við börnin
og þau lesi góðar bækur. Uppreisnin
verður að hafa sinn gang.
Vandinn verður ekki umtalsverður
fyrr en fullorðið fólk heldur áfram að
tala eins og táningar, beygir ekki orð
nema stöku sinnum og miðlar sama og
engri hugsun með tungutaki sínu.
Orðaforðinn skreppur þá saman eins og
eftir málstol af völdum heilaskemmda,
allt verður „þetta þarna“, vera og gera
einoka stöðu sagnorða og stór dugar
sem lýsingarorð. Þau þarna í sjónvarpið
eru þá alltaf að gera stóra hluti.
Málfátæktin er nú sýnilegri en
nokkru sinni fyrr þegar ritað og talað
mál flæðir frá fólki úr öllum heimsins
tölvum inná opin svæði netsins. Við
ergjum okkur um stund en smellum
svo áfram og finnum snilldina flæða hjá
öðrum, ekki síður fjölbreytta og marg-
ræða en á þeim hátindi orðlistarinnar
sem dróttkvæðaskáldin fornu klifu til
að geta meitlað alla hugsun sína í tor-
ráðið form kenninga og skáldamáls sem
veitti jarðvistinni goðmagnaða umgjörð
og merkingu. Skáldin sköpuðu heim
með orðum sínum og drógu um leið
upp mynd af sjálfum sér. Eins erum við
það sem við segjum, einföld eða djúp-
vitur, glöð eða reið, ljót eða falleg, vel
tilhöfð eða drusluleg; allt eftir því með
hvaða orðum við mætum veröldinni.
„Sá sem segir
það er það sjálfur“
’
Málfátæktin er nú
sýnilegri en nokkru
sinni fyrr þegar ritað
og talað mál flæðir frá fólki
úr öllum heimsins tölvum
inná opin svæði netsins.
Og Bjartur alveg: „FML!“
Það var alveg freezing og hann vargekkt á bömmer yfir þarna celebgellunni.
Hann alveg: „Ó mæ! Þetta fersko ekki á facebook!“
Aþþí hann feilaði alveg á „brósB4 hós“. En hún var náttlega celeb.Og, þúst, þeir voru eiginlega ekkialle brós.
Bjartur var pissd. Hann var eikkaí snjónum bara: „Vó!“
Sjálvstæt fólg
Fari ég þá í helvíti, sagði Bja
rtur, þar
sem hann var staðinn upp í
fönninni og
hafði hrundið hinum tálarfu
llu hvílu-
brögðum þessarar siðspiltu d
rotníngar,
eða hefur nokkur heyrt frá þ
ví sagt að
hetjur rímnanna hafi látið tæ
la sig til
hórdóms og frillulifnaðar og
til þeirrar
ragmensku í stríði sem jafna
n einkennir
þá sem mestar eru hetjur í f
aðmi kvenna?
Slíkt skyldi aldrei spyrjast um
Bjart í
Sumarhúsum að hann hefði
snúið bakinu
við óvinum sínum á miðjum
vígvellinum
til þess að leggjast einu skitn
u drotníngar-
gægsni.
Nú var hann reiður. Hann b
raust
um hatramlega í snjónum o
g barði sér
f öll m kröftum settist ekki
aftur um
Málið
El
ín
Es
th
er
1933-1935: Halldór Laxness
gefur út „Sjálfstætt fólk“ í
fjórum bindum.
2012: Pedró mörgæs gefur út
rafbókina „Sjálvstæt fólg“, sem
ætluð er menntaskólanemum.
Tungutak
Gísli Sigurðsson
gislisi@hi.is
Háaleitisbraut 58-60 • 108 Reykjavík
www.bjorg.is • Sími 533 1380
DÚKALEIGA
GÆÐI - ÞEKKING - ÞJÓNUSTA